(AP).- Tại Tòa của Quận Alexandria, năm rồi có hơn 100 vụ người nhập cư kiện chánh quyền đã thiếu trách nhiệm gây thiệt hại làm cho người xin nhập tịch chậm trễ. Số vụ kiện này chiếm 8% toàn thể số vụ kiện cáo mà tòa này thụ lý. Không phải hiện tượng nhờ tòa can thiệp để thủ tục nhập quốc tịch Mỹ cho nhanh xảy ra ở Tòa quận hạt này, mà nó đang biến thành phong trào ở nhiều tiểu bang có nhiều di dân như Calfornia, Texas, v.v.
Những người đi kiện chánh quyền dựa vào điều luật của liên bang buộc cơ quan nhà nước phải cứu xét hồ sơ của công dân trong vòng 120 ngày. Ít khi các chánh án phải đăng đường phán quyết. Nguyên đơn thường khi xin bãi nại khi cơ quan di trú INS được tòa thông tri hồ sơ bị kiện, cố gắng lôi hồ sơ của đương sự ra, cứu xét thấy hợp lệ và báo cho tòa cũng như cho đương sự và cho biết chừng nào giải quyết rồi thì xin bãi nại ở tòa. Thời gian giải quyết của INS thường cố gắng không quá 120 ngày theo luật từ ngày Tòa thông tri hồ sơ, nếu không thì INS phạm luật liên bang.
Đây là một cách các luật sư dùng luật để thúc đẩy Sở Di Trú và Nhập tịch giải quyết sớm cho người nhập cư đủ điều kiện 5 năm, nộp đơn thi vào quốc tịch mà Sở không kêu thi hay thi rồi mà sở gọi đi tuyên thệ mới được chánh thức trở thành công dân Mỹ.
Sở dĩ những người khiếu nại phải dùng con đường qua tòa án này là vì có người nộp đơn rồi mà cả năm sau vẫn chưa được gọi đi thi hay đi thi đậu rồi nhưng chờ một hai năm chưa thấy gọi đi tuyên thệ. Trong khi đó có nhiều việc làm đòi hỏi phải là công dân Mỹ mới được ứng thí hay đi làm. Tiền SSI, bảo hiểm y tế công, không phải là công dân thì không được chánh thức hưởng.
Gần đây việc nhập tịch quốc tịch bị chậm, bên cạnh công việc quá tải đối với Sở Di Trú mà còn do FBI thẩm tra lý lịch không kịp. Theo Sở Di Trú 90% các hồ sơ, thời gian thẩm tra lý lịch của FBI là 6 tháng. Thời gian đó là thời gian tối thiểu người xin thi quốc tịch phải chờ. Còn những người có tên na ná chữ Á rập thì nội việc ra cái tên coi phải người Hồi giáo không, mau nhứt cũng phải 1 năm cho việc làm của FBI.
Tại TB California, việc làm chậm trễ này của cơ quan nhà nước nói chung đã bị tổ chức American Civil Liberties Union kiện nhà nước trong một vụ kiện tập thể về việc thẩm tra quá lâu.
Nhưng khi có thông báo của tòa thì từ Sở Di Trú đến FBI đều phải lục ra giải quyết vì chỉ có 120 ngày để hoàn thành nhiệm vụ thôi.
Phong trào này là một cơ hội hốt bạc cho luật sư di trú nhưng cũng làm cho người xin vào quốc tịch Mỹ khỏi phải chờ quá lâu trở ngại cho việc xin việc hay đi làm những công việc liên bang đòi hỏi phải có quốc tịch.