San Jose (Tổng hợp)- Trong hai ngày thứ bảy và chủ nhật 7,8 tháng 7 năm 2007, một số người gốc Chiêm Thành (người Chàm) ở khắp nơi trên thế giới đã tụ hội về San Jose trong một cuộc hội thảo kỷ niệm 175 nước Chiêm Thành bị xóa sổ trên bản đồ thế giới.
Lịch sử Việt ghi rằng vào năm 1832, vua Minh Mạng đã ra lệnh đánh chiếm phần đất tự trị cuối cùng của vương quốc Chiêm Thành tại tỉnh Bình Thuận và kể từ thời điểm này, quốc gia của người Chàm (Champa) chính thức bị diệt vong. Vẫn còn một số dân Chàm sống rải rác ở hai tỉnh Ninh Thuận (Phan Rang) và Bình Thuận (Phan Thiết) ngày nay và một số đã di tản ra hải ngọai. Họ vẫn nói tiếng Chàm và tiếng Việt và ngọai ngữ của đất nước họ đang sống.
Tại rạp Le Petit Trianon trong ngày thứ bảy đã diễn ra cuộc hội thảo về các đề tài như: làm sao giữ gìn ngôn ngữ, truyền thống văn hóa người Chàm trong xã hội mới đối với giới trẻ, những kinh nghiệm và bài học rút ra trong 175 năm kể từ ngày mất nước, vì sao người Chàm sống nghèo khổ tại VN, tương lai của họ ra sao, các họat động cần thiết của cộng đồng người Chàm ở hải ngọai…
Nhiều học giả, trí thức gốc Chàm đã tham gia cuộc hội thảo và ngôn ngữ chính là tiếng Anh. Thị truởng San Jose là Chuck Reed đã đến tham dự buổi lễ khai mạc, một số đại diện truyền thông Việt cũng đến tường thuật tin tức.
Người Chàm hàng năm đều có tổ chức một buổi lễ hội Katé vào tháng 10 dương lịch, được coi là ngày lễ quan trọng, tại San Jose vì đa số dân sinh sống tại Bắc Cali. Bị người Việt chiếm nước và đồng hóa, cho nên đa số người Chàm nói tiếng Việt bên cạnh tiếng Chàm và lấy họ giống như người Việt.
Nhạc sĩ Từ Công Phụng, ca sĩ Chế Linh đều là người gốc Chàm.
Buổi tối thứ bảy 7-7-07, có Đêm Văn Nghệ Champa với sự góp mặt của nhiều khuôn mặt văn nghệ trong đó có Từ Công Phụng. Anh có lên sân khấu xin lỗi khán giả không hát được vì bị bệnh. Một số tiết mục vũ với y phục truyền thống của dân Chàm cho người xem thích thú về một nét văn hóa rất đặc biệt của một giống dân mất nước. Số người tham dự buổi văn nghệ rất đông, đầy rạp và đứng cả bên ngòai.
Buổi sáng chủ nhật 8 tháng 7 , đã có trận đá banh giữa các đội của thanh niên gốc Chàm. Buổi trưa, tại rạp Le Petit Trianon là buổi lễ bế mạc hội nghị với phần ăn trưa.
Người Việt hải ngọai sống lưu vong rất cảm thông với nỗi buồn mất nước của người Chàm. Nhưng lịch sử đã trôi đi không gì phục hồi lại. Bài hát Hận Đồ Bàn của nhạc sĩ Xuân Tiên đã được trình diễn trong buổi văn nghệ với lời ca mới của người Chàm cho cảm giác thật xúc động.