WASHINGTON -- Trong khi các viên chức Bộ Ngoại Giao Mỹ hôm Thứ Tư 29-3 điều trần trứơc 2 tiểu ban Quan Hệ Đối Ngoại Hạ Viện rằng năm 2006 sẽ là năm lịch sử để tăng tốc quan hệ Việt-Mỹ, thì dân biểu James Leach, chủ tịch Tiểu Ban Quan Hệ Quốc tế Hạ Viện về Á Châu Thái Bình Dương, lên án hồ sơ nhân quyền CSVN đầy các bất toàn. Cac1 thông tin sau dựa vào trang tin của Bộ Ngoại Giao Mỹ (http://usinfo.state.gov).
Việt Nam đang trong tiến trình chuyển hóa phi thường từ một nền kinh tế hoạch định hướng nội để thành một xã hội cởi mở hơn nhằm hội nhập với thế giới bên ngoài, theo lời Eric John, Thứ Trưởng Ngoại Giao về Đông Á và Thái Bình Dương.
Sự kết hợp nhiều vấn đề và sự kiện liên hệ tới các hiệp ước thương mại, viện trợ phát triển và trao đổi văn hóa và giaó dục có khả năng biến năm 2006 thành một năm “chuyển biến lịch sử” trong quan hệ Mỹ-Việt, theo lời John trước cuộc điều trần chung cuả 2 tiểu ban Hạ Viện hôm 29-3.
John dẫn ra quan hệ Mỹ-Việt về các lĩnh vực như du lịch, đầu tư và ban hành visa.
Theo John, số thẻ visa sinh viên cấp cho người VN muốn học tại Mỹ đã tăng 124% kể từ 2001, để tới cao điểm 3,448 thẻ visa năm 2005.
Còn visa du lịch và kinh doanh tăng năm ngoái tới 21,765 thẻ, tức tăng 55% từ 2001.
Việc áp dụng Hiệp Ước Thương Mại Song Phương Mỹ-Việt tháng 12-2001 đã tăng tốc giao thương: từ 1.5 tỉ đô hai chiêù năm 2001 để tới 7.8 tỉ năm 2005, và giúp tăng hợp tác cải tổ kinh tế.
John nói, “Dần dần, VN đã cải thiện nhân quyền và cho cá nhân tự do hơn vì họ công nhận họ không thể phát triển kinh tế mà không cho thả súức năng động của dân số, và tăng quan hệ tương tác với quốc tế.”
Tuy nhiên, John nói có nhiều “khuyết điểm trầm trọng” tại VN về nhân quyền và về tự do tôn giáo, chính trị.... đặc biệt là thiếu tiếp cận thông tin.
Thêm nữa, John nói Mỹ-Việt đang hợp tác nhiều vấn đề khu vực vì quyền lợi chung, “Chính phủ CSVN muốn có vai trò Mỹ mạnh mẽ trong các tổ chức khu vực như ASEAN.”
Ông nói, Mỹ hiện ủng hộ chính sách thân cận VN qua các chương trình viện trợ ngăn ngừa dịch bệnh, đặc biệt chống cúm gia cầm và HIV/AIDS, cũng như chương trình huấn luyện quân sự và tăng tài trợ trao đổi, như các chương trình giáo dục Fulbright.
John nói, “Tôi chờ đợi làm việc với Quốc Hội khi bàn vấn đề Quan Hệ Mậu Dịch Bình Thường (PNTR, tên cũ là Tối Huệ Quốc) với VN. Chúng tôi cũng sẽ tiếp tục áp lực cải thiện tự do tôn giaó và nhân quyền. Cao điểm nỗ lực chúng tôi để thúc đẩy quan hệ song phương là chuyến TT Bush thăm Hà Nội trong hội nghị APEC -- mà chính phủ VN đứng tổ chức tháng 11.”
Dân Biểu James Leach (Cộng Hòa - Iowa), chủ tịch Tiểu Ban Quan Hệ Quốc tế Hạ Viện về Á Châu Thái Bình Dương, lập tức lên án hồ sơ nhân quyền CSVN đầy các bất toàn, rằng nhânq uyền cần chú ý hơn năm nay trong khi chính phủ Bush cứu xét xem có nên nới hạn VN trong bảng các nứơc CPC vì vi phạm tự do tôn giáo, và khi Quốc Hội xét về quy chế mậu dịch bình thường với VN, và liên hệ tới việc CSVN muốn gia nhập WTO.
Ông nói, “Khung pháp lý chung để bảo vệ nhân quyền thấy rõ có cải thiện tại VN, nhưng việc thực thi các phương pháp bao dung hơn cho các quan điểm và tôn giaó thiểu số vẫn chưa được đầy đủ.”