Vào lúc 10:30am ngày Chúa Nhật 14/10/2012 tại hội trường Unify Center, San Jose; Hội Ái Hữu Kiên Giang đã tổ chức cuộc họp mặt và lễ giỗ quan Thượng Đẳng Thần Nguyễn Trung Trực. Có gần 400 đồng hương tham dự. Sau nghi thức chào cờ khai mạc, Ông Hội trưởng Trần Kim Quang chào mừng đồng hương. Có lân dẫn đầu, đám rước di ảnh của Ông Nguyễn Trung Trực vào an vị trên bàn thờ. Đoàn lân Bữu Kim Tự biểu diễn.
Ông Lê Cai đọc tiểu sử và nhắc lại cuộc đời oanh liệt chống Pháp của anh hùng Nguyễn Trung Trực. Sau đó, lễ giỗ cử hành trang trọng, một đồng hương Kiên Giang là ông Trần Thọ Giao (Ông Sáu Giao), chủ tế cùng 2 vị phó tế dâng hương trước bàn thờ linh vị Quan Thượng Đẳng Thần. Tiếp theo đồng hương lên lễ bái.
Cuối cùng mọi người tham dự tiệc do BTC khoản đãi và thưởng thức văn nghệ, xem biểu diễn múa Lân do Bữu Kim Tự với 8 con Lân đủ màu sắc nhảy múa trên Mai Hoa Thung.
Tiểu sử Nguyễn Trung Trực: (Theo Bách khoa Wikipedia)
Ông Nguyễn Trung Trực (1839–1868) là thủ lãnh phong trào khởi nghĩa chống Pháp vào nửa cuối thế kỷ 19 ở Nam Kỳ.
Sinh ra dưới thời Minh Mạng, thuở nhỏ ông có tên là Chơn. Từ năm Kỷ Mùi (1859) đổi là Lịch (Nguyễn Văn Lịch, nên còn được gọi là Năm Lịch), và cũng từ tên Chơn ấy cộng với tính tình ngay thật, nên ông được thầy dạy học đặt thêm tên hiệu là Trung Trực.
Nguyên quán Nguyễn Trung Trực ở xóm Lưới, thôn Vĩnh Hội, tổng Trung An, huyện Phù Cát, trấn Bình Định. Ông nội là Nguyễn Văn Đạo, cha là Nguyễn Văn Phụng (hoặc Nguyễn Cao Thăng), mẹ là bà Lê Kim Hồng. Sau khi hải quân Pháp nhiều lần bắn phá duyên hải Trung Bộ, gia đình ông phiêu bạt vào Nam, định cư ở xóm Nghề (xóm chuyên nghề chài lưới), làng Bình Nhựt, tổng Cửu Cư Hạ, huyện Cửu An, Phủ Tân An (nay thuộc xã Thạnh Đức, huyện Bến Lức, tỉnh Long An) và sinh sống bằng nghề chài lưới vùng hạ lưu sông Vàm Cỏ. Ông là con trưởng trong một gia đình có 8 người con. Lúc nhỏ, ông rất hiếu động, thích học võ nên khi lớn lên ông là người có thể lực khỏe mạnh, giỏi võ nghệ và là người có nhiều can đảm, mưu lược.
Khi Pháp nổ súng xâm lăng Nam Kỳ, Nguyễn Trung Trực tham gia vào lực lượng nghĩa quân của anh hùng Trương Công Định (sinh năm 1820, người tỉnh Quảng Ngãi, cầm đầu cuộc chống Pháp từ năm 1859 đến năm 1864, tuẫn tiết vào năm 44 tuổi tại Gò Công khi bị quân Pháp bất ngờ bao vây đánh úp với sự chỉ điểm của kẻ phản bội Huỳnh Công Tấn). Tháng 6/1867, Pháp đánh chiếm Hà Tiên, Ông Nguyễn Trung Trực đóng quân ở Hòn Chông (Kiên Lương, Kiên Giang) và rồi chuyển quân về hoạt động tại vùng Tà Niên. Được sự ủng hộ hết lòng của dân trong vùng, ngày 16/6/1868, Nguyễn Trung Trực thống lãnh nghĩa binh đánh chiếm đồn Rạch Giá, và giữ trong 6 ngày và sau đó bị Pháp bắt ở Phú Quốc, giam giữ tại khám đường Sài Gòn và xử chém cùng 6 nghĩa binh kiên trung khác tại Rạch Giá vào ngày 13/10/1868.
Tháng 2 năm 1859, Pháp nổ súng tấn công thành Gia Định, ông sốt sắng theo và còn chiêu mộ được một số nông dân vào lính để gìn giữ Đại đồn Chí Hòa, dưới quyền chỉ huy của Trương Định.
“Hỏa hồng Nhựt Tảo oanh thiên đia
Kiếm bạt Kiên Giang khấp quỷ thần.”
Trận Hỏa hồng Nhật Tảo
Sau khi Đại đồn Chí Hòa thất thủ ngày 25 tháng 2 năm 1861, Nguyễn Trung Trực lui về Tân An. Đến ngày 12 tháng 4 năm 1861, thành Định Tường thất thủ, quân Pháp kiểm soát vùng Mỹ Tho, thường cho những tàu chiến vừa chạy tuần tra vừa làm đồn nổi di động. Một trong số đó là chiếc tiểu hạm Espérance (Hy Vọng), án ngữ nơi vàm Nhựt Tảo (nay thuộc xã An Nhựt Tân, huyện Tân Trụ, tỉnh Long An).
Vào khoảng sáng ngày 10 tháng 12 năm 1861, Nguyễn Trung Trực cùng Phó quản binh Huỳnh Khắc Nhượng, Tán quân Nguyễn Học, Võ Văn Quang, và hương thôn Hồ Quang Chiêu...tổ chức cuộc phục kích đốt cháy tàu chiến này.
Trận này quân của Nguyễn Trung Trực đã diệt 17 lính và 20 cộng sự người Việt, chỉ có 8 người trốn thoát (2 lính Pháp và 6 lính Tagal, tức lính đánh thuê Philippines, cũng còn gọi là lính Ma Ní).
Lúc đó, viên sĩ quan chỉ huy tàu là trung úy hải quân Parfait không có mặt, nên sau khi hay tin dữ, Parfait đã dẫn quân tiếp viện đến đốt cháy nhiều nhà cửa trong làng Nhật Tảo để trả thù.
Theo sau chiến thắng vừa kể, nhiều cuộc tấn công quân Pháp trên sông, trên bộ đã liên tiếp diễn ra...
Trận Kiếm bạt Kiên Giang
Sau lần đốt được tàu LEspérance của Pháp, Nguyễn Trung Trực cùng nghĩa quân tiếp tục chiến đấu qua lại trên các địa bàn Gia Định, Biên Hòa. Khi Hòa ước Nhâm Tuất 1862 được ký, ba tỉnh miền Đông lọt vào tay thực dân Pháp, Nguyễn Trung Trực nhận chức Lãnh binh, đưa quân về hoạt động ở ba tỉnh miền Tây. Đầu năm 1867, ông được triều đình phong chức Hà Tiên thành thủ úy để trấn giữ đất Hà Tiên, nhưng ông chưa kịp đến nơi thì tòa thành này đã bị quân Pháp chiếm mất vào ngày 24 tháng 6 năm 1867. Không theo lệnh triều đình rút quân ra Bình Thuận, Nguyễn Trung Trực đem quân về lập mật khu ở Sân chim (tả ngạn sông Cái Lớn, huyện An Biên, tỉnh Kiên Giang). Từ nơi này, ông lại dẫn quân đến Hòn Chông (nay thuộc xã Bình An, huyện Kiên Lương, tỉnh Kiên Giang, lập thêm căn cứ kháng Pháp.
Ở Kiên Giang, sau khi tìm hiểu được tình hình của đối phương và tập trung xong lực lượng (trong số đó có cả hương chức, và dân Việt - Hoa - Khmer); vào 4 giờ sáng ngày 16 tháng 6 năm 1868, Nguyễn Trung Trực bất ngờ dẫn quân từ Tà Niên (nay là xã Vĩnh Hòa Hiệp, huyện Châu Thành, tỉnh Kiên Giang) đánh úp đồn Kiên Giang do Trung úy Sauterne chỉ huy. Kết thúc trận, nghĩa quân chiếm được đồn, tiêu diệt được 5 viên sĩ quan Pháp, 67 lính, thu trên 100 khẩu súng cùng nhiều đạn dược và làm chủ tình hình được 5 ngày liền.
Đây là lần đầu tiên, lực lượng nghĩa quân đánh đối phương ngay tại trung tâm đầu não của tỉnh. Nhận tin Chủ tỉnh Rạch Giá cùng vài sĩ quan khác bị giết ngay tại trận, George Diirrwell gọi đây là một sự kiện bi thảm (un événement tragique).
Hai ngày sau (ngày 18 tháng 6 năm 1868), Thiếu tá hải quân A. Léonard Ausart, Đại úy Dismuratin, Trung úy hải quân Richard, Trung úy Taradel, Trần Bá Lộc, Tổng Đốc Phương nhận lệnh Bộ chỉ huy Pháp ở Mỹ Tho mang binh từ Vĩnh Long sang tiếp cứu. Ngày 21 tháng 6 năm 1868, Pháp phản công, ông phải lui quân về Hòn Chông (Kiên Lương, Kiên Giang) rồi ra đảo Phú Quốc, lập chiến khu tại Cửa Cạn nhằm kình chống đối phương lâu dài.
Tháng 9 năm 1868, chiếc tàu Groeland chở Lãnh Binh Tấn (còn được gọi Huỳnh Công Tấn, cộng sự cho Pháp), cùng 150 lính ở Gò Công đến đảo Phú Quốc để bao vây và truy đuổi ông Trực. Hương chức và dân trên đảo bị đội Tấn dọa phải theo và phụ lực để bao vây ông. Đội Tấn rượt theo, nghĩa quân bị kẹt trong một khe núi nhỏ hẹp nhưng không làm gì được ông. Huỳnh Công Tấn dùng kế bắt mẹ của ông làm áp lực dụ ông ra hàng. Cùng đường, ông Trực vì chữ hiếu phải ra hàng và đã bị đưa về giam ở Sài Gòn.
Bắt được anh hùng Nguyễn Trung Trực, Pháp đưa ông lên giam ở Khám Lớn Sài Gòn, và ngày 27 tháng 10 năm 1868, Pháp đã đưa ông về lại Rạch Giá và sai một người khmer trên Tưa (người dân thường gọi ông là Bòn Tưa) đưa ông ra hành hình tại chợ Rạch Giá, hưởng dương khoảng 30 tuổi.
Người ta kể rằng: Vào buổi sáng ngày 27 tháng 10 năm 1868, nhân dân Tà Niên, nơi nổi tiếng về nghề dệt chiếu, và nhiều nơi khác đổ xô ra chợ Rạch Giá, vì Pháp đem Nguyễn Trung Trực ra hành quyết. Ông Trực yêu cầu Pháp mở trói, không bịt mắt để ông nhìn đồng bào và quê hương trước phút "ra đi". Trong dân gian có truyền lại rằng: Bô lão làng Tà Niên đến vĩnh biệt ông, đã trải xuống đất một chiếc chiếu hoa thật đẹp cho ông bước lên đứng, sau khi bị chém máu của ông chảy xuống chiếu và đọng lại thành chữ THỌ, dân làng Tà Niên đem về thờ, và từ đó những chiếc chiếu dệt từ làng Tà Niên đều có chữ Thọ ở giữa chiếc chiếu.
Ông hiên ngang, dõng dạc trước pháp trường. Trong dân gian truyền rằng, trước khi bị hành quyết anh hùng Nguyễn Trung Trực đã ngâm một bài thơ:
“ Thư kiếm tùng nhung tự thiếu niên,
Yên gian đỡm khí hữu long tuyền.
Anh hùng nhược ngộ vô dung địa.
Báo hận thâm cừu bất đái thiên.”
Thi sĩ Đông Hồ dịch:
Theo việc binh nhung thuở trẻ trai,
Phong trần hăng hái tuốt gươm mài.
Anh hùng gặp phải hồi không đất.
Thù hận chang chang chẳng đội trời.
Có người cho rằng: Khi ông bị người Pháp giải về Sài Gòn, viên thống soái Nam Kỳ lúc bấy giờ vừa dụ hàng vừa hăm dọa, Nguyễn Trung Trực đã trả lời:“chúng tôi chắc rằng chừng nào ngài cho trừ hết cỏ trên mặt đất, thì mới may ra trừ được những người ái quốc của xứ sở này.”Khi bị giam ở Khám Lớn Sài Gòn, ông cũng đã nói với người hỏi cung là Đại úy Piquet:“Số phận tôi đã đầy đủ, tôi đã không thành công trong việc cứu nguy nước tôi, tôi chỉ xin một điều là người ta kết liễu đời tôi càng sớm càng tốt.”Và trước khi hy sinh, ông còn khẳng khái nhắc lại: ”Bao giờ Tây nhổ hết cỏ nước Nam mới hết người Nam đánh Tây”
Theo ông Huỳnh Văn Mỹ, một đồng hương Kiên Giang kể lại “Trong trận đánh Cửa Cạn (Phú Quốc) nghĩa quân bị vây hàng tháng trời, vợ ông Nguyễn Trung Trực có một người con nhỏ đang còn bú, vì thiếu lương thực, mẹ không có sữa cho con, bà kêu cứu đồng bào cho con bà bú sữa, nhưng không được cứu. Mẹ con đã qua đời, và từ đó về sau con cái ở làng Cửa Cạn mới sanh ra thường bị chết yểu. Dân chúng trong vùng đồn rằng vì không cứu con bà Trực nên con nít làng nầy bị chết non. Đó cũng chỉ là một lời đồn trong dân chúng mà thôi, chúng tôi ghi lại đây để đồng hương Kiên Giang được tỏ.
Ông Lê Cai đọc tiểu sử và nhắc lại cuộc đời oanh liệt chống Pháp của anh hùng Nguyễn Trung Trực. Sau đó, lễ giỗ cử hành trang trọng, một đồng hương Kiên Giang là ông Trần Thọ Giao (Ông Sáu Giao), chủ tế cùng 2 vị phó tế dâng hương trước bàn thờ linh vị Quan Thượng Đẳng Thần. Tiếp theo đồng hương lên lễ bái.
Cuối cùng mọi người tham dự tiệc do BTC khoản đãi và thưởng thức văn nghệ, xem biểu diễn múa Lân do Bữu Kim Tự với 8 con Lân đủ màu sắc nhảy múa trên Mai Hoa Thung.
Tiểu sử Nguyễn Trung Trực: (Theo Bách khoa Wikipedia)
Ông Nguyễn Trung Trực (1839–1868) là thủ lãnh phong trào khởi nghĩa chống Pháp vào nửa cuối thế kỷ 19 ở Nam Kỳ.
Sinh ra dưới thời Minh Mạng, thuở nhỏ ông có tên là Chơn. Từ năm Kỷ Mùi (1859) đổi là Lịch (Nguyễn Văn Lịch, nên còn được gọi là Năm Lịch), và cũng từ tên Chơn ấy cộng với tính tình ngay thật, nên ông được thầy dạy học đặt thêm tên hiệu là Trung Trực.
Nguyên quán Nguyễn Trung Trực ở xóm Lưới, thôn Vĩnh Hội, tổng Trung An, huyện Phù Cát, trấn Bình Định. Ông nội là Nguyễn Văn Đạo, cha là Nguyễn Văn Phụng (hoặc Nguyễn Cao Thăng), mẹ là bà Lê Kim Hồng. Sau khi hải quân Pháp nhiều lần bắn phá duyên hải Trung Bộ, gia đình ông phiêu bạt vào Nam, định cư ở xóm Nghề (xóm chuyên nghề chài lưới), làng Bình Nhựt, tổng Cửu Cư Hạ, huyện Cửu An, Phủ Tân An (nay thuộc xã Thạnh Đức, huyện Bến Lức, tỉnh Long An) và sinh sống bằng nghề chài lưới vùng hạ lưu sông Vàm Cỏ. Ông là con trưởng trong một gia đình có 8 người con. Lúc nhỏ, ông rất hiếu động, thích học võ nên khi lớn lên ông là người có thể lực khỏe mạnh, giỏi võ nghệ và là người có nhiều can đảm, mưu lược.
Khi Pháp nổ súng xâm lăng Nam Kỳ, Nguyễn Trung Trực tham gia vào lực lượng nghĩa quân của anh hùng Trương Công Định (sinh năm 1820, người tỉnh Quảng Ngãi, cầm đầu cuộc chống Pháp từ năm 1859 đến năm 1864, tuẫn tiết vào năm 44 tuổi tại Gò Công khi bị quân Pháp bất ngờ bao vây đánh úp với sự chỉ điểm của kẻ phản bội Huỳnh Công Tấn). Tháng 6/1867, Pháp đánh chiếm Hà Tiên, Ông Nguyễn Trung Trực đóng quân ở Hòn Chông (Kiên Lương, Kiên Giang) và rồi chuyển quân về hoạt động tại vùng Tà Niên. Được sự ủng hộ hết lòng của dân trong vùng, ngày 16/6/1868, Nguyễn Trung Trực thống lãnh nghĩa binh đánh chiếm đồn Rạch Giá, và giữ trong 6 ngày và sau đó bị Pháp bắt ở Phú Quốc, giam giữ tại khám đường Sài Gòn và xử chém cùng 6 nghĩa binh kiên trung khác tại Rạch Giá vào ngày 13/10/1868.
Tháng 2 năm 1859, Pháp nổ súng tấn công thành Gia Định, ông sốt sắng theo và còn chiêu mộ được một số nông dân vào lính để gìn giữ Đại đồn Chí Hòa, dưới quyền chỉ huy của Trương Định.
Hình ảnh trong giỗ Quan Thượng Đẳng Thần Nguyễn Trung Trực.
Sau chiến công đốt tàu LEspérance ngày 10 tháng 12 năm 1861, ông được triều đình phong chức Quyền sung Quản đạo nên còn được gọi là Quản Chơn hay Quản Lịch. Trong sự nghiệp chống thực dân Pháp của ông, có hai chiến công nổi bật, đã được danh sĩ Huỳnh Mẫn Đạt khen ngợi bằng hai câu thơ sau:“Hỏa hồng Nhựt Tảo oanh thiên đia
Kiếm bạt Kiên Giang khấp quỷ thần.”
Trận Hỏa hồng Nhật Tảo
Sau khi Đại đồn Chí Hòa thất thủ ngày 25 tháng 2 năm 1861, Nguyễn Trung Trực lui về Tân An. Đến ngày 12 tháng 4 năm 1861, thành Định Tường thất thủ, quân Pháp kiểm soát vùng Mỹ Tho, thường cho những tàu chiến vừa chạy tuần tra vừa làm đồn nổi di động. Một trong số đó là chiếc tiểu hạm Espérance (Hy Vọng), án ngữ nơi vàm Nhựt Tảo (nay thuộc xã An Nhựt Tân, huyện Tân Trụ, tỉnh Long An).
Vào khoảng sáng ngày 10 tháng 12 năm 1861, Nguyễn Trung Trực cùng Phó quản binh Huỳnh Khắc Nhượng, Tán quân Nguyễn Học, Võ Văn Quang, và hương thôn Hồ Quang Chiêu...tổ chức cuộc phục kích đốt cháy tàu chiến này.
Trận này quân của Nguyễn Trung Trực đã diệt 17 lính và 20 cộng sự người Việt, chỉ có 8 người trốn thoát (2 lính Pháp và 6 lính Tagal, tức lính đánh thuê Philippines, cũng còn gọi là lính Ma Ní).
Lúc đó, viên sĩ quan chỉ huy tàu là trung úy hải quân Parfait không có mặt, nên sau khi hay tin dữ, Parfait đã dẫn quân tiếp viện đến đốt cháy nhiều nhà cửa trong làng Nhật Tảo để trả thù.
Theo sau chiến thắng vừa kể, nhiều cuộc tấn công quân Pháp trên sông, trên bộ đã liên tiếp diễn ra...
Trận Kiếm bạt Kiên Giang
Sau lần đốt được tàu LEspérance của Pháp, Nguyễn Trung Trực cùng nghĩa quân tiếp tục chiến đấu qua lại trên các địa bàn Gia Định, Biên Hòa. Khi Hòa ước Nhâm Tuất 1862 được ký, ba tỉnh miền Đông lọt vào tay thực dân Pháp, Nguyễn Trung Trực nhận chức Lãnh binh, đưa quân về hoạt động ở ba tỉnh miền Tây. Đầu năm 1867, ông được triều đình phong chức Hà Tiên thành thủ úy để trấn giữ đất Hà Tiên, nhưng ông chưa kịp đến nơi thì tòa thành này đã bị quân Pháp chiếm mất vào ngày 24 tháng 6 năm 1867. Không theo lệnh triều đình rút quân ra Bình Thuận, Nguyễn Trung Trực đem quân về lập mật khu ở Sân chim (tả ngạn sông Cái Lớn, huyện An Biên, tỉnh Kiên Giang). Từ nơi này, ông lại dẫn quân đến Hòn Chông (nay thuộc xã Bình An, huyện Kiên Lương, tỉnh Kiên Giang, lập thêm căn cứ kháng Pháp.
Ở Kiên Giang, sau khi tìm hiểu được tình hình của đối phương và tập trung xong lực lượng (trong số đó có cả hương chức, và dân Việt - Hoa - Khmer); vào 4 giờ sáng ngày 16 tháng 6 năm 1868, Nguyễn Trung Trực bất ngờ dẫn quân từ Tà Niên (nay là xã Vĩnh Hòa Hiệp, huyện Châu Thành, tỉnh Kiên Giang) đánh úp đồn Kiên Giang do Trung úy Sauterne chỉ huy. Kết thúc trận, nghĩa quân chiếm được đồn, tiêu diệt được 5 viên sĩ quan Pháp, 67 lính, thu trên 100 khẩu súng cùng nhiều đạn dược và làm chủ tình hình được 5 ngày liền.
Đây là lần đầu tiên, lực lượng nghĩa quân đánh đối phương ngay tại trung tâm đầu não của tỉnh. Nhận tin Chủ tỉnh Rạch Giá cùng vài sĩ quan khác bị giết ngay tại trận, George Diirrwell gọi đây là một sự kiện bi thảm (un événement tragique).
Hai ngày sau (ngày 18 tháng 6 năm 1868), Thiếu tá hải quân A. Léonard Ausart, Đại úy Dismuratin, Trung úy hải quân Richard, Trung úy Taradel, Trần Bá Lộc, Tổng Đốc Phương nhận lệnh Bộ chỉ huy Pháp ở Mỹ Tho mang binh từ Vĩnh Long sang tiếp cứu. Ngày 21 tháng 6 năm 1868, Pháp phản công, ông phải lui quân về Hòn Chông (Kiên Lương, Kiên Giang) rồi ra đảo Phú Quốc, lập chiến khu tại Cửa Cạn nhằm kình chống đối phương lâu dài.
Hình ảnh trong giỗ Quan Thượng Đẳng Thần Nguyễn Trung Trực.
Ra Phú Quốc & bị bắt: Trận Cửa Cạn Tháng 9 năm 1868, chiếc tàu Groeland chở Lãnh Binh Tấn (còn được gọi Huỳnh Công Tấn, cộng sự cho Pháp), cùng 150 lính ở Gò Công đến đảo Phú Quốc để bao vây và truy đuổi ông Trực. Hương chức và dân trên đảo bị đội Tấn dọa phải theo và phụ lực để bao vây ông. Đội Tấn rượt theo, nghĩa quân bị kẹt trong một khe núi nhỏ hẹp nhưng không làm gì được ông. Huỳnh Công Tấn dùng kế bắt mẹ của ông làm áp lực dụ ông ra hàng. Cùng đường, ông Trực vì chữ hiếu phải ra hàng và đã bị đưa về giam ở Sài Gòn.
Bắt được anh hùng Nguyễn Trung Trực, Pháp đưa ông lên giam ở Khám Lớn Sài Gòn, và ngày 27 tháng 10 năm 1868, Pháp đã đưa ông về lại Rạch Giá và sai một người khmer trên Tưa (người dân thường gọi ông là Bòn Tưa) đưa ông ra hành hình tại chợ Rạch Giá, hưởng dương khoảng 30 tuổi.
Người ta kể rằng: Vào buổi sáng ngày 27 tháng 10 năm 1868, nhân dân Tà Niên, nơi nổi tiếng về nghề dệt chiếu, và nhiều nơi khác đổ xô ra chợ Rạch Giá, vì Pháp đem Nguyễn Trung Trực ra hành quyết. Ông Trực yêu cầu Pháp mở trói, không bịt mắt để ông nhìn đồng bào và quê hương trước phút "ra đi". Trong dân gian có truyền lại rằng: Bô lão làng Tà Niên đến vĩnh biệt ông, đã trải xuống đất một chiếc chiếu hoa thật đẹp cho ông bước lên đứng, sau khi bị chém máu của ông chảy xuống chiếu và đọng lại thành chữ THỌ, dân làng Tà Niên đem về thờ, và từ đó những chiếc chiếu dệt từ làng Tà Niên đều có chữ Thọ ở giữa chiếc chiếu.
Ông hiên ngang, dõng dạc trước pháp trường. Trong dân gian truyền rằng, trước khi bị hành quyết anh hùng Nguyễn Trung Trực đã ngâm một bài thơ:
“ Thư kiếm tùng nhung tự thiếu niên,
Yên gian đỡm khí hữu long tuyền.
Anh hùng nhược ngộ vô dung địa.
Báo hận thâm cừu bất đái thiên.”
Thi sĩ Đông Hồ dịch:
Theo việc binh nhung thuở trẻ trai,
Phong trần hăng hái tuốt gươm mài.
Anh hùng gặp phải hồi không đất.
Thù hận chang chang chẳng đội trời.
Có người cho rằng: Khi ông bị người Pháp giải về Sài Gòn, viên thống soái Nam Kỳ lúc bấy giờ vừa dụ hàng vừa hăm dọa, Nguyễn Trung Trực đã trả lời:“chúng tôi chắc rằng chừng nào ngài cho trừ hết cỏ trên mặt đất, thì mới may ra trừ được những người ái quốc của xứ sở này.”Khi bị giam ở Khám Lớn Sài Gòn, ông cũng đã nói với người hỏi cung là Đại úy Piquet:“Số phận tôi đã đầy đủ, tôi đã không thành công trong việc cứu nguy nước tôi, tôi chỉ xin một điều là người ta kết liễu đời tôi càng sớm càng tốt.”Và trước khi hy sinh, ông còn khẳng khái nhắc lại: ”Bao giờ Tây nhổ hết cỏ nước Nam mới hết người Nam đánh Tây”
Theo ông Huỳnh Văn Mỹ, một đồng hương Kiên Giang kể lại “Trong trận đánh Cửa Cạn (Phú Quốc) nghĩa quân bị vây hàng tháng trời, vợ ông Nguyễn Trung Trực có một người con nhỏ đang còn bú, vì thiếu lương thực, mẹ không có sữa cho con, bà kêu cứu đồng bào cho con bà bú sữa, nhưng không được cứu. Mẹ con đã qua đời, và từ đó về sau con cái ở làng Cửa Cạn mới sanh ra thường bị chết yểu. Dân chúng trong vùng đồn rằng vì không cứu con bà Trực nên con nít làng nầy bị chết non. Đó cũng chỉ là một lời đồn trong dân chúng mà thôi, chúng tôi ghi lại đây để đồng hương Kiên Giang được tỏ.
Send comment
