WESTMINSTER (VB) – Trang nghiêm, xúc động… Nhà văn Võ Phiến đã được tưởng niệm qua một buổi lễ ra mắt sách “Thư Võ Phiến” do phê bình gia Nguyễn Hưng Quốc biên tập từ các thư nhà văn quá cố gửi sang và được lưu giữ trong 2 thập niên trao đổi thư tín.
Lễ ra mắt sách hôm Chủ nhật 22-11-2015 thực hiện tại Hội trường Việt Báo ở thành phố Westminster, California là một ngày sau 49 ngày lìa đời của nhà văn Võ Phiến. Bà quả phụ Võ Phiến, nhũ danh Viễn Phố, nhiều lần lộ vẻ xúc động, được nhà văn Nhã Ca ngồi bên an ủi.
Người đầu tiên nói chuyện được MC Ysa Lê mời lên là nhà văn Nhã Ca. Nhà văn nữ Nhã Ca nói ngắn gọn về mục tiêu lễ tưởng niệm và ra mắt 2 cuốn sách.
Cuốn sách trọng tâm hôm Chủ nhật có tựa đề “Thư Võ Phiến” là tập hợp các thư do Võ Phiến viết cho Nguyễn Hưng Quốc trong 19 năm (1991-2010), bây giờ được chọn và biên tập thành sách này; thứ nhì là cuốn “Võ Phiến Một Đời Trăn Trở” do Nguyễn Hưng Quốc biên soạn, sách này xuất bản lần đầu và9o năm 1996, bây giờ tái bản với thêm nhiều tài liệu mới.
Nhà phê bình Nguyễn Hưng Quốc (NHQ) không sang Hoa Kỳ được vì đang bận khóa dạy ở đại học, nên gửi video từ Úc sang. Trong video chiếu trong hội trường Việt Báo, GS Nguyễn Hưng Quốc nói rằng sự ra đi của Võ Phiến là mất mát lớn cho cả nền văn học Việt Nam, vì Võ Phiến là nhà văn lớn nhất của cả VN trong nửa sau thế kỷ 20.
NHQ nói rằng Võ Phiến vượt lên hẳn so với tất cả các tác giả khác ở cả hai miền Nam và Bắc VN trước 1975, và rồi cả hải ngoại và quốc nội sau 1975. Võ Phiến sáng tác đều, liên tục, ổn định trước và sau 1975, cho tới khi sức khỏe kém vì mổ tim hai lần.
NHQ cũng nói rằng Võ Phiến là người tài năng đa dạng: làm thơ, viết truyện, viết tùy bút, biên khảo, bình luận – và nhiều người tin rằng Võ hiến viết tùy bút hay nhất VN. Đặc biệt, Võ Phiến để lại bộ sách biên khảo về Văn học Miền Nam, một công trình lớn, công phu và là nguồn tài liệu cho nhiều thế hệ sau nghiên cứu.
NHQ nói rằng vào năm 1990, khi dự định viết về Võ Phiến, mới gửi thư và được Võ Phiến đáp ứng. từ 1991, Võ Phiến viết thư đều cho NHQ, kể về bản thân, gia cảnh, gia phả, chuyện tham gia kháng chiến, chuyện liên hệ chính trị đảng phái và bị Việt Minh kêu án tù 5 năm, và rồi chuyện cầm bút sáng tác với nhiều nhận định về người và việc.
Tiếp theo, MC Ysa Lê đọc niên biểu về Võ Phiến. Ngắn gọn là: Võ Phiến tên thật Đoàn Thế Nhơn, sinh năm 1925 tại huyện Phù Mỹ, Bình Định; mất 28 tháng 9 năm 2015 tại Santa Ana, California, Hoa Kỳ), tác giả của 4 tiểu thuyết, 9 tập tuỳ bút, nhiều tập truyện ngắn, một tập thơ và nhiều tác phẩm phê bình tiểu luận. Ông có một số bút danh khác, trong đó cũng nổi bật là Tràng Thiên. Năm 1943 viết tùy bút đầu tay; ngày 22-4-1975 di tản sang Guam, Hoa Kỳ.
Người nói chuyện kế tiếp là kinh tế gia Nguyễn Xuân Nghĩa (NXN). Ông NXN kể rằng trong 49 ngày sau khi Võ Phiến ra đi, ông đọc đi đọc lại các sách của Võ Phiến, và nhận ra có nhiều Võ Phiến hện diện trong văn học. NXN nói rằng ông cảm ơn Nguyễn Hưng Quốc đã biên tập và ghi chú công phu các tác phẩm của Võ Phiến và về Võ Phiến.
NXN nói rằng ông đọc Võ Phiến và “nghe tiếng thở dài của chính mình” và nói rằng Võ Phiến viết văn vi nghĩa cử. Qua văn Vò Phiến, đời sau sẽ nhận ra xã hội thời nay vì cách Võ Phiến quan sát tinh tế các sinh hoạt xã hội, và Võ Phiến là nhà xã hội học chí tình. Võ Phiến không hô hào làm mới văn chương, nhưng ngòi bút Võ Phiến luôn luôn tự làm mới, “Đọc Võ phiến, chúng ta sẽ được lợi, vì sách ông giúp chúng ta văn minh hơn.”
Nguyễn Xuân Nghĩa cũng lấy ra một lá thư Võ Phiến viết tay, gửi NXN, trả lời NXN sau khi nhận và đọc 4 bài viết của NXN viết về Đức Đạt Lai Lạt Ma.
NXN cũng nói rằng bây giờ ông xin trao tặng lại thư mang thủ bút Võ Phiến cho bà quả phụ Võ Phiến. Và ông nhắc rằng độc giả nên tìm đọc trang 92 để biết về mối tình Võ Phiến với cô Viễn Phố, người phụ nữ một đời bên cạnh Võ Phiến.
Nhà thơ Đỗ Quý Toàn được cô Ysa Lê mời lên trình bày về sách “Thư Võ Phiến.” Nhà thơ họ Đỗ nói rằng Nguyễn Hưng Quốc có sang kiến hay, khi trao đổi thư từ với Võ Phiến từ 25 năm trước và bây giờ chúng ta có them nhiều ánh sáng về nhà văn họ Võ, người đã giữ một bí mật tới nhiều năm sau khi ra hải ngoại mới tiết lộ: bút hiệu Võ Phiến là sắp xếp chữ lại từ tên Viễn Phố của cô thiếu nữ sau này trở thành vợ.
Nhà thơ họ Đỗ nói rằng đọc 2 tác phẩm mới, sẽ thấy cả con người Võ Phiến, rất mực nhân hậu và hiểu rõ về gia cảnh, gia phả và mói tình của Võ Phiến. Võ Phiến lớn lên trong gia đình Nho học, khi còn trẻ đã đọc sách y học viết bằng chữ Hán của ông nội để lại, khi ra Hà Nội được bạn trao tặng 1 cuốn sách của Hồ thích và đã say mê đọc; nghĩa là, trình độ Hán học của Võ Phiến vững vàng. Võ Phiến cũng kể là, cả vợ ông, bà Viễn phố cũng xuất thân từ gia đình Nho học.
Nhà thơ họ Đỗ nói rằng tác phong Nho gia của Võ Phiến thể hiện trong xưng hô và xử thế. Thí dụ, Đỗ Quý Toàn nói họ Đỗ có khi xưng hô mày tao với nhà văn Nhã Ca vì là bạn từ thời trẻ, nhưng Võ Phiến không bao giờ sử dụng ngôn ngữ “thiếu Nho gia” như thế. Võ Phiến là người của “quần nhi bất đảng,” nghĩa là giao tình với nhiều người nhưng không phe đảng; cũng là lý do để không ưa cộng sản, vì Võ Phiến từ thời dạy học ở Liên Khu 5 đã thấy rằng hễ cứ bài thơ dở của cán bộ CS là được tất cả các cán bộ CS khác ca tụng ngất trời. Võ Phiến vào Sài Gòn nhưng kể là không có bạn nhiều, chỉ ưa bám theo vợ “như đôi sam” xuyên qua các chợ Bến Thành, chợ Cầu Ông Lãnh, và kể cả khi cùng vợ dạo chơi các chợ miền lục tỉnh khi Võ Phiến đi công tác Miền Tây, vân vân.
Thế cho nên, nhà thơ họ Đỗ nói, bà Viễn Phố phải trả một giá đắt. Võ Phiến viết v62 vợ, “Bà cũng ghiền uống la-de và ăn thịt chó như tôi,” và rồi “có khi hai đứa uống chung một ly cối la-de, ngất ngư.”
Đỗ Quý Toàn cũng rằng trong thư Võ Phiến kể, thỉnh thoảng gia đình Võ Phiến lục đục, kể cả lúc đó con đã lớn, học xong đại học, ra bác sĩ… khi đó, chị Võ Phiến than thở, vì sinh tuổi Ngọ nên không may mắn… và không may mắn cả nửa thế kỷ rồi.
Họ Đỗ nói, nhiều người nói rằng Võ Phiến là nhà văn chống cộng, và vì CSVN đưa Võ Phiến vào danh sách “biệt kích văn hóa,” nhưng đọc kỹ sẽ thấy Võ Phiến không phải viết văn để chống cộng – ông chỉ viết lên những sự thật ông thấy, ông nghe của xã hội thời đó. Như qua “Bắt Trẻ Đồng Xanh,” Võ Phiến kể về hiện tượng CSVn đưa trẻ em Miền Nam tập kết ra Bắc, và chuyện các thiếu nữ Miền Nam bị tổ chức lễ cưới vội vã với các du kích sắp tập kết ra Bắc để chuẩn bị cuộc chiến về sau. Lúc đó, Võ Phiến viết với lòng thương xót. Họ Đỗ nói, Võ Phiến là nhà văn có tính nhân văn là vì lòng thương xót: ông chấp nhận nhân vật, chấp nhận cả cái yếu đuối, cả cái sa ngã tình dục.
Họ Đỗ nói, “Thư Võ Phiến” kể lại kinh nghiệm gần người cộng sản, tham gia Việt Minh Đoàn năm 1945 ở Huế, thấy đứng xếp hang, nghiêm, nghỉ là chán, sau vào Đội Tuyên ruyền Xung Phong, lại chán vì thấy hàng ngày cứ tuyên truyền giả dối, tự kỷ ám thị và nhồi sọ lẫn nhau, rồi được người em họ là Đoàn Duy Khuyến rủ làm chính trị, tham gia đảng chống cộng. Kết quả Khuyến bị tử hình, Võ Phiến bị tù 5 năm.
Họ Đỗ nói, tới cuối đời, Võ Phiến còn một niềm ân hận là tự thấy đối xử với cụ Đào Duy Anh chưa đủ mức. Khi Võ Phiến kể chi tiết về ân hận này trong thư gửi Nguyễn Hưng Quốc, có dặn là đọc xong hãy đốt đi; may mắn, NHQ không đốt, và bây giờ chúng ta mới biết qua sách này. Họ Đỗ nói, “Võ Phiến đúng dòng Nho gia.”
Nhà văn Phạm Phú Minh (Phạm Xuân Đài) sau đó chiếu một băng video cũ, về cuộc phỏng vấn Võ Phiến tại tư gia.
Hiện diện trong buổi tưởng niệm còn có nhà văn Mai Kim Ngọc, Trần Huy Bích, Trúc Chi, Võ Thắng Tiết…
Các sách này có thể tìm mua trên Amazon.com
Lễ ra mắt sách hôm Chủ nhật 22-11-2015 thực hiện tại Hội trường Việt Báo ở thành phố Westminster, California là một ngày sau 49 ngày lìa đời của nhà văn Võ Phiến. Bà quả phụ Võ Phiến, nhũ danh Viễn Phố, nhiều lần lộ vẻ xúc động, được nhà văn Nhã Ca ngồi bên an ủi.
Người đầu tiên nói chuyện được MC Ysa Lê mời lên là nhà văn Nhã Ca. Nhà văn nữ Nhã Ca nói ngắn gọn về mục tiêu lễ tưởng niệm và ra mắt 2 cuốn sách.
Cuốn sách trọng tâm hôm Chủ nhật có tựa đề “Thư Võ Phiến” là tập hợp các thư do Võ Phiến viết cho Nguyễn Hưng Quốc trong 19 năm (1991-2010), bây giờ được chọn và biên tập thành sách này; thứ nhì là cuốn “Võ Phiến Một Đời Trăn Trở” do Nguyễn Hưng Quốc biên soạn, sách này xuất bản lần đầu và9o năm 1996, bây giờ tái bản với thêm nhiều tài liệu mới.
Nhà phê bình Nguyễn Hưng Quốc (NHQ) không sang Hoa Kỳ được vì đang bận khóa dạy ở đại học, nên gửi video từ Úc sang. Trong video chiếu trong hội trường Việt Báo, GS Nguyễn Hưng Quốc nói rằng sự ra đi của Võ Phiến là mất mát lớn cho cả nền văn học Việt Nam, vì Võ Phiến là nhà văn lớn nhất của cả VN trong nửa sau thế kỷ 20.
Từ trái: Nguyễn Xuân Nghĩa, Đỗ Quý Toàn, Ysa Lê.
NHQ nói rằng Võ Phiến vượt lên hẳn so với tất cả các tác giả khác ở cả hai miền Nam và Bắc VN trước 1975, và rồi cả hải ngoại và quốc nội sau 1975. Võ Phiến sáng tác đều, liên tục, ổn định trước và sau 1975, cho tới khi sức khỏe kém vì mổ tim hai lần.
NHQ cũng nói rằng Võ Phiến là người tài năng đa dạng: làm thơ, viết truyện, viết tùy bút, biên khảo, bình luận – và nhiều người tin rằng Võ hiến viết tùy bút hay nhất VN. Đặc biệt, Võ Phiến để lại bộ sách biên khảo về Văn học Miền Nam, một công trình lớn, công phu và là nguồn tài liệu cho nhiều thế hệ sau nghiên cứu.
NHQ nói rằng vào năm 1990, khi dự định viết về Võ Phiến, mới gửi thư và được Võ Phiến đáp ứng. từ 1991, Võ Phiến viết thư đều cho NHQ, kể về bản thân, gia cảnh, gia phả, chuyện tham gia kháng chiến, chuyện liên hệ chính trị đảng phái và bị Việt Minh kêu án tù 5 năm, và rồi chuyện cầm bút sáng tác với nhiều nhận định về người và việc.
Tiếp theo, MC Ysa Lê đọc niên biểu về Võ Phiến. Ngắn gọn là: Võ Phiến tên thật Đoàn Thế Nhơn, sinh năm 1925 tại huyện Phù Mỹ, Bình Định; mất 28 tháng 9 năm 2015 tại Santa Ana, California, Hoa Kỳ), tác giả của 4 tiểu thuyết, 9 tập tuỳ bút, nhiều tập truyện ngắn, một tập thơ và nhiều tác phẩm phê bình tiểu luận. Ông có một số bút danh khác, trong đó cũng nổi bật là Tràng Thiên. Năm 1943 viết tùy bút đầu tay; ngày 22-4-1975 di tản sang Guam, Hoa Kỳ.
Người nói chuyện kế tiếp là kinh tế gia Nguyễn Xuân Nghĩa (NXN). Ông NXN kể rằng trong 49 ngày sau khi Võ Phiến ra đi, ông đọc đi đọc lại các sách của Võ Phiến, và nhận ra có nhiều Võ Phiến hện diện trong văn học. NXN nói rằng ông cảm ơn Nguyễn Hưng Quốc đã biên tập và ghi chú công phu các tác phẩm của Võ Phiến và về Võ Phiến.
Từ phải: Nguyễn Xuân Nghĩa trao thư mang thủ bút Võ Phiến cho bà Viễn Phố; nhà văn Nhã Ca đang sửa soạn máy ảnh để chụp hình này, nhà văn Mai Kim Ngọc nhìn sang và nhà thơ Đỗ Quý Toàn đang đọc.
NXN nói rằng ông đọc Võ Phiến và “nghe tiếng thở dài của chính mình” và nói rằng Võ Phiến viết văn vi nghĩa cử. Qua văn Vò Phiến, đời sau sẽ nhận ra xã hội thời nay vì cách Võ Phiến quan sát tinh tế các sinh hoạt xã hội, và Võ Phiến là nhà xã hội học chí tình. Võ Phiến không hô hào làm mới văn chương, nhưng ngòi bút Võ Phiến luôn luôn tự làm mới, “Đọc Võ phiến, chúng ta sẽ được lợi, vì sách ông giúp chúng ta văn minh hơn.”
Nguyễn Xuân Nghĩa cũng lấy ra một lá thư Võ Phiến viết tay, gửi NXN, trả lời NXN sau khi nhận và đọc 4 bài viết của NXN viết về Đức Đạt Lai Lạt Ma.
NXN cũng nói rằng bây giờ ông xin trao tặng lại thư mang thủ bút Võ Phiến cho bà quả phụ Võ Phiến. Và ông nhắc rằng độc giả nên tìm đọc trang 92 để biết về mối tình Võ Phiến với cô Viễn Phố, người phụ nữ một đời bên cạnh Võ Phiến.
Nhà thơ Đỗ Quý Toàn được cô Ysa Lê mời lên trình bày về sách “Thư Võ Phiến.” Nhà thơ họ Đỗ nói rằng Nguyễn Hưng Quốc có sang kiến hay, khi trao đổi thư từ với Võ Phiến từ 25 năm trước và bây giờ chúng ta có them nhiều ánh sáng về nhà văn họ Võ, người đã giữ một bí mật tới nhiều năm sau khi ra hải ngoại mới tiết lộ: bút hiệu Võ Phiến là sắp xếp chữ lại từ tên Viễn Phố của cô thiếu nữ sau này trở thành vợ.
Nhà thơ họ Đỗ nói rằng đọc 2 tác phẩm mới, sẽ thấy cả con người Võ Phiến, rất mực nhân hậu và hiểu rõ về gia cảnh, gia phả và mói tình của Võ Phiến. Võ Phiến lớn lên trong gia đình Nho học, khi còn trẻ đã đọc sách y học viết bằng chữ Hán của ông nội để lại, khi ra Hà Nội được bạn trao tặng 1 cuốn sách của Hồ thích và đã say mê đọc; nghĩa là, trình độ Hán học của Võ Phiến vững vàng. Võ Phiến cũng kể là, cả vợ ông, bà Viễn phố cũng xuất thân từ gia đình Nho học.
Nhà thơ họ Đỗ nói rằng tác phong Nho gia của Võ Phiến thể hiện trong xưng hô và xử thế. Thí dụ, Đỗ Quý Toàn nói họ Đỗ có khi xưng hô mày tao với nhà văn Nhã Ca vì là bạn từ thời trẻ, nhưng Võ Phiến không bao giờ sử dụng ngôn ngữ “thiếu Nho gia” như thế. Võ Phiến là người của “quần nhi bất đảng,” nghĩa là giao tình với nhiều người nhưng không phe đảng; cũng là lý do để không ưa cộng sản, vì Võ Phiến từ thời dạy học ở Liên Khu 5 đã thấy rằng hễ cứ bài thơ dở của cán bộ CS là được tất cả các cán bộ CS khác ca tụng ngất trời. Võ Phiến vào Sài Gòn nhưng kể là không có bạn nhiều, chỉ ưa bám theo vợ “như đôi sam” xuyên qua các chợ Bến Thành, chợ Cầu Ông Lãnh, và kể cả khi cùng vợ dạo chơi các chợ miền lục tỉnh khi Võ Phiến đi công tác Miền Tây, vân vân.
Nguyễn Hưng Quốc trên video từ Úc.
Thế cho nên, nhà thơ họ Đỗ nói, bà Viễn Phố phải trả một giá đắt. Võ Phiến viết v62 vợ, “Bà cũng ghiền uống la-de và ăn thịt chó như tôi,” và rồi “có khi hai đứa uống chung một ly cối la-de, ngất ngư.”
Đỗ Quý Toàn cũng rằng trong thư Võ Phiến kể, thỉnh thoảng gia đình Võ Phiến lục đục, kể cả lúc đó con đã lớn, học xong đại học, ra bác sĩ… khi đó, chị Võ Phiến than thở, vì sinh tuổi Ngọ nên không may mắn… và không may mắn cả nửa thế kỷ rồi.
Họ Đỗ nói, nhiều người nói rằng Võ Phiến là nhà văn chống cộng, và vì CSVN đưa Võ Phiến vào danh sách “biệt kích văn hóa,” nhưng đọc kỹ sẽ thấy Võ Phiến không phải viết văn để chống cộng – ông chỉ viết lên những sự thật ông thấy, ông nghe của xã hội thời đó. Như qua “Bắt Trẻ Đồng Xanh,” Võ Phiến kể về hiện tượng CSVn đưa trẻ em Miền Nam tập kết ra Bắc, và chuyện các thiếu nữ Miền Nam bị tổ chức lễ cưới vội vã với các du kích sắp tập kết ra Bắc để chuẩn bị cuộc chiến về sau. Lúc đó, Võ Phiến viết với lòng thương xót. Họ Đỗ nói, Võ Phiến là nhà văn có tính nhân văn là vì lòng thương xót: ông chấp nhận nhân vật, chấp nhận cả cái yếu đuối, cả cái sa ngã tình dục.
Họ Đỗ nói, “Thư Võ Phiến” kể lại kinh nghiệm gần người cộng sản, tham gia Việt Minh Đoàn năm 1945 ở Huế, thấy đứng xếp hang, nghiêm, nghỉ là chán, sau vào Đội Tuyên ruyền Xung Phong, lại chán vì thấy hàng ngày cứ tuyên truyền giả dối, tự kỷ ám thị và nhồi sọ lẫn nhau, rồi được người em họ là Đoàn Duy Khuyến rủ làm chính trị, tham gia đảng chống cộng. Kết quả Khuyến bị tử hình, Võ Phiến bị tù 5 năm.
Họ Đỗ nói, tới cuối đời, Võ Phiến còn một niềm ân hận là tự thấy đối xử với cụ Đào Duy Anh chưa đủ mức. Khi Võ Phiến kể chi tiết về ân hận này trong thư gửi Nguyễn Hưng Quốc, có dặn là đọc xong hãy đốt đi; may mắn, NHQ không đốt, và bây giờ chúng ta mới biết qua sách này. Họ Đỗ nói, “Võ Phiến đúng dòng Nho gia.”
Nhà văn Phạm Phú Minh (Phạm Xuân Đài) sau đó chiếu một băng video cũ, về cuộc phỏng vấn Võ Phiến tại tư gia.
Hiện diện trong buổi tưởng niệm còn có nhà văn Mai Kim Ngọc, Trần Huy Bích, Trúc Chi, Võ Thắng Tiết…
Các sách này có thể tìm mua trên Amazon.com
- Từ khóa :
- Việt Nam
- ,
- Westminster
- ,
- California
Gửi ý kiến của bạn
