Thế kỷ 21 với tất cả những đổi thay làm chóng mặt những ai hay suy tư về những vấn đề xã hội riêng lẻ, về liên hệ của con người và vũ trụ, hay về hạnh phúc và khổ đau của toàn nhân loại. Luận lý học, triết học đều biến thể. Có những quan niệm về cuộc sống hoàn toàn đảo ngược. Trước đây, phụ nữ, nhất là phụ nữ Việt Nam, phải chấp nhận hy sinh mọi hạnh phúc cá nhân để thờ chồng, nuôi con; bây giờ nếu cứ cúi đầu phục vụ cho những ông chồng tồi tệ, thì chính người phụ nữ đó sẽ bị coi là gàn dở, không hợp thời.
Thế kỷ trước, tư tưởng "quân, sư, phụ" vẫn còn được duy trì đâu đó, nhưng giờ này mà còn coi vua chúa như nhân vật tuyệt đối về mọi phương diện nữa thì sẽ bị nhạo báng ngay. Vua, Hoàng Hậu, Tổng Thống có thể bị lật đổ bất cứ lúc nào. Thầy giáo hiện nay chỉ có chỗ đứng duy nhất gần bảng đen mà thôi. Rời khỏi bục, thầy hiện nguyên hình là một con tằm nhả tơ khốn khổ hoặc là một người làm công lãnh tiền từ các học trò là những thanh niên thiếu nữ có thể tấn công ông thầy bằng tay chân, miệng lưỡi, hay bằng vũ khí. Quan niệm trinh tiết giờ này gần như lỗi thời, lạc hậu với đa số thiếu nữ đang tuổi xuân, đang chạy theo "mô-đen" hưởng thụ, ngay cả việc hưởng thụ trước khi lấy chồng. Giao phối tiền hôn nhân không phải là việc hiếm có nữa, mà xẩy ra rất nhiều trong lớp sinh viên, và ngay cả trong giới học sinh trung học. Dĩ nhiên, cũng còn một số lớn không chịu chấp nhận việc đó, nhưng không có nghĩa là tất cả coi trinh tiết là quý giá phải bảo vệ, mà vì sợ hậu quả. Nhiều gia đình đạo đức đã xin ly dị. Nhiều ông trùm, bà trùm cũng tính chuyện ly thân. Hiện tượng con cái của các vị chức sắc trong nhà xứ sống buông thả không ít. Đi lễ nhà thờ có rất nhiều cô gái trang điểm, phục sức táo bạo như đi chơi rong. Một số thanh niên thích đứng ngoài nhà thờ để ngắm các người đẹp đi ngang. Rồi phá thai, ngoại tình không phải là việc động trời nữa. Ngay chính các giới tu sĩ cũng vi phạm những lỗi lầm khủng khiếp khiến dư luận lên án mạnh mẽ và làm cho số người trở lại đạo ít đi, trong khi số người bỏ lễ lại tăng lên. Giáo Hội đã phải bỏ ra nhiều chục triệu đô la để bồi thường giùm cho những vị chủ chăn sai phạm, trong khi nếu dùng số tiền này để giúp người nghèo, thì có ít nhất vài trăm ngàn người thoát cảnh khốn khó, và có thể bớt chết đói nữa. Niềm tin vào Giáo Hội, vào các vị chủ chăn đang vơi dần.
Ở Mỹ và nhiều xứ Âu Châu, sự khiếm khuyết Cha giảng đạo càng ngày càng trở nên một vấn nạn lớn. Có nhiều vùng phải đóng cửa nhà thờ, vì không có con chiên hay vì thiếu giáo sĩ. Có lẽ chỉ có những lễ Việt Nam mới đông người tham dự, còn người địa phương thì ít hẳn. Nhiều thánh lễ Mỹ chỉ có lèo tèo vài trăm người trong một nhà thờ rộng có thể chứa hơn ngàn tín hữu. Tinh thần dự lễ cũng không trang nghiêm như xưa, người ta vừa xem lễ vừa thì thào, thỉnh thoảng lại có người chạy ra ngoài gọi điện thoại cầm tay.
Nguyên nhân nào đã đưa đến sự kiện như thế" Nói chuyện với một số thanh niên và những bậc phụ huynh trung niên thì biết được có rất nhiều lý do, nhưng đa số cho rằng việc đi lễ nhiều hay ít, trang nghiêm hay xuồng xã đều ở tác dụng của những bài giảng của linh mục chủ tế. Cha nào giảng hay thì có nhiều con chiên đến nghe, giảng không hay thì con chiên đi tìm nhà thờ khác. Nếu nhà thờ nào cũng gặp cha giảng không ưng ý thì phải tính lại... Chỉ có một thiểu số vẫn còn coi việc đi lễ là làm việc thờ phượng Chúa mà không cần có sự hấp dẫn mới đến. Nếu tình hình này mà tiếp tục mãi, liệu trong một tương lai vài thập niên nữa, số người đi đạo thờ kính Chúa còn được bao nhiêu"
Nhớ lại mới cách đây vài chục năm ở miền Nam, hầu như mọi con chiên đến nhà thờ đều cung kính lắng nghe mọi điều Cha giảng và răm rắp tuân hành mọi mệnh lệnh ban ra từ tòa giảng, không bao giờ dám có ý kiến gì, dầu đó là những hướng dẫn về công việc chính trị, ngoài cương vị của một vị chủ chăn linh hồn, đôi khi còn đi lệch với giáo lý nữa. Ngoài việc chỉ đạo cho những con chiên trong giáo xứ phải bỏ phiếu bầu cho người này người khác, một số Cha sở lại có những huấn dụ khuyến khích con chiên làm những việc không đúng với giáo lý, như hồi xẩy ra vụ tranh chấp giữa Công giáo và Phật giáo vào thập niên 60, có những bài giảng rất khích động làm cho con chiên rầm rộ vác giáo mác, dao, gậy xuống đường đi đánh nhau với bên Phật giáo, bên này đâm, bên kia chém, rồi giăng rào kẽm gai, kiểm tra từng người qua lại, ai không theo đạo mình, lập tức đánh gục! Bây giờ thì ảnh hưởng ngược lại180 độ: kêu gọi con chiên tham gia các công việc tông đồ, đóng góp giúp xây dựng giáo xữ hay giúp người nghèo thì thật khó khăn.
Nói như thế, không hẵn là bi quan, nhưng đó là một hiện thực mà chúng ta, những người quan tâm đến sự phát triển của đạo phải can đảm nhìn đến và tìm ra những biện pháp hầu thực hiện tốt đẹp lời Chúa dậy là làm cho lúa mỗi ngày mỗi chín đầy đồng.
Dựa vào những suy tư trên, chúng ta tự hỏi làm thế nào để lôi kéo thêm nhiều người đi lễ, và nếu đã đi lễ, làm thế nào cho tinh thần đạo đức được nâng cao, hầu giữ cho những con chiên của Chúa được bền vững mãi trong Đức Tin và từ đó, nâng số lúa thu hoạch lên gấp bội" Câu trả lời dựa vào yếu tố mà đa số kết luận: Bài Giảng trong thánh lễ. Phải công nhận là có nhiều Cha giảng rất lôi cuốn con chiên, làm cho trái tim con chiên xúc động muốn khóc, hoặc tạo nên những tràng cười vui vẻ, để về nhà, con chiên vẫn nhớ mãi lời Cha giảng. Từ đó, lòng kính Chúa yêu Người mỗi ngày thêm phát triển. Nhiều linh mục giảng rất bạo, đi thẳng vào đời sống thực tế, dậy bảo những bài học rất hiệu quả cho những tâm hồn thao thức tìm hiểu liên hệ giữa Thiên Chúa và Loài Người. Dù cho vị linh mục ấy có nôm na, có bình dân đến mấy, người nghe vẫn thấy thoải mái và thu hoạch nhiều điều cần thiết cho cuộc sống của một tín hữu. Đồng thời, lại có những bài giảng qúa khô khan, lặp đi lặp lại toàn những đoạn kinh Thánh, rất xa vời với đời sống con người trần tục. Tín hữu nghe mà mơ màng đâu đâu. Nhiều bài giảng quá siêu thực với những danh từ khó hiểu, triết lý cao xa cũng làm cho kết quả không như ý. Một số bài không được soạn trước kỹ lưỡng nên ý cạn, phải nhắc lại nhiều lần một ý, tín hữu bồn chồn chỉ muốn cho chóng xong để chạy vội về nhà.
Người viết, vì không tu trì, nên không hiểu trong thời gian tu hành, các thầy có được học qua "thuật Hùng Biện" mà Linh Mục Nguyễn văn Vàng ngày xưa đã từng đi giảng ở các giảng đường Đại Học hay không" Những bài giảng của Cha Nguyễn văn Vàng rất lôi cuốn, dù cho người nghe có là Phật tử hay vô thần, cũng phải công nhận là Ngài giảng hay vô cùng. Triết lý của Ngài như những cành hoa đi thẳng vào đời, thấy chỗ nào có đá tảng ngăn chặn, thì đi vòng theo tảng đá ấy rồi vươn lên cao. Người trồng hoa, theo Ngài, không thể cứ tưới nước ồ ạt xuống đất rồi bắt cây phải đi thẳng lên. Như vậy, thì cây sẽ chết vì không thể chọi với đá hoặc bùn được. Cũng theo Cha Vàng, những "thủ thuật" trong cách giảng, từng cử chỉ của cánh tay giơ lên hay hạ xuống, từng sự nhếch môi, đến nghiêng mình tới trước... đều phải được người giảng cân nhắc tỉ mỉ, không thừa không thiếu. Tay không thể giơ ngang mãi, cũng không được dùng để gãi mũi, kéo cổ áo, sờ cằm, không được úp tay vào một bên ngực... Chỗ nào cao giọng, lúc nào xuống lời... tất cả âm điệu, cử chỉ, ý nghĩa của bài giảng hòa hợp với nhau, tạo nên một sự hấp dẫn tối đa, người nghe chỉ có say mê nhìn ngắm, thu nhận thông tin, và tự đó, những điều mà Ngài muốn truyền đạt sẽ nẩy mầm trong tâm hồn tín hữu theo như ý của người truyền giảng.
Ngoài Cha Vàng, còn một số linh mục khác cũng giảng rất lôi cuốn. Ỡ Bắc Mỹ, Linh Mục Đinh Công Nghị, tuy không phải là nhà hùng biện, cũng là một nhà truyền đạo rất hấp dẫn. Ngài dùng những danh từ rất thông dụng, những thí dụ rất đời, đối thoại với con chiên trẻ thì gọi bằng "mày, tao", nhưng Cha đã làm cho những nơi mà Cha đã đến phải khóc lặng lẽ khi Ngài chào từ biệt để lên đường sang nơi khác. Ở Việt Nam, nghe nói có một linh mục đang nổi tiếng về những bài giảng đi vào đời rất tuyệt diệu.
Dĩ nhiên, cũng có những ý tưởng không đồng nhất về cách giảng của các vị chủ chăn. Người này khen hay, người khác có thể chê. Tuy thế, theo thiển ý, chỉ cần có vài chục, vài trăm linh mục Nguyễn văn Vàng, Đinh Công Nghị trong một xã hội vật chất này, chắc chắc lúa sẽ đầy đồng và không sợ thiếu thợ gặt.
Chu Tất Tiến.
Thế kỷ trước, tư tưởng "quân, sư, phụ" vẫn còn được duy trì đâu đó, nhưng giờ này mà còn coi vua chúa như nhân vật tuyệt đối về mọi phương diện nữa thì sẽ bị nhạo báng ngay. Vua, Hoàng Hậu, Tổng Thống có thể bị lật đổ bất cứ lúc nào. Thầy giáo hiện nay chỉ có chỗ đứng duy nhất gần bảng đen mà thôi. Rời khỏi bục, thầy hiện nguyên hình là một con tằm nhả tơ khốn khổ hoặc là một người làm công lãnh tiền từ các học trò là những thanh niên thiếu nữ có thể tấn công ông thầy bằng tay chân, miệng lưỡi, hay bằng vũ khí. Quan niệm trinh tiết giờ này gần như lỗi thời, lạc hậu với đa số thiếu nữ đang tuổi xuân, đang chạy theo "mô-đen" hưởng thụ, ngay cả việc hưởng thụ trước khi lấy chồng. Giao phối tiền hôn nhân không phải là việc hiếm có nữa, mà xẩy ra rất nhiều trong lớp sinh viên, và ngay cả trong giới học sinh trung học. Dĩ nhiên, cũng còn một số lớn không chịu chấp nhận việc đó, nhưng không có nghĩa là tất cả coi trinh tiết là quý giá phải bảo vệ, mà vì sợ hậu quả. Nhiều gia đình đạo đức đã xin ly dị. Nhiều ông trùm, bà trùm cũng tính chuyện ly thân. Hiện tượng con cái của các vị chức sắc trong nhà xứ sống buông thả không ít. Đi lễ nhà thờ có rất nhiều cô gái trang điểm, phục sức táo bạo như đi chơi rong. Một số thanh niên thích đứng ngoài nhà thờ để ngắm các người đẹp đi ngang. Rồi phá thai, ngoại tình không phải là việc động trời nữa. Ngay chính các giới tu sĩ cũng vi phạm những lỗi lầm khủng khiếp khiến dư luận lên án mạnh mẽ và làm cho số người trở lại đạo ít đi, trong khi số người bỏ lễ lại tăng lên. Giáo Hội đã phải bỏ ra nhiều chục triệu đô la để bồi thường giùm cho những vị chủ chăn sai phạm, trong khi nếu dùng số tiền này để giúp người nghèo, thì có ít nhất vài trăm ngàn người thoát cảnh khốn khó, và có thể bớt chết đói nữa. Niềm tin vào Giáo Hội, vào các vị chủ chăn đang vơi dần.
Ở Mỹ và nhiều xứ Âu Châu, sự khiếm khuyết Cha giảng đạo càng ngày càng trở nên một vấn nạn lớn. Có nhiều vùng phải đóng cửa nhà thờ, vì không có con chiên hay vì thiếu giáo sĩ. Có lẽ chỉ có những lễ Việt Nam mới đông người tham dự, còn người địa phương thì ít hẳn. Nhiều thánh lễ Mỹ chỉ có lèo tèo vài trăm người trong một nhà thờ rộng có thể chứa hơn ngàn tín hữu. Tinh thần dự lễ cũng không trang nghiêm như xưa, người ta vừa xem lễ vừa thì thào, thỉnh thoảng lại có người chạy ra ngoài gọi điện thoại cầm tay.
Nguyên nhân nào đã đưa đến sự kiện như thế" Nói chuyện với một số thanh niên và những bậc phụ huynh trung niên thì biết được có rất nhiều lý do, nhưng đa số cho rằng việc đi lễ nhiều hay ít, trang nghiêm hay xuồng xã đều ở tác dụng của những bài giảng của linh mục chủ tế. Cha nào giảng hay thì có nhiều con chiên đến nghe, giảng không hay thì con chiên đi tìm nhà thờ khác. Nếu nhà thờ nào cũng gặp cha giảng không ưng ý thì phải tính lại... Chỉ có một thiểu số vẫn còn coi việc đi lễ là làm việc thờ phượng Chúa mà không cần có sự hấp dẫn mới đến. Nếu tình hình này mà tiếp tục mãi, liệu trong một tương lai vài thập niên nữa, số người đi đạo thờ kính Chúa còn được bao nhiêu"
Nhớ lại mới cách đây vài chục năm ở miền Nam, hầu như mọi con chiên đến nhà thờ đều cung kính lắng nghe mọi điều Cha giảng và răm rắp tuân hành mọi mệnh lệnh ban ra từ tòa giảng, không bao giờ dám có ý kiến gì, dầu đó là những hướng dẫn về công việc chính trị, ngoài cương vị của một vị chủ chăn linh hồn, đôi khi còn đi lệch với giáo lý nữa. Ngoài việc chỉ đạo cho những con chiên trong giáo xứ phải bỏ phiếu bầu cho người này người khác, một số Cha sở lại có những huấn dụ khuyến khích con chiên làm những việc không đúng với giáo lý, như hồi xẩy ra vụ tranh chấp giữa Công giáo và Phật giáo vào thập niên 60, có những bài giảng rất khích động làm cho con chiên rầm rộ vác giáo mác, dao, gậy xuống đường đi đánh nhau với bên Phật giáo, bên này đâm, bên kia chém, rồi giăng rào kẽm gai, kiểm tra từng người qua lại, ai không theo đạo mình, lập tức đánh gục! Bây giờ thì ảnh hưởng ngược lại180 độ: kêu gọi con chiên tham gia các công việc tông đồ, đóng góp giúp xây dựng giáo xữ hay giúp người nghèo thì thật khó khăn.
Nói như thế, không hẵn là bi quan, nhưng đó là một hiện thực mà chúng ta, những người quan tâm đến sự phát triển của đạo phải can đảm nhìn đến và tìm ra những biện pháp hầu thực hiện tốt đẹp lời Chúa dậy là làm cho lúa mỗi ngày mỗi chín đầy đồng.
Dựa vào những suy tư trên, chúng ta tự hỏi làm thế nào để lôi kéo thêm nhiều người đi lễ, và nếu đã đi lễ, làm thế nào cho tinh thần đạo đức được nâng cao, hầu giữ cho những con chiên của Chúa được bền vững mãi trong Đức Tin và từ đó, nâng số lúa thu hoạch lên gấp bội" Câu trả lời dựa vào yếu tố mà đa số kết luận: Bài Giảng trong thánh lễ. Phải công nhận là có nhiều Cha giảng rất lôi cuốn con chiên, làm cho trái tim con chiên xúc động muốn khóc, hoặc tạo nên những tràng cười vui vẻ, để về nhà, con chiên vẫn nhớ mãi lời Cha giảng. Từ đó, lòng kính Chúa yêu Người mỗi ngày thêm phát triển. Nhiều linh mục giảng rất bạo, đi thẳng vào đời sống thực tế, dậy bảo những bài học rất hiệu quả cho những tâm hồn thao thức tìm hiểu liên hệ giữa Thiên Chúa và Loài Người. Dù cho vị linh mục ấy có nôm na, có bình dân đến mấy, người nghe vẫn thấy thoải mái và thu hoạch nhiều điều cần thiết cho cuộc sống của một tín hữu. Đồng thời, lại có những bài giảng qúa khô khan, lặp đi lặp lại toàn những đoạn kinh Thánh, rất xa vời với đời sống con người trần tục. Tín hữu nghe mà mơ màng đâu đâu. Nhiều bài giảng quá siêu thực với những danh từ khó hiểu, triết lý cao xa cũng làm cho kết quả không như ý. Một số bài không được soạn trước kỹ lưỡng nên ý cạn, phải nhắc lại nhiều lần một ý, tín hữu bồn chồn chỉ muốn cho chóng xong để chạy vội về nhà.
Người viết, vì không tu trì, nên không hiểu trong thời gian tu hành, các thầy có được học qua "thuật Hùng Biện" mà Linh Mục Nguyễn văn Vàng ngày xưa đã từng đi giảng ở các giảng đường Đại Học hay không" Những bài giảng của Cha Nguyễn văn Vàng rất lôi cuốn, dù cho người nghe có là Phật tử hay vô thần, cũng phải công nhận là Ngài giảng hay vô cùng. Triết lý của Ngài như những cành hoa đi thẳng vào đời, thấy chỗ nào có đá tảng ngăn chặn, thì đi vòng theo tảng đá ấy rồi vươn lên cao. Người trồng hoa, theo Ngài, không thể cứ tưới nước ồ ạt xuống đất rồi bắt cây phải đi thẳng lên. Như vậy, thì cây sẽ chết vì không thể chọi với đá hoặc bùn được. Cũng theo Cha Vàng, những "thủ thuật" trong cách giảng, từng cử chỉ của cánh tay giơ lên hay hạ xuống, từng sự nhếch môi, đến nghiêng mình tới trước... đều phải được người giảng cân nhắc tỉ mỉ, không thừa không thiếu. Tay không thể giơ ngang mãi, cũng không được dùng để gãi mũi, kéo cổ áo, sờ cằm, không được úp tay vào một bên ngực... Chỗ nào cao giọng, lúc nào xuống lời... tất cả âm điệu, cử chỉ, ý nghĩa của bài giảng hòa hợp với nhau, tạo nên một sự hấp dẫn tối đa, người nghe chỉ có say mê nhìn ngắm, thu nhận thông tin, và tự đó, những điều mà Ngài muốn truyền đạt sẽ nẩy mầm trong tâm hồn tín hữu theo như ý của người truyền giảng.
Ngoài Cha Vàng, còn một số linh mục khác cũng giảng rất lôi cuốn. Ỡ Bắc Mỹ, Linh Mục Đinh Công Nghị, tuy không phải là nhà hùng biện, cũng là một nhà truyền đạo rất hấp dẫn. Ngài dùng những danh từ rất thông dụng, những thí dụ rất đời, đối thoại với con chiên trẻ thì gọi bằng "mày, tao", nhưng Cha đã làm cho những nơi mà Cha đã đến phải khóc lặng lẽ khi Ngài chào từ biệt để lên đường sang nơi khác. Ở Việt Nam, nghe nói có một linh mục đang nổi tiếng về những bài giảng đi vào đời rất tuyệt diệu.
Dĩ nhiên, cũng có những ý tưởng không đồng nhất về cách giảng của các vị chủ chăn. Người này khen hay, người khác có thể chê. Tuy thế, theo thiển ý, chỉ cần có vài chục, vài trăm linh mục Nguyễn văn Vàng, Đinh Công Nghị trong một xã hội vật chất này, chắc chắc lúa sẽ đầy đồng và không sợ thiếu thợ gặt.
Chu Tất Tiến.
Gửi ý kiến của bạn
