Một cuốn kỷ-yếu bằng tiếng Anh, đầy ắp tranh ảnh, sẽ được phát hành nhân kỳ Đại-hội tới đây của Nghị-hội Toàn-quốc Người Việt tại Hoa-kỳ. Dầy 64 trang khổ magazine, cuốn kỷ-yếu mang tên NCVA AT 20 ("Nghị-hội ở tuổi 20") sẽ có mặt ở Đại-hội lần thứ 20 sắp nhóm họp ở Khách-sạn Hilton Arlington (950 N. Stafford, Arlington, VA) trong những ngày từ 13 đến 17 tháng 9, 2006.
Đây là một dịp để cho Nghị-hội giới-thiệu tổ-chức cũng như những thành-tựu của mình trong 20 năm kiên-trì hoạt-động trong nhiều lãnh-vực nhằm nâng cấp tiếng nói của cộng-đồng chúng ta trên đất Mỹ.
Phần đầu: Một tổ-chức sinh-hoạt đều đặn, công-khai, dân-chủ
Ở trong một quốc gia rộng lớn như nước Mỹ, tiếng nói của một nhóm dân-tộc thiểu-số như người Việt dễ bị chìm lỉm đi trong một cảnh ồn ào như chợ vỡ, dù như ngày nay ta đã lên đến con số đáng kể là hơn 1,3 triệu nhân-mạng ở xứ này. (Người Việt giờ đây là thiểu-số Á-đông lớn thứ nhì sau người Trung-hoa.)
Nghị-hội Toàn-quốc Người Việt tại Hoa-kỳ, thường được nhắc đến với tên vắn tắt là Nghị-hội, thành-lập vào năm 1986, nghĩa là chỉ hơn 10 năm sau khi người Việt ồ ạt sang Hoa-kỳ. Vào lúc đó, số người Việt ở trên đất Mỹ không quá 400 nghìn người. Do kết-hợp được sớm sủa như vậy nên Nghị-hội đã có được tiếng nói và một vai trò đáng kể trong gần như hầu hết diễn-biến và chính-sách liên-hệ đến cộng-đồng chúng ta, từ chuyện vận-động cho chính-sách tỵ nạn đến chuyện can thiệp cho các tù-nhân chính-trị ở quê nhà, đến giờ đây là các vấn-đề nhân-quyền, tự do dân-chủ ở Việt Nam, chuyện đặt điều-kiện với Hà-nội trước khi Mỹ bằng lòng cho họ qui-chế PNTR để Việt Nam có thể vào được WTO (Tổ-chức Thương mại Thế-giới).
Sở dĩ làm được vậy là vì Nghị-hội đã sinh-hoạt đều đặn suốt 20 năm qua, không chỉ họp Đại-hội hàng năm (công-khai, dân-chủ) mà còn có những buổi họp của Hội-đồng Điều hợp Trung-ương ở các địa-phương (Santa Ana, San Jose, Chicago, Houston, Seattle, St. Paul, Boston v.v.) để làm việc với các cộng-đồng ở những nơi đó. Có lẽ Nghị-hội cũng là một trong những tổ-chức hiếm có của người Việt mà trong 20 năm giữ được nếp sinh-hoạt họp đều đặn Ban Chấp hành mỗi tháng để tìm cách thực-hiện những chương-trình hoạt-động của mình.
Những thành-tựu cụ-thể
Trong cuốn kỷ-yếu sẽ đem ra trình làng lần này, người đọc sẽ ngạc-nhiên không ít khi được biết là Nghị-hội đã có tay trong việc vận-động Quốc-hội với Hội Gia-đình Tù-nhân Chính-trị Việt Nam (của Bà Khúc Minh Thơ) để cho Mỹ đưa ra chính-sách tiếp đón các cựu-tù-nhân "học tập cải tạo" đưa gia-đình họ đi định cư ở xứ này. Hay Nghị-hội cũng góp phần trong việc khuyến cáo chính-phủ Đức chấp nhận 3000 người tỵ nạn Việt Nam ra đi từ miền Bắc trong một cuộc họp ở Goerlitz năm 1996.
Cũng tương-tự, Nghị-hội đã tiếp tay tranh đấu thành công cho các ngư-dân Việt Nam vùng Vịnh San Francisco vào những năm 1989-90 khi bỗng dưng Đoàn phòng vệ cận-duyên Hoa-kỳ (U.S. Coast Guard) đòi treo cẳng các thuyền đánh cá của người Việt trong vịnh, viện cớ Luật Jones Act (đã có từ 200 năm trước) không cho phép những người chưa có quốc-tịch Mỹ được đánh cá trong lãnh-hải của Hoa-kỳ. Cuộc đấu tranh này có kết-quả như thế nào mà đến tờ New York Times phải gọi là "the first legislative victory" ("thắng lợi lập pháp đầu tiên") của người Mỹ gốc Việt" Cuốn kỷ-yếu của Nghị-hội lần này sẽ kể lại rành rẽ câu chuyện.
Rồi vai trò của Nghị-hội trong việc thành-lập Đài Á-châu Tự do cũng được trình bầy tỉ mỉ trong cuốn kỷ-yếu với đầy đủ tất cả những tài-liệu chứng-minh. Trong nỗ lực này, Nghị-hội có sự tiếp tay của nhiều hội-đoàn tổ-chức khác, đến độ tờ Orange County Register đã có lúc phải thốt lên rằng lóp-bi của Việt Nam "khỏe hơn kỹ-nghệ thuốc lá."
Thành thử những người đã có dịp xem bản thảo của cuốn kỷ-yếu cho rằng đây sẽ là một tài-liệu tối-cần cho những ai mai mốt muốn viết lại lịch-sử cộng-đồng của chúng ta trên đất Mỹ. Toán làm phim, đến từ San Jose, cũng sẽ dựa vào tài-liệu này để kể lại một phần sự thành-tựu và lớn mạnh của cộng-đồng người Mỹ gốc Việt trong 31 năm qua. Và khi hoàn-tất, cuốn phim sẽ là một tài-liệu để đời cho những ai muốn được biết cặn kẽ hơn về Nghị-hội và cộng-đồng ngày càng lớn mạnh của chúng ta trên xứ này.
Làm việc với tuổi trẻ
Một đặc-điểm nữa của Nghị-hội, như được thấy rõ trong cuốn kỷ-yếu, sẽ là sự làm việc tương-đối nhịp nhàng giữa tuổi trẻ và Nghị-hội. Không phải chỉ vì Nghị-hội chủ-trương ngay từ đầu là phải "trao đuốc" cho tuổi trẻ nếu cộng-đồng chúng ta muốn có tương-lai. Chính Nghị-hội đã tổ-chức những buổi hội-thảo và trao đổi rộng lớn và "thẳng thừng" với tuổi trẻ, như tại Đại-hội lần thứ 9 (tháng 8/1994) ở Seattle, TB Washington, rồi đến năm 1999 thì có hẳn một hội-nghị dành riêng cho tuổi trẻ (do anh Bùi Vũ Đức, ủy-viên thanh-niên của Nghị-hội, chủ-trì) mang tên VAYLC (Vietnamese American Youth Leadership Conference) nhằm đào luyện tuổi trẻ đi vào các chức-vụ và trách-nhiệm lãnh-đạo. Rồi từ năm 2002, sinh-hoạt VAYLC đã trở thành một hội-nghị hằng niên của Nghị-hội, thường tổ-chức vào mùa Xuân.
Một tỷ-dụ nữa của lối làm việc tay trong tay với tuổi trẻ năng động là chương-trình hợp-tác giữa VATV (Vietnamese American Television Network) của anh Võ Thành Nhân và Nghị-hội để có chương-trình "APA on the Hill" ("Tiếng nói của Người Mỹ gốc Á-châu Thái-bình-dương trên Quốc-hội"). Cũng nhân kỳ Đại-hội này, VATV sẽ tổ-chức gần nguyên một tuần về mặt truyền-thông đại-chúng (mass media) cho những ai thích đi vào lãnh-vực hoạt-động này. Tuần huấn luyện ráo riết này sẽ giúp tạo ra những chuyên-viên trong các ngành báo chí, từ báo viết đến báo nói và báo nhìn (radio and television).
Đó là chưa kể những sinh-hoạt thất thường hơn nhưng cũng quan-trọng không kém, tỷ như Hội-nghị về phát triển kinh tế 1990 ở Minnesota (do một phó-chủ-tịch Nghị-hội, anh Huỳnh Sĩ Nghị, đứng ra mời và tổ-chức), việc thành-lập Câu Lạc Bộ các Chủ Công-ty Người gốc Việt (Vietnamese American CEO Club), một số hội-nghị về y-tế và sức khỏe của phụ nữ và người lớn tuổi, rồi các hội-nghị liên-kết với các tổ-chức khác (HNLK I, II, III, IV) v.v.
Tóm lại, Nghị-hội giờ đây nằm vững vàng trong tay tuổi trẻ song vẫn làm việc được nhịp nhàng và hữu hiệu với các thành-viên trung và cao-niên trong tổ-chức.