Cuối năm 2006, Hoa Kỳ rơi vào tình trạng khốn khổ - thể hiện qua cách mà đất nước này thâm nhập thế giới và trách nhiệm phải trả số nợ lên tới 2.6 ngàn tỉ đô. Nói cách khác cho tới nay Hoa Kỳ là quốc gia mắc nợ nhiều nhất thế giới trong khi một phần tư thế kỷ trước, Hoa Kỳ là người chủ nợ lớn nhất thế giới.
Các nhà kinh tế của Bộ Thương Mại đã tính gộp trị giá tài sản của các công ty Hoa Kỳ tư nhân đầu tư ở ngoại quốc thông qua việc mở nhà máy, thu lợi nhuận từ việc bán lẻ, bất động sản, trang thiết bị, chứng khoán và trái phiếu…, dự trữ của Hoa Kỳ trên thế giới dưới hình thức vàng, ngoại tệ, quyền chuyển nhượng…và các tài sản khác ở ngoại quốc của Hoa Kỳ, và tính ra con số mà Hoa Kỳ nợ các quốc gia khác và người dân của họ. Và nếu nhìn vào cán cân mậu dịch, lãi suất, viện trợ ngoại quốc và một số hoạt động chuyển nhượng khác, Hoa Kỳ hiện đang nợ tổng cộng 2.9 ngàn tỉ đô trong khoảng thời gian từ 1990 tới 2006, nhiều hơn con số chính thức là 2.6 ngàn tỉ đô. Bộ Thương Mại phúc trình hàng tháng về số nợ thanh toán mậu dịch khổng lồ này và trương mục tiền tệ ở ngoại quốc. Các khoản nợ này có thể được người ngoại quốc gánh giùm, và vì thế món nợ thật sự của Hoa Kỳ khắp thế giới có thể tăng cao hơn dưới hình thức viện trợ.
Năm ngoái, nợ thế giới của Hoa Kỳ chiếm tới 6.5% tổng sản phẩm quốc gia. Người ta tính rằng người Mỹ có thể sống thoải mái hơn gấp 6.5% nếu họ không có quá nhiều đồ chơi, áo thun, máy điện toán…như thế.
"Vì sao số nợ quá lớn như vậy"" kinh tế gia Barry Bosworth của Viện Brookings Institution ở Washington tự hỏi như vậy, trong khi một trong những mối liên quan đầy bí ẩn là mức đầu tư của Hoa Kỳ ở ngoại quốc kiếm được lợi nhuận cao hơn nhiều so với mức đầu tư của người ngoại quốc tại Hoa Kỳ. Khoảng cách 1/3 mức đầu tư được thu về được cho là khoản thu nhập tăng thêm nhờ các chi nhánh của họ ở ngoại quốc hưởng mức thuế thấp, theo phát hiện của Văn phòng Nghiên Cứu Kinh Tế Quốc Gia. Một ví dụ, Microsoft bán nhu liệu của họ cho các nước từ một chi nhánh ở Ireland. Ở đó họ chỉ trả 10% thuế cho khoản phúc lợi liên kết, thay vì 38% ở Hoa Kỳ. Các công ty khác của Hoa Kỳ cũng đã mở chi nhánh để được hưởng thuế như thế ở Barbados, Bahamas, và Bermuda.
Các công ty Hoa Kỳ nôn nóng muốn phát triển theo cách đó để được hưởng thuế suất ưu đãi, như Bosworth chẳng hạn. Điều đó có nghĩa là các công ty này đã tránh được hàng tỉ đô la tiền thuế nếu họ hoạt động tại đất nước của "chú Sam." Người khám phá những mưu đồ trong đường dây đầu tư đầy bí ẩn đó là Pierre-Olivier Gourinchas của trường Đại Học University of California, Berkeley. Ông khám phá ra rằng lý do mà các công ty Mỹ đạt được lợi tức nhiều hơn trong khoản đầu tư ở ngoại quốc hơn mức nghĩa vụ nộp thuế chỉ là một phần, vì các nhà đầu tư Hoa Kỳ thường gặp nhiều rủi ro hơn và vì vậy nên cần được thu lại khoản lợi nhuận cao hơn.
Người Mỹ thường đầu tư trực tiếp bằng cách mở xưởng máy và trang bị máy móc…và mua chứng khoán của ngoại quốc. Nhiều người ngoại quốc, đặc biệt là các ngân hàng trung ương có khuynh hướng dè dặt khi chọn sự đầu tư vào Hoa Kỳ. Họ mua trái phiếu Hoa Kỳ và các chứng khoán rất an toàn do các tập đoàn Hoa Kỳ phát hành chẳng hạn. Họ cho rằng đầu tư vào Hoa Kỳ vừa vững chắc, vừa an toàn và vừa được đối xử tử tế, rất yên tâm.
Một trong những bí ẩn khác, đó là vị trí của đồng đô la trên thế giới hiện nay được sử dụng như một dự trữ quốc tế đối với các quốc gia khác và có khả năng thanh toán trong các hoạt động đầu tư và mua bán quốc tế, như để mua bán dầu và nhiều loại hàng hóa khác. Vì thế khi đồng đô la giảm giá trị, các nước giữ nguồn tài sản bằng đồng đô la cũng đồng thời bị sụt mức đầu tư trị giá bằng đô la. Hầu hết các khoản nợ nước ngoài của Hoa Kỳ trị giá bằng đô la và khoảng 70% tài sản Hoa Kỳ ở nước ngoài đều là tiền ngoại quốc. Khoảng 10% mức giảm giá trị của đô la tương đương với khoản chuyển nhượng đạt 5.3% GDP của Hoa Kỳ từ các nước khác khắp thế giới. GDP của Hoa Kỳ hiện nay vào khoảng 13.7 ngàn tỉ đô. Giá đô giảm 20.6% kể từ năm 2002. Như vậy tính ra các nhà đầu tư ngoại quốc đã mang lại cho người Mỹ khoảng 1.3 ngàn tỉ đô.
Gửi ý kiến của bạn
