<"xml:namespace prefix = o />
Phái đoàn thăm cộng đồng Việt tại <"xml:namespace prefix = st1 />
Thăm mộ đồng bào
Thăm mộ Cố Thống Đốc Ricardo Bordallo.
Kiều Chinh nói chuyện tại Câu Lạc Bộ Phụ Nữ Guam
Trung Úy John Đặng và Kiều Chinh trong phòng họp thượng đỉnh Việt-Mỹ năm xưa
Từ trái: Bà dân biểu Bordallo, Kiều Chinh, Nancy Bùi, và Luật sư Vinh.
* Đảo Guam Sẽ Mở Vòng
Nằm ở vị trí cực đông Thái Bình Dương, giờ của Guam đi trước giờ
Với chiến dịch mang tên "Operation New Life," từ mùng 5 tháng 4 tới ngày 1 tháng 11 năm 1975, đảo Guam biến thành một thành phố lều vải khổng lồ. Hơn 150,000 người Việt di tản tìm tự do đã được đưa tới đây, và từ đây, toả ra khắp thế giới.
Tháng Tư 31 năm sau, ngày 25-4, một buổi lễ trọng thể đã được tổ chức tại Guam và hồ sơ dữ kiện về 227 ngày lưu vong đầu tiên của người Việt đã được trân trọng trao tặng cho Hội Bảo Tồn Lịch Sử & Văn Hoá Việt (VAHF).
Buổi lễ Chuyển giao tài liệu lịch sử với sự có mặt của Thống Đốc Felix P. Camacho (Cộng Hoà) và phu nhân, Nữ Dân biểu Madelein Bordallo (Dân chủ) , Nghị sĩ Judith T. Won Pat, các sĩ quan đại diện các đơn vị quân đội, trường đại học Guam, các viên chức ngoại giao, đặc biệt là sự có mặt cuả Bộ trưởng bộ Tài nguyên và phát triển của nước Công hoà Palau, môt hải đảo gần Guam, và nhiều thân hào nhân sĩ cũng như một số người Việt sống tại Guam.
Cùng ngày, Câu lạc bộ phụ nữ tại
Phái đoàn VAHF thăm Guam gồm 17 người, ngoài 6 người trong Ban Chấp hành của hội và 2 vị khách, còn có sự tham dự của nhiều hội viên danh dự của hội như nữ tài tử Kiều Chinh, Ông bà Tony Lâm, cựu Nghị viên thành phố Westminter, Ông James Reckner, Giám đốc Việt Nam Center và người phụ tá, ông Tyre Lovelady. Ông bà Dương Phục-VũThanh Thủy, Giám đốc đài Sàigòn Houston Radio, và Luật sư Trịnh Hội cùng chuyên viên thâu hình Trần Vũ của đài truyền hình SBTN.
Dân số Guam hiện tại là 166,000 gồm 37% là người Chamorro, 27% là người Phi Luật Tân (Guam cách Phi có 3 gìò máy bay), 27% dân số còn lại bao gồm các sắc dân Á Châu như Đại hàn, Nhât, Tàu, và các sắc dân khác. Người Việt hiện còn hơn 200 người sinh sống ở đây, phần lớn sống bằng nghề thương mại.
Trong thế chiến thứ hai, hòn đảo thơ mộng này cũng đã bị những dấu vết chiến tranh khó quên cho người dân bản xứ, vẫn được gọi là người Chamorro. Nhật chiếm đóng
* Công Viên ASAN
Ngày đầu trong 3 ngày thăm viếng Guam, phái đoàn đã được Thống Đốc Camacho chào đón nồng hậu khi đến thăm công viên ASAN, nơi mà 31 năm trước đây từng là một bệnh viện Hải quân bỏ trống đựợc dùng làm trại tạm trú cho trên 5,000 người tị nạn Việt Nam.
Đây cũng là trại tạm trú cuả 1.652 người trở về bằng tàu Việt Nam thương Tín với sự hướng dẫn của Cựu Trung tá Hải Quân Trần Đình Trụ. Trung tá Trụ sau gần 13 năm tù đã đến Mỹ vào năm 1992 theo diện HO và hiện đang sống tại Arlington, Texas.
Cũng chính nơi đây, bên cạnh đài kỷ niệm quân đội Mỹ đổ bộ giải phóng Guam, Công đồng Việt Nam tại Guam đang vận động lâp được đài kỷ niệm dấu tích tìm tự do của trên 150,000 người Mỹ Gốc Việt.
Trở lại Asan lần này, Ông Tony Lâm như sống lại với cảnh cũ, đã thao thao bất tuyệt về nhựng sinh hoạt giúp người tị nạn trong suốt hơn 3 tháng ông làm trưởng trại ở đây.
Phòng họp lịch sử
Khi thăm viếng tại Bộ Tư Lệnh Hải Quân Hoa Kỳ tại Guam, phái đoàn đã được tiếp đón bởi hai sĩ quan trẻ, một trong hai ngưòi là Trung úy Hải quân John Đặng có gia đình sống tại Houston. Phái đoàn đã được thăm cảng nơi đưa người tị nạn vào
Trong phòng họp của Bộ Tư Lệnh Hải quân, một tấm hình lớn chụp quang cảnh một cuộc họp cuả hôi nghi Việt Mỹ từ ngày 19-22 tháng 3 năm 1967. Mục đích của hội nghị theo lời TT. Lyndon Johnson là "một mở đầu cho một kết thúc cuộc chiến VN" Trong tấm ảnh lịch sử này, phía Mỹ, Tổng thống Lyndon Johnson, Bộ trưởng Quốc Phòng Mc. Namara, và nhiều tướng lãnh khác. Phía VN , có Trung Tướng Nguyễn văn Thiệu, chủ tịch Uỷ Ban Lãnh Đạo Quốc Gia, Thiếu tướng Nguyễn Cao Kỳ, Chủ Tịch Ủy Ban Hành Pháp Trung Ương, ông Bùi Diễm, đại sứ VNCH tại Hoa Kỳ.
Không còn
Rời Bộ Tư Lệnh Hải Quân, Trung Úy John Đặng hướng dẫn phái đòan đi thăm trại Orote Point, nơi mà lúc cao điểm nhất từng là nơi tạm trú của 39,331 người Việt tị nạn năm 1975. Trước đó Orote Point là một phi trường bỏ trống. Hàng ngàn chiếc lều đã được vội vã dựng lên ở đây làm nơi tạm trú cho người tị nạn. Vì thế, nơi đây, vào những ngày đó đã được đặt tên là "
Chị Hồng Hoàng, một thân hữu cuả hội VAHF có mặt trong chuyến đi đã từng ở
Căn cứ Không quân Andersen, một căn cứ chiến lược của Hoa Kỳ cũng đã được xử dụng những dãy barrack có mái tôn đã là nhà tạm trú của người Việt tị nạn. Những ngày ấy, người dân ở đây đặt tên khu barrack này là
* Thăm Mộ Chiến Sĩ
Phái đoàn cũng đã tới thăm đài tưởng niệm 72 chiến binh Mỹ gốc Chamorro đã Hy Sinh Trong Chiến Tranh Việt Nam và mộ Của Những Người Việt Bỏ Mình Trên Đường Đi Tìm Tự Do.
Một lễ nghi tôn giáo long trọng đã được cử hành để tưởng nhớ đến những người Việt tị nạn đã bỏ xác trên đường đi tìm tự do. Tại nghĩa trang Vietnam Veteran, đội Honor Gard đã đứng chào theo hai hàng thẳng tắp với 3 lá cờ Mỹ,
Phái đoàn sau đó đã đi viếng 17 ngôi mộ. Một số mộ cuả 25 người chết tại đây đã được người thân bốc đi. Một số không ít những ngôi mộ còn lại là cuả các em nhỏ. Có em chỉ mới có mấy tháng tuổi đã không chịu nổi hành trình cam go đã bỏ xác tại đây. Nếu được cơ hội sống sót, gìờ đây, các em đang là những thanh niên, thiếu nữ đầy tương lai trước mặt.
Hầu hết những ngôi mộ này được chăm sóc bởi Cộng đồng người Việt tại Guam, và họ được chôn sát bên nhau, nên không đến nỗi nguội lạnh Trong cái nắng chói chang của buổi quá trưa hôm đó mắt người thăm viếng đã cảm thấy cay cay và một nỗi ngậm ngùi khó tả cho thân phận những con người Việt Nam. Có ai nghĩ rằng sinh ra tại quê hương mình lại phải bỏ xác tại hải đảo xa xôi này chỉ vì mong được sống tự do, sống như một con người"
* Thăm Mộ Ân Nhân Của Dân Việt Tị Nạn
Cuộc thăm viếng cảm động khác là cuộc thăm viếng mộ của cố Thống Đốc Ricardo Bordallo. Ông bà Bordallo một ân nhân lớn của dân tị nạn Việt tại
Năm 1990, sau khi bị kết án với tội "cản trở công lý" (obstruction justice) với bản án tù 5 năm, thống đốc Bordallo đã cuốn mình bằng lá cờ Guam, treo cổ lên bằng giây xích tại công trường có tương người anh hùng Chamorro rồi tự bắn vào đầu chết một cách thảm thương. Thống đốc Bordallo đã được mai táng như một người anh hùng cuả
Khi phái đoàn VAHF thăm mộ cố thống đốc, Bordallo, Bà quả phụ Bordallo, hiện đang là dân biểu đại diện Guam, đã xúc động nói "Chúng tội hiểu nỗi đau của những người không còn quốc gia. Và không riêng vợ chồng tôi, cả chính phủ và toàn dân đảo
Bà Nancy Bùi Hội Trưởng hội VAHF đã thay mặt hội tỏ lòng tri ơn gia đình Bordallo
Cũng trong dịp này, nữ Dân biểu Bordallo một lần nữa đã xác nhận sẽ làm tất cả những gì có thể được để giúp khoảng 200 người Việt tị nạn còn xót lại tại Phi Luật Tân. Bà Bordallo đã hõan chuyến đi
Cộng đồng Người Việt tại Guam đang có chương trình vận động xây đài kỷ niệm tại công viên ASAN và trại Orote Point,Chúng tôi sẽ xin phép được tường trìng về những nỗ lực này trong một bài báo khác.
Được biết, hội VAHF được thành lập vào tháng 10 năm 2004, với mục đích sưu tầm, gìn giữ, quảng bá, và tán dương lịch sử người Mỹ Gốc Việt. Mọi liên lạc, xin gọi cho điện thoại số (512) 844-9417. Hoặc thư về địa chỉ Hội VAHF,
Triều Giang
Tháng 4 năm 2006