Hoạ sĩ Lương Văn Tỷ sinh năm 1932 tại Việt Nam, từng đoạt nhiều huy chương hội hoạ. Trong các năm từ 1960 tới 1965, đã tham dự 16 cuộc triển lãm mỹ thuật trong nước. Tại hải ngoại, Sau nhiều năm bận roan với việc sáng lập và thực hiện chương trình truyền hình Văn Nghệ Việt Nam, gần đây ông đã có dịp trở lại với hội hoạ. Năm 2001, tranh Lương Văn Tỷ được triển lãm tại Old Courhouse Museum, California. Lần này, tác phẩm hội hoạ và điêu khắc của Lương Văn Tỷ thực hiện với chủ đề "Quê Hương và Hoài Niệm" được triển lãm tại phòng hội báo Người Việt, từ Thứ Bẩy 3-12 tới 11-12-2005. Sau đây là phần viết của nhà phê bình mỹ thuật Huỳnh Hữu Uỷ viết về ông.Nghệ thuật hiện đại đã mở ra nhiều chân trời mới cho người nghệ sĩ, nhưng tình cảnh của chúng ta vẫn có nhiều điều gì đó rất riêng biệt của chính chúng ta. Nhìn ngược lại quá khứ một chút, với dấu mốc ra đời của Trường Mỹ Thuật Đông Dương năm 1925, kỹ thuật mới dường như đã là một đôi cánh vạn năng nâng bổng tầng lớp nghệ sĩ mới của chúng ta, đến độ gây cảm giác là chúng ta đã cắt đứt hẳn với truyền thống. Nhưng thực sự đó chỉ là vấn đề kỷ thuật. Từ kỹ thuật sơn dầu cho đến bút pháp ấn tượng và hậu ấn tượng, cho đến lối vẽ hàn lâm dựa vào cơ thể học, hoặc viễn cận, hoặc sáng tối. Cho nên những khám phá về kỹ thuật đã tạo nên được một nền nghệ thuật mới vô cùng rực rỡ, với những Lê Phố, Mai Trung Thứ, Lê Văn Đệ, Nguyễn Gia Trí, Tôn Thất Đào, Lê Yên, Nguyễn Phan Chánh, Trần Văn Cần, Nguyễn Trường Lâm, Nguyễn Tiến Chung, Hoàng Lập Ngôn, Bùi Xuân Phái, Thái Tuấn, Văn Cao...
Nhưng cái hồn nghệ thuật, cái tinh túy nghệ thuật vẫn là cảm hứng bắt nguồn từ căn rễ sâu xa của đất nước và dân tộc. Cái mê hoặc của Nguyễn Gia Trí, Mai Trung Thứ, Lê Văn Đệ, Trần Văn Cẩn chính là cái đẹp mê hoặc của một đất nước truyền thống lung linh rất kỳ ảo. Cho nên, như Lê Phó vào thời còn rất trẻ ở Trường Mỹ Thuật ở Hà Nội, nơi một bước tranh vừa mới vẽ xong, bạn thân của ông là Jean Tardieu, con trai của họa sĩ Victor Tardieu, đã cho là mang quá nhiều hơi hướm cảu Gauguin, vậy mà càng về sau chúng ta càng thấy rõ là ông đã xóa hết tất cả những dấu vết ấy.
Nghệ sĩ Việt Nam bây giờ tứ tán khắp thế giới. Nền nghệ thuật hiện đại không là cấm kỵ đối với bất kỳ ai. Chúng ta có những họa sĩ phiêu lưu đến những chân trời cùng cực của sự lạ lùng, thử nghiệm và thử thách với tất cả mọi ngôn ngữ, ký hiệu, bút pháp. Nhưng vấn đề sau cùng anh phải đối đầu vẫn là điểm anh đến, là bước chạn anh dừng lại, là tác phẩm anh hoàn tất. Chẳng có thể chỉ nói một cách trừu tượng rằng sống với nghệ thuật là đi tìm, đi tìm, và đi tìm. Mà phải nói một cách cụ thể, đi tìm và tìm được điều gì, và cái đẹp là diều còn đọng lại trên tác phẩm anh mang tặng cho cuộc đời.
Cái đẹp, vũ trụ mênh mông ấy, anh có thề sôi nổi hay điềm đạm tìm kiếm, khám phá. Nhưng tiên quyết là anh phải sống và bước đi trên con đường của chính riêng anh, với định mệnh nghệ thuật của đời anh. Có như vậy anh mới xây dựng được thế giới nghệ thuật của mình. Tôi đã gặp gỡ, tiếp xúc, và thưởng ngoạn công trình nghệ thuật của nhiều nghệ sĩ, và một trong những bảng màu mang lại cho tôi nhiều bất ngờ, cảm kích, và thấy hạnh phúc chính là bảng màu rực rỡ mà trầm lắng của Lương Văn Tỷ, Anh có dịp đi nhiều, viếng thăm vô số phòng bày tranh và nhiều nhà bảo tàng trên khắp thế giới, chiêm nghiệm về nhiều nền nghệ thuật khác nhau, nhưng nghệ thuật của anh vẫn là cái ảo hoặc anh tìm thấy trong căn rễ của đất nước mình, của thần thánh tổ tiên, của truyền thống linh thiêng sâu xa mà anh đã bước vào từ nửa thế kỹ trước. Ngày nay anh vẫn tiếp tục bước đi trên con đường ấy, chỉ là làm cho hoàn thiện hơn, cho đẹp hơn, sâu sắc hơn, hay đằm thắm hơn mà thôi.
Nam California 11.2005
Huỳnh Hữu Uy
Gửi ý kiến của bạn
