|
Luật Sư Nguyễn Quốc Lân |
Thể chế chính quyền thành phố
Tại California, chính quyền thành phố có thể theo thể thức qui định theo luật tiểu bang, tức General Law, hay tự lập ra một bản hiến chương riêng, gọi là charter, để làm căn bản của các quyền hạn của chính quyền thành phố. Chính quyền hiến chương đương nhiên sẽ cho hội đồng thành phố liên hệ nhiều quyền hạn hơn. Tuy nhiên thể thức đó có tốt hơn cho người dân hay không tuỳ thuộc rất nhiều vào cách cư xử của các viên chức thành phố đối với cư dân cũng như khả năng thay đổi thể chế hay các viên chức chính quyền khi cần thiết.
Tại California hiện có khoảng 478 thành phố, trong đó 108 là thành phố theo thể thức hiến chương. Tại Quận Cam, các thành phố hiến chương hiện nay gồm có Anaheim, Huntington Beach, Irvine, Newport Beach, Placentia, Santa Ana và Seal Beach.
Các thành phố hiến chương vẫn phải tuân theo những luật lệ căn bản của liên bang, tiểu bang hay các cấp chính quyền liên hệ. Tuy nhiên, chính quyền thành phố theo hiến chương sẽ có nhiều thẩm quyền quyết định chính sách của địa phương mà không bị ràng buộc bởi các luật lệ chung áp dụng đối với thành phố khác trên toàn tiểu bang.
Nói chung, các vấn đề địa phương thường chỉ là bầu cử các chức vụ của thành phố, chính sách qui hoạch đất đai, tài khoá thành phố hay giao kèo với thành phố. Tuy nhiên, các vấn đề địa phương này cũng có thể có ảnh hưởng quan trọng đến quyền lợi chính trị của cộng đồng người Việt trong các thành phố liên hệ.
Những khác biệt chính giữa thành phố theo luật tiểu bang hay theo hiến chương
Có nhiều điểm khác biệt mà các cư dân gốc Việt cần lưu ý, nhất là các cư dân tại Garden Grove. Những sự khác biệt dưới đây chỉ là một vài điểm khác biệt chính đối với cộng đồng Việt Nam chứ không phải là tất cả sự khác biệt theo luật hiện nay.
1. Quyền hạn của thị trưởng. Quyền hạn giữa thị trưởng và Quản Đốc Thành Phố (City Manager) có thể được chuyển đổi một cách dễ dàng theo bản hiến chương. Theo luật tiểu bang, thị trưởng cũng chỉ có quyền hạn với 1 phiếu bầu cùng với đa số trong hội đồng thành phố mà thôi. Nếu được thay đổi một cách dễ dàng, chức vụ thị trưởng có thể trở nên có nhiều quyền hạn hơn hiện nay và có thể bị lạm dụng.
2. Quỹ tranh cử. TP hiến chương có thể cho phép quĩ của thành phố tài trợ cho các cuộc tranh cử vào các chức vụ của thành phố. Trong khi đó, các thành phố theo luật tiểu bang không được cho phép việc này. Hình thức tài trợ này rất bất lợi cho những ứng cử viên gốc thiểu số hay không quan hệ nhiều trong chính quyền thành phố vì việc tài trợ quĩ tranh cử thường đi đôi với giới hạn quĩ tranh cử. Do đó những thành phần thấp cổ bé miệng khó có cơ hội được đắc cử chống lại các viên chức đang tại chức.
3. Bãi bỏ các chức vụ thành phố. TP hiến chương có nhiều quyền hạn để bãi bõ hay dựng thêm các viên chức của thành phố mà không cần lý do chính đáng. Trong các TP theo luật tiểu bang, việc bãi bỏ các chức vụ này chỉ được thi hành trong một số trường hợp theo luật của tiểu bang mà thôi.
4. Lương bổng của các nghị viên. TP hiến chương có quyền tự đặt ra mức lương bổng cho các chức vụ thị trưởng hay nghị viên. Theo luật tiểu bang, lương của các nghị viên hay thị trưởng được qui định ở mức độ khoảng vài trăm dollar một tháng dựa trên số lượng dân cư trong thành phố.
5. Thể thức thông qua luật lệ. TP hiến chương có thể đặt ra qui định riêng để thông qua luật lệ mà không cần thông báo trước cho dân chúng hay hội thảo trước quần chúng trước khi biểu quyết.
6. Số phiếu thuận để biểu quyết. TP hiến chương có thể đặt ra những luật lệ riêng để thông qua các luật lệ thành phố mà không cần đến đa số các nghị viên thành phố. Luật tiểu bang buộc rằng các luật lệ chỉ được thông qua bởi đa số phiếu của HDTP mà thôi.
7. Sa thải nhân viên. TP hiến chương không cần tuân theo luật sa thải nhân viên theo hệ thống nhân viên chính phủ (civil system). Điều này rất nguy hiểm khi các viên chức thành phố tỏ ra lộng hành và muốn sa thải các nhân viên muốn phục vụ thành phố trong vai trò đứng đắng của mình.
8. Đấu thầu các giao kèo cung cấp dịch vụ cho thành phố. TP hiến chương có quyền không tuân theo các luật lệ buộc các cơ quan chính phủ phải tuân theo khi cần các giao kèo dịch vụ phải tổ chức đấu thầu công khai để tìm người đấu thầu có giá thấp nhất. Điều này có thể mở đường cho các viên chức thành phố tìm cách ban thưởng các giao kèo cung cấp dịch vụ đến người thân hay ủng hộ viên cho dầu là tốn kém hơn thể thức đấu thầu công khai. Đây là một trong những nguyên do chính tạo điều kiện cho các viên chức thành phố tạo thế lực cho riêng mình và trở nên lạm dụng quyền hành mà không sợ đến ảnh hưởng của phiếu bầu của cử tri.
9. Quyền đánh thuế. TP hiến chương có quyền buộc người dân đóng nhiều loại thuế hơn các loại thuế áp dụng chung trên toàn tiểu bang. Một số các loại thuế mà các TP hiến chương đã đặt thêm như thuế thương mại để phục vụ một mục đích riêng nào đó, hay thuế sang nhượng bất động sản.
Trên đây chỉ là một vài điểm khác biệt giữa thành phố hiến chương và thành phố theo luật tiểu bang. Có rất nhiều điểm khác biệt khác nhưng thẩm định những khác biệt đó tốt hay xấu cho cư dân tuỳ thuộc rất nhiều vào hoàn cảnh riêng của các cư dân liên hệ cũng như trường hợp sự khác biệt đó được áp dụng.
Loại thành phố nào thì có lợi cho cộng đồng"
Việc thẩm định việc biến đổi thể loại chính quyền thành phố từ thành phố theo luật chung như hiện nay sang thành phố hiến chương có lợi hay không có lợi cho cộng đồng Việt Nam tuỳ thuộc vào câu trả lời đối với hai yếu tố chính: (1) chính quyền hiện nay có đối xử tốt với cộng đồng Việt Nam hay khong" và (2) Nếu sau khi đổi thành thành phố hiến chương, cộng đồng Việt Nam có khả năng thay đổi các thành phần chính phủ hay thể chế chính quyền nếu không vừa lòng hay không"
Chính quyền hiện nay có đối xử tốt với cộng đồng Việt Nam hay không"
Câu trả lời vắn tắt là không. Trong khoảng 2 năm trở lại đây, Thành Phố Garden Grove đã tỏ ra không tôn trọng cộng đồng Việt Nam một cách ra mặt và họ coi sự lớn mạnh về chính trị của cộng đồng Việt Nam trong khu Little Saigon là một sự đe doạ trực tiếp đối với các viên chức thành phố. Từ quyết định ngăn cấm không cho xây Chùa Quan Âm mà bất kể đến luật pháp, đến kế hoạch đổi thể chế thành phố sang hiến chương cùng với một kế hoạch chia khu vực bầu cử trong thành phố, các viên chức thành phố đang thực hiện một kế hoạch nhằm giảm thiểu ảnh hưởng chính trị của khối cử tri gốc Việt cũng như triệt tiêu ảnh hưởng chính trị của cộng đồng Việt Nam trong khu Little Saigon.
Kế hoạch này đang được thực hiện một cách âm thầm và nhanh chóng với hy vọng là cộng đồng Việt Nam sẽ không xoay sở kịp thời. Do đó, không thể nói được rằng Thành Phố Garden Grove đang thực hiện kế hoạch này với những thiện chí tốt đẹp cho cư dân hay cộng đồng người Mỹ gốc Việt tại đây.
Cộng đồng Việt Nam có khả năng thay đổi chính quyền thành phố sau này hay không"
Câu trả lời này tuỳ thuộc rất nhiều vào kết quả bầu cử cuộc bỏ phiếu về kế hoạch hiến chương của thành phố cũng như cuộc bầu cử sau khi chia khu. Tuy nhiên, dựa trên kế hoạch hiến chương và chia khu đang được đề ra, cộng động Việt Nam sẽ khó có được một ảnh hưởng chính trị trong hội đồng thành phố mới cũng như việc tuyển cử các ứng cử viên gốc Việt sẽ khó khăn hơn, chưa nói chi đến chuyện vận động thay đổi thể chế chính quyền trở về thể chế hiện nay thay vì theo hiến chương.
Một khi hiến chương được thông qua, các thế lực chống đối cộng đồng Việt Nam sẽ trở nên mạnh mẽ hơn và họ có thể ra mặt chống lại hoặc coi thường cộng đồng Việt Nam mà không bị ảnh hưởng bất lợi trong các kỳ bầu cử sau đó. Khi đó, cộng đồng Việt Nam sẽ không còn cơ hội để gây dựng ảnh hưởng chính trị của cộng đồng đối với các cấp chính quyền địa phương.
Kết Luận
Cuộc vận động chống lại kế hoạch hiến chương và chia khu vực bầu cử sẽ rất là gay go đối với cộng đồng Việt Nam tại đây. Một bên, chính quyền thành phố sẽ đưa ra các lập luận cho rằng chính quyền hiến chương sẽ giúp chính quyền thành phố có thể tự đặt ra luật lệ cho riêng mình mà không cần tuân theo các qui luật của tiểu bang hầu có thể phục vụ các quyền lợi của cư dân một cách hiệu quả hơn. Đa số các dân cư vốn không thích chính quyền cấp “thủ đô” chen vào việc điều hành các vấn đề địa phương sẽ ủng hộ lập luận này.
Tuy nhiên, các cộng đồng thiểu số hay thấp cổ bé miệng như cộng đồng Việt Nam sẽ thấy bị đe doạ vì họ sẽ không được bảo vệ bởi các luật chung áp dụng trên toàn tiểu bang trong khi các viên chức thành phố sẽ càng ngày càng trở nên có nhiều quyền hạn hơn và cộng đồng Việt sẽ không còn cơ hội tuyển cử đại diện gốc Việt vào hội đồng thành phố như ngày xừa nữa.
Cộng đồng Việt Nam không những tại Garden Grove, mà cả khu Little Saigon, cần phải đoàn kết nhiều hơn nữa để chống lại mọi âm mưu nhằm chia rẻ cộng đồng và giảm thiểu ảnh hưởng chính trị của cộng đồng.
Gửi ý kiến của bạn
