Chúng tôi đến thành phố New Orleans từ trưa chủ nhật để dự Hội Nghị của Hội các Nhân Viên Quản Trị Chương Trình Giáo Dục Quốc Tế (AIEA: Association of International Education Administrators), hôm nay thứ năm dậy sớm khi ánh mặt trời còn ở chân mây, từ khách sạn Marriott thả bộ 700 thước dọc theo Rue Chartres vào khu French Quarter, đến gần cuối đường là một nhà thờ công giáo, nơi cố giáo hoàng đã viếng thăm trong khi công du Hoa Kỳ, ngôi giáo đường này đã được phong là vương cung thánh đường, tọa lạc trước một công viên rất đẹp nhìn ra sông Mississippi. Trong cơn bão Katrina kèm theo sự vỡ đê vào năm 2005, cả nhà thờ đã bị ngập khoảng một thước nước và dấu tích vẫn còn cho đến hôm nay dù đã được tân trang sửa chữa rất nhiều.
Sau khi tan lễ, chúng tôi đi dọc theo công viên, băng qua đường về phía bờ sông, thăm café du monde như đã định sẵn để chụp ảnh và chào tạm biệt đồng hương Gốc Việt làm việc tại đó. Lần viếng thăm gần đây nhất vào năm 2007 để dự Hội Nghị về Giáo Dục qua Phương Tiện Hiện Đại (MERLOT: Multimedia Educational Resource for Learning and Online Teaching) và đây là lần trở lại sau hơn 7 năm; chiều chủ nhật sau khi máy bay đáp xuống phi trường Louis Armstrong (tên của một nhạc sĩ da màu nổi tiếng với tiếng kèn điệu Jazz), lấy taxi về khách sạn, lấy phòng, ghi danh và nghiên cứu các cuộc hội thảo thuyết trình mà chúng tôi phải trình bày hoặc có ý định tham dự, rồi tụi này tản bộ vào Phố Tây (French Quarter) để ăn tối và ngắm phố phường; phố xá tấp nập và cảnh sát phong tỏa xe cộ nên tất cả như trong ngày hội với các nhóm chơi nhạc dọc đường, các tiệm ăn rực sáng, các bar rượu mời gọi, khách lãng du dập dìu qua lại.
Theo truyền thống, du khách đã tới New Orleans thì phải viếng "Phố Tây" (French Quarter), "Chợ Tây" (French Market) trong khu đó, uống cà phê ăn bánh beignet (một loại như bánh tiêu chiên dòn và được rắc đường bột màu trắng lên trên) tại cafe du monde; khoảng 10 năm trước đây rất khó xin việc làm tiếp viên tại Café du Monde vì lúc nào cũng đông khách nên có "tiền tip" khá; năm 2005 cơn bão Katrina sập đến tạo ra sự vỡ đê, phần dưới thấp của thành phố bao gồm French Quarter bị ngập lụt dưới gần một thước nước, thì có đến 60 phần trăm dân chúng phải tản cư, chỉ có một nửa hồi hương, một nửa bỏ rơi thành phố và lập nghiệp nơi khác; do đó tạo ra sự thiếu thốn dân số, không cung ứng nổi nhân viên cho các dịch vụ thương mại liên quan đến nhà hàng, khách sạn. Khi đến họp MERLOT (Giáo Dục qua Phương Tiện Hiện Đại) tại New Orleans vào mùa hè năm 2007 thì thành phố lúc đó đã sau cơn bão và vỡ đê 2 năm; khung cảnh vẫn còn hoang tàn đổ nát, ngay cả ở khu phố thương mại chính yếu là Canal Road và khu du lịch French Quarter. Nhân viên khách sạn khuyên không nên dạo chơi khi màn đêm buông xuống nên chúng tôi ra café du monde vào buổi xế chiều để lấy chút không khí thoải mái bên ly cà phê và miếng bánh beignet, quan sát thì nhận thấy trên một nửa tiếp viên là các thanh niên gốc Việt đi làm thêm để kiếm tiền trong dịp hè. Cần nói thêm là trong rất nhiều tiệm tạp hóa hay chợ bán thức phẩm, có bầy bán hộp cà phê màu vàng với nhãn hiệu Café du Monde xuất xứ và sản xuất từ thành phố này (New Orleans).
Từ trái: giáo sư Nguyễn Lâm Kim Oanh và tiến sĩ Nguyễn Kim.
Vào năm 2007 thành phố như đứa trẻ bị ốm nặng, được đưa vào bệnh viện cứu cấp chữa chạy để cứu sống, nhưng sau đó không được chăm sóc đúng mức và đầy đủ nên tuy hồi sinh nhưng vẫn còn èo uột yếu ớt, trong trạng thái lờ lững "nửa khỏe nửa đau" và chưa hoàn toàn lại sức như trước đó; cần nói thêm là vào khoảng thời điểm đó ông Bobby Jindal đắc cử thống đốc tiểu bang Louisiana và là vị thống đốc gốc Ấn Độ đầu tiên tại Hoa Kỳ, năm sau tức là năm 2008, luật sư Cao Quang Ánh đắc cử vào chức vụ dân biểu liên bang và phục vụ một nhiệm kỳ trong quốc hội liên bang thứ 111 từ 2009 đến 2011, sau đó tái ứng cử song thất cử, ông là dân biểu liên bang gốc Việt đầu tiên và duy nhất cho đến hôm nay . Chúng tôi trở lại năm nay 2013, hơn 7 năm sau khi thành phố lâm vào cảnh "thừa sống thiếu chết", New Orleans dần dần lấy lại sức với tốc độ rất chậm dù có nhiều đầu tư và trợ cấp với ngân sách rất cao, và bây giờ mỗi tối từ chiều cho đến thật khuya khu French Quarter (Phố Tây) rất vui nhộn, ngăn cấm xe cộ và khách bộ hành nườm nượp lãng du trong tiếng nhạc của những ban nhạc ngoài hè phố và văng vẳng từ trong các quán rượu vang ra thêm vào với những hiệu ăn có các món đặc sản như cua và sò của địa phương.
Một người bạn mới quen khuyên chúng tôi đi viếng phía bên kia, khu cao của thành phố, khu "Vườn Tược" (Garden Quarter), đối ngược với khu thấp là khu Phố Tây (French Quarter); tản bộ dọc theo Charles Road, con đường rất rộng, ở giữa là chỗ cho xe điện lên xuống hai chiều, có 3 lanes mỗi chiều cho xe cộ, hai bên là hàng cây rất đẹp che rợp đường đi cho khách bộ hành. Cứ khoảng 8 tới 10 blocks đường là có một đài kỷ niệm sừng sững tại bùng binh (circle) giữa đại lộ . Mới đầu là các định chế tài chánh với các tòa nhà to lớn của các ngân hàng, các khách sạn danh tiếng, các tòa nhà apartment sang trọng, rồi đến các định chế luật pháp như Tòa Kháng Án của chính phủ liên bang địa phận New Orleans, khu của các cơ sở truyền thông như ABC, NBC, CBS, CNN; sau đó là khu dân cư, càng đi lên trên thì nhà càng đẹp, rộng, kiến trúc rất mỹ thuật, các biệt thự sang trọng và to lớn. Khu này không bị ảnh hưởng với nhiều tai hại vào năm 2005 như các khu thấp hơn, hình như cao độ phản ảnh mức độ kinh tế của dân cư địa phương.
Khu Versailles ở ngoại ô cách trung tâm thành phố khoảng 20, 25 mile, đây là nơi tập trung rất đông đồng hương gốc Việt, cộng đồng công giáo rất mạnh và tổ chức chặt chẽ, có một ngôi thánh đường trên một khu đất rộng lớn, là nơi đồng bào tụ họp rất đông vào mỗi cuối tuần, tham dự đông đảo và sinh hoạt vào các dịp như Tết, Giáng Sinh... Khối dân cư này là lớp người đầu tiên đáp lời kêu gọi của thành phố và tiểu bang quay trở về, hồi hương sớm nhất để xây dựng lại cộng đồng; lúc đó hạ tầng cơ sở như điện nước, đường xá giao thông, an ninh còn lỏng lẻo chưa được phục hồi hoàn chỉnh. Mùa hè năm 2007, sau khi MERLOT (Giáo Dục qua Phương Tiện Hiện Đại) Conference bế mạc, chúng tôi lái xe viếng thăm làng Versailles để tổ chức khóa tu nghiệp cấp tốc về sư phạm dành cho các Thày Cô sinh hoạt Việt Ngữ vào cuối tuần, thì chúng tôi quan sát nhận thấy trên đường đi tới đó còn nhiều căn nhà đổ nát bỏ hoang, vật liệu phế thải chưa được thu dọn quang đãng, đường xá gập ghềnh chưa được sửa chữa, không có đèn đường và khi màn đêm buông xuống thì an ninh là do dân chúng nương tựa vào nhau vì khó có thể kêu gọi lực lượng cảnh sát và giới chức an ninh . Tạp chí nổi tiếng như tuần báo Time ... , các nhật báo quốc gia và địa phương, các đài truyền hình như ABC, CNN ... có những bài viết và phóng sự truyền thanh và truyền hình mô tả sự kiện này với lời khen tặng và sự thán phục sức phấn đấu của cộng đồng Gốc Việt ; khi tiếp xúc với đồng hương thì một vị cao niên cho biết: năm 1954 lúc 20 tuổi di cư vào Nam để định cư sau hiệp định Geneve chia đôi đất nước, năm 1975 lúc 41 tuổi di tản qua Mỹ khi Bắc Việt chiếm Nam Việt, năm 2005 lúc 71 tuổi lại tản cư vì bão lụt và lụt lội vì vỡ đê, vị này cho biết hoàn cảnh dù có khó khăn hơn vì tuổi cao sức yếu nhưng sẽ phấn đấu như tinh thần của cụ Nguyễn Công Trứ:
"Cũng có lúc mưa dồn cùng sóng vỗ
quyết ra tay buồm lái với cuồng phong."
để cho con cháu được an cư lạc nghiệp và có một tương lai sáng sủa hơn hiện tại.
Vị linh mục được nhắc nhở đến nhiều là vị cha xứ, đã là điểm tựa tinh thần vững chắc khi cùng mọi người tái thiết và đã vận động cùng lãnh đạo để thành phố không dùng khu vực gần đó là nơi đổ rác, chứa các vật liệu phế thải làm nguy hại đến môi sinh và ảnh hưởng trực tiếp đến sự sinh sống của dân cư trong vùng nhất là làng Versailles.
Máy bay đáp xuống phi trường tại Washington DC, nhiệt độ thấp hơn 20 độ, đài khí tượng tiên đoán là sẽ có tuyết trong những ngày sắp tới , chúng tôi có vài nỗi băn khoăn như trường hợp điển hình tại New Orleans:
- thế hệ trẻ sau khi học thành tài đa số về các thành phố lớn hay xa nơi đã cư trú sinh sống với gia đình, vì công việc hay sở thích, khiến cho các cộng đồng Gốc Việt có số trung bình về tuổi rất cao, do đó cần nhiều sự trợ giúp hơn của xã hội mà ngân sách lại ít đi do sự sút giảm thu thuế vì lợi tức thu nhập tổng quát giảm đi của dân số tại điạ phương.
- Việt Ngữ sẽ phai nhạt và mai một khi không có một chiến lược bảo tồn và phát triển lâu dài đáp ứng được nhu cầu của các thế hệ sau này.
Sau khi tan lễ, chúng tôi đi dọc theo công viên, băng qua đường về phía bờ sông, thăm café du monde như đã định sẵn để chụp ảnh và chào tạm biệt đồng hương Gốc Việt làm việc tại đó. Lần viếng thăm gần đây nhất vào năm 2007 để dự Hội Nghị về Giáo Dục qua Phương Tiện Hiện Đại (MERLOT: Multimedia Educational Resource for Learning and Online Teaching) và đây là lần trở lại sau hơn 7 năm; chiều chủ nhật sau khi máy bay đáp xuống phi trường Louis Armstrong (tên của một nhạc sĩ da màu nổi tiếng với tiếng kèn điệu Jazz), lấy taxi về khách sạn, lấy phòng, ghi danh và nghiên cứu các cuộc hội thảo thuyết trình mà chúng tôi phải trình bày hoặc có ý định tham dự, rồi tụi này tản bộ vào Phố Tây (French Quarter) để ăn tối và ngắm phố phường; phố xá tấp nập và cảnh sát phong tỏa xe cộ nên tất cả như trong ngày hội với các nhóm chơi nhạc dọc đường, các tiệm ăn rực sáng, các bar rượu mời gọi, khách lãng du dập dìu qua lại.
Từ trái: GS Nguyễn Lâm Kim Oanh và Tiến Sĩ Nguyễn Kim
Sáng hôm sau thứ hai thì dạy sớm theo thói quen thường lệ, qúa sớm tại đây vì giờ New Orleans trước Washington DC một tiếng nên khi chúng tôi vào café du monde thì hiệu này mới chỉ mở phần trong tòa nhà và phần ngoài với lều còn đóng cửa. Văng vẳng âm hưởng quen thuộc của Việt Ngữ , nhìn quanh thì nhận thấy các tiếp viên đa số là Gốc Việt, phái nữ tuổi trung niên, nhân dịp nói chuyện với chị Thanh khi chị này lấy order cà phê và bánh beignet, chúng tôi được biết về mô hình hệ thống điều hành thương mại tại tiệm này: tiếp viên lấy order, ra quầy mua và tự trả tiền, sau đó đưa tới khách hàng và sẽ thanh toán phi tổn với thân chủ vào cuối bữa ẩm thực. Cũng trong câu chuyện hàn huyên chúng tôi được biết gia đình của chị Thanh qua Hoa Kỳ năm 1996, sau 17 năm vào thời điểm hiện tại thì 2 cháu đang học trường thuốc và vài năm nữa sẽ trở thành bác sĩ y khoa. Quả thật là một tấm gương điển hình cho sự hy sinh, cần cù chăm chỉ, vượt qua mọi thử thách khó khăn để thành đạt như truyền thống "hy sinh một đời cực nhọc cho đời sau khá hơn" của đồng hương Gốc Việt.Theo truyền thống, du khách đã tới New Orleans thì phải viếng "Phố Tây" (French Quarter), "Chợ Tây" (French Market) trong khu đó, uống cà phê ăn bánh beignet (một loại như bánh tiêu chiên dòn và được rắc đường bột màu trắng lên trên) tại cafe du monde; khoảng 10 năm trước đây rất khó xin việc làm tiếp viên tại Café du Monde vì lúc nào cũng đông khách nên có "tiền tip" khá; năm 2005 cơn bão Katrina sập đến tạo ra sự vỡ đê, phần dưới thấp của thành phố bao gồm French Quarter bị ngập lụt dưới gần một thước nước, thì có đến 60 phần trăm dân chúng phải tản cư, chỉ có một nửa hồi hương, một nửa bỏ rơi thành phố và lập nghiệp nơi khác; do đó tạo ra sự thiếu thốn dân số, không cung ứng nổi nhân viên cho các dịch vụ thương mại liên quan đến nhà hàng, khách sạn. Khi đến họp MERLOT (Giáo Dục qua Phương Tiện Hiện Đại) tại New Orleans vào mùa hè năm 2007 thì thành phố lúc đó đã sau cơn bão và vỡ đê 2 năm; khung cảnh vẫn còn hoang tàn đổ nát, ngay cả ở khu phố thương mại chính yếu là Canal Road và khu du lịch French Quarter. Nhân viên khách sạn khuyên không nên dạo chơi khi màn đêm buông xuống nên chúng tôi ra café du monde vào buổi xế chiều để lấy chút không khí thoải mái bên ly cà phê và miếng bánh beignet, quan sát thì nhận thấy trên một nửa tiếp viên là các thanh niên gốc Việt đi làm thêm để kiếm tiền trong dịp hè. Cần nói thêm là trong rất nhiều tiệm tạp hóa hay chợ bán thức phẩm, có bầy bán hộp cà phê màu vàng với nhãn hiệu Café du Monde xuất xứ và sản xuất từ thành phố này (New Orleans).
Từ trái: giáo sư Nguyễn Lâm Kim Oanh và tiến sĩ Nguyễn Kim.
Vào năm 2007 thành phố như đứa trẻ bị ốm nặng, được đưa vào bệnh viện cứu cấp chữa chạy để cứu sống, nhưng sau đó không được chăm sóc đúng mức và đầy đủ nên tuy hồi sinh nhưng vẫn còn èo uột yếu ớt, trong trạng thái lờ lững "nửa khỏe nửa đau" và chưa hoàn toàn lại sức như trước đó; cần nói thêm là vào khoảng thời điểm đó ông Bobby Jindal đắc cử thống đốc tiểu bang Louisiana và là vị thống đốc gốc Ấn Độ đầu tiên tại Hoa Kỳ, năm sau tức là năm 2008, luật sư Cao Quang Ánh đắc cử vào chức vụ dân biểu liên bang và phục vụ một nhiệm kỳ trong quốc hội liên bang thứ 111 từ 2009 đến 2011, sau đó tái ứng cử song thất cử, ông là dân biểu liên bang gốc Việt đầu tiên và duy nhất cho đến hôm nay . Chúng tôi trở lại năm nay 2013, hơn 7 năm sau khi thành phố lâm vào cảnh "thừa sống thiếu chết", New Orleans dần dần lấy lại sức với tốc độ rất chậm dù có nhiều đầu tư và trợ cấp với ngân sách rất cao, và bây giờ mỗi tối từ chiều cho đến thật khuya khu French Quarter (Phố Tây) rất vui nhộn, ngăn cấm xe cộ và khách bộ hành nườm nượp lãng du trong tiếng nhạc của những ban nhạc ngoài hè phố và văng vẳng từ trong các quán rượu vang ra thêm vào với những hiệu ăn có các món đặc sản như cua và sò của địa phương.
Một người bạn mới quen khuyên chúng tôi đi viếng phía bên kia, khu cao của thành phố, khu "Vườn Tược" (Garden Quarter), đối ngược với khu thấp là khu Phố Tây (French Quarter); tản bộ dọc theo Charles Road, con đường rất rộng, ở giữa là chỗ cho xe điện lên xuống hai chiều, có 3 lanes mỗi chiều cho xe cộ, hai bên là hàng cây rất đẹp che rợp đường đi cho khách bộ hành. Cứ khoảng 8 tới 10 blocks đường là có một đài kỷ niệm sừng sững tại bùng binh (circle) giữa đại lộ . Mới đầu là các định chế tài chánh với các tòa nhà to lớn của các ngân hàng, các khách sạn danh tiếng, các tòa nhà apartment sang trọng, rồi đến các định chế luật pháp như Tòa Kháng Án của chính phủ liên bang địa phận New Orleans, khu của các cơ sở truyền thông như ABC, NBC, CBS, CNN; sau đó là khu dân cư, càng đi lên trên thì nhà càng đẹp, rộng, kiến trúc rất mỹ thuật, các biệt thự sang trọng và to lớn. Khu này không bị ảnh hưởng với nhiều tai hại vào năm 2005 như các khu thấp hơn, hình như cao độ phản ảnh mức độ kinh tế của dân cư địa phương.
Khu Versailles ở ngoại ô cách trung tâm thành phố khoảng 20, 25 mile, đây là nơi tập trung rất đông đồng hương gốc Việt, cộng đồng công giáo rất mạnh và tổ chức chặt chẽ, có một ngôi thánh đường trên một khu đất rộng lớn, là nơi đồng bào tụ họp rất đông vào mỗi cuối tuần, tham dự đông đảo và sinh hoạt vào các dịp như Tết, Giáng Sinh... Khối dân cư này là lớp người đầu tiên đáp lời kêu gọi của thành phố và tiểu bang quay trở về, hồi hương sớm nhất để xây dựng lại cộng đồng; lúc đó hạ tầng cơ sở như điện nước, đường xá giao thông, an ninh còn lỏng lẻo chưa được phục hồi hoàn chỉnh. Mùa hè năm 2007, sau khi MERLOT (Giáo Dục qua Phương Tiện Hiện Đại) Conference bế mạc, chúng tôi lái xe viếng thăm làng Versailles để tổ chức khóa tu nghiệp cấp tốc về sư phạm dành cho các Thày Cô sinh hoạt Việt Ngữ vào cuối tuần, thì chúng tôi quan sát nhận thấy trên đường đi tới đó còn nhiều căn nhà đổ nát bỏ hoang, vật liệu phế thải chưa được thu dọn quang đãng, đường xá gập ghềnh chưa được sửa chữa, không có đèn đường và khi màn đêm buông xuống thì an ninh là do dân chúng nương tựa vào nhau vì khó có thể kêu gọi lực lượng cảnh sát và giới chức an ninh . Tạp chí nổi tiếng như tuần báo Time ... , các nhật báo quốc gia và địa phương, các đài truyền hình như ABC, CNN ... có những bài viết và phóng sự truyền thanh và truyền hình mô tả sự kiện này với lời khen tặng và sự thán phục sức phấn đấu của cộng đồng Gốc Việt ; khi tiếp xúc với đồng hương thì một vị cao niên cho biết: năm 1954 lúc 20 tuổi di cư vào Nam để định cư sau hiệp định Geneve chia đôi đất nước, năm 1975 lúc 41 tuổi di tản qua Mỹ khi Bắc Việt chiếm Nam Việt, năm 2005 lúc 71 tuổi lại tản cư vì bão lụt và lụt lội vì vỡ đê, vị này cho biết hoàn cảnh dù có khó khăn hơn vì tuổi cao sức yếu nhưng sẽ phấn đấu như tinh thần của cụ Nguyễn Công Trứ:
"Cũng có lúc mưa dồn cùng sóng vỗ
quyết ra tay buồm lái với cuồng phong."
để cho con cháu được an cư lạc nghiệp và có một tương lai sáng sủa hơn hiện tại.
Vị linh mục được nhắc nhở đến nhiều là vị cha xứ, đã là điểm tựa tinh thần vững chắc khi cùng mọi người tái thiết và đã vận động cùng lãnh đạo để thành phố không dùng khu vực gần đó là nơi đổ rác, chứa các vật liệu phế thải làm nguy hại đến môi sinh và ảnh hưởng trực tiếp đến sự sinh sống của dân cư trong vùng nhất là làng Versailles.
Máy bay đáp xuống phi trường tại Washington DC, nhiệt độ thấp hơn 20 độ, đài khí tượng tiên đoán là sẽ có tuyết trong những ngày sắp tới , chúng tôi có vài nỗi băn khoăn như trường hợp điển hình tại New Orleans:
- thế hệ trẻ sau khi học thành tài đa số về các thành phố lớn hay xa nơi đã cư trú sinh sống với gia đình, vì công việc hay sở thích, khiến cho các cộng đồng Gốc Việt có số trung bình về tuổi rất cao, do đó cần nhiều sự trợ giúp hơn của xã hội mà ngân sách lại ít đi do sự sút giảm thu thuế vì lợi tức thu nhập tổng quát giảm đi của dân số tại điạ phương.
- Việt Ngữ sẽ phai nhạt và mai một khi không có một chiến lược bảo tồn và phát triển lâu dài đáp ứng được nhu cầu của các thế hệ sau này.
Gửi ý kiến của bạn
