Hơm Chủ Nhật vừa qua, đảng Cộng sản Trung Quốc đã kết thúc bốn ngày hội nghị tại Bắc Kinh. Tình hình sẽ ảnh hưởng tới VN ra sao"
Đài RFA trao đổi với kinh tế gia Nguyễn Xuân Nghĩa về những yếu tố nổi bật tại hội nghị này như sau.
Hỏi: Thưa ơng, Đảng Cộng sản Trung Quốc vừa kết thúc một hội nghị mà dư luận thế giới cho là quan trọng, đặc biệt với việc ơng Giang Trạch Dân từ chức Chủ tịch Ủy ban Quân ủy Trung ương. Xin ơng trước hết cho biết về bối cảnh của hội nghị này.
-- Đây là Hội nghị Ban chấp hành Trung ương, kỳ thứ tư của khố thứ 16 Đảng Cộng sản Trung Quốc. Mục tiêu chính thức kỳ này là thảo luận về việc "tăng cường vai trị lãnh đạo của đảng", từ đĩ mới cĩ những đường lối chính sách sẽ do Quốc hội ban hành trong kỳ họp tới.
Đảng đã họp Đại hội khố 16 vào tháng 11 năm 2002, với quyết định năm đĩ là chuyển giao quyền lực từ thế hệ thứ ba qua thế hệ thứ tư, từ lớp người như Giang Trạch Dân, Lý Bằng hay Chu Dung Cơ qua lớp người như Hồ Cẩm Đào, Úy Kiện Hành, Ơn Gia Bảo hay Tăng Khánh Hồng. Sau Đại hội 16, Hồ Cẩm Đào thay thế Giang Trạch Dân làm Tổng bí thư đảng. Đến tháng Ba năm 2003, tại khố họp của Quốc hội, ơng tiếp tục thay Giang Trạch Dân làm Chủ tịch nước, tức là đã nắm quyền lãnh đạo đảng, rồi đến nhà nước.
Tại Hội nghị Trung ương vừa qua, Hồ Cẩm Đào thay Giang Trạch Dân làm Chủ tịch Quân ủy Trung ương, là vị trí lãnh đạo luơn quân đội. Dư luận thế giới sở dĩ để ý đến Hội nghị kỳ này vì ơng Giang đã chuyển giao nốt quyền lãnh đạo quân đội ơng giữ từ tháng 11 năm 1989.
Hỏi: Và dư luận cĩ nĩi đến tranh chấp nội bộ giữa hai ơng Hồ và Giang vì dường như Giang Trạch Dân vẫn cịn muốn giữ chức vụ Chủ tịch Quân ủy Trung ương phải khơng"
-- Vâng, đĩ là lời đồn của dư luận, thực ra được loan truyền từ đã lâu.
Ngay tại Đại hội khố 16, bị trì hỗn mãi rồi mới họp vào tháng 11 năm 2002, dư luận lúc đĩ đã cho rằng Giang Trạch Dân quên hẳn di ngơn của Đặng Tiểu Bình khi xưa là phải chọn Hồ Cẩm Đào lên kế nhiệm mình làm Tổng bí thư, mà lại muốn đưa người thân tín của mình là Trưởng ban Tổ chức Trung ương Tăng Khánh Hồng lên lãnh đạo đảng. Sau đĩ, người ta thấy Giang Trạch Dân miễn cưỡng rút lui nhưng vẫn cố đề cử một số tay chân lên kèm Hồ Cẩm Đào và Ơn Gia Bảo, như các ơng Tăng Khánh Hồng hoặc Hồng Cúc và một số nhân vật khác. Vì Giang Trạch Dân và Tăng Khánh Hồng xuất thân từ Thượng Hải, nên dư luận mới nĩi là "cánh Thượng Hải" vẫn chia bớt quyền hành của Tổng bí thư.
Mãi đến giờ đây, sau ba Hội nghị Trung ương, họ Giang mới chịu nhường chức Chủ tịch Trung ương Quân ủy hội cho Hồ Cẩm Đào. Hiển nhiên là cĩ dị biệt về quan điểm nhưng vì khơng khi nào cơng khai minh bạch cho nên người ta mới đồn đốn.
Hỏi: Nĩi đến dị biệt lãnh đạo thì ơng cĩ thể cho biết sự khác biệt giữa hai phe ra sao, và sau Hội nghị này thì tình hình sẽ ra sao"
-- Hồ Cẩm Đào là người kín đáo và nhún nhường, hồn tồn tỏ ý tuân phục vị tiền nhiệm, nhưng cùng với Thủ tướng Ơn Gia Bảo, hai người cĩ những ý kiến được cho là tiến bộ hay cởi mở hơn Giang Trạch Dân. Cĩ lẽ đĩ chỉ là sự lạc quan thường tình ở ngồi.
Về đối ngoại, từ năm ngối hai ơng đã chủ trương tăng cường vị trí quốc tế của Trung Quốc một cách hồ bình, dựa trên nguyên tắc sống chung hịa bình, tương kính và tơn trọng quyền lợi hỗ tương của nước khác.
Về đối nội, ơng Hồ Cẩm Đào chủ trương chính sách thân dân và thanh liêm, là bớt quan liêu, tới gần với quần chúng và cố diệt trừ tham ơ trong bộ máy đảng và nhà nước. Về kinh tế, ơng Ơn Gia Bảo muốn tăng cường khả năng thanh tra và quản lý của trung ương trên các địa phương.
Tuy nhiên, họ vẫn đề cao lý luận cĩ tính chỉ đạo của Giang Trạch Dân, như thuyết "ba đại diện", "tam biểu", theo đĩ đảng là đại biểu cho quyền lợi quảng đại quần chúng, cho các lực lượng tiên tiến về văn hố kỹ thuật,v.v... đến độ kết nạp vào đảng cả giới tư doanh cĩ khả năng, và tu chính hiến pháp để cơng nhận và bảo vệ quyền tư hữu.
Sự thể bắt đầu rắc rối kể từ đầu năm nay, khi kinh tế nĩng máy và cần hãm đà tăng trưởng và khi Đài Loan muốn tiến dần đến chỗ tuyên bố độc lập. Đang lãnh đạo quân đội, Giang Trạch Dân muốn cĩ biện pháp mạnh với Đài Bắc và chủ trương đẩy mạnh tốc độ tăng trưởng trong khi Hồ Cẩm Đào và Ơn Gia Bảo muốn cĩ biện pháp hịa dịu hơn với Đài Bắc, đồng thời dứt khốt hơn về việc kềm hãm đà tăng trưởng.
Thực ra thì cả hai bên đều cùng cĩ lý...
Hỏi: Nhưng, vì sao ơng lại cho rằng cả hai quan điểm trái ngược đĩ đều cĩ giá trị"
-- Thưa đúng vậy, và đấy là một nghịch lý của kinh tế và chính trị Trung Quốc.
Nếu giảm đà tăng trưởng như ơng Hồ Cẩm Đào muốn thì thất nghiệp sẽ tăng và xã hội sẽ loạn, vì vậy, Giang Trạch Dân cĩ lý. Nhưng ngược lại, nếu khơng hãm đà tăng trưởng thì hệ thống tài chính ngân hàng sẽ sụp đổ khi trái bĩng đầu cơ bị bể, là điều chúng ta đã cĩ dịp đề cập tới trên diễn đàn này từ đầu năm nay.
Nhìn ra khỏi phạm vi kinh tế thì tham nhũng đã gây bất mãn rất lớn trong quần chúng, nếu nới lỏng sự kiểm sốt thì cĩ khi đảng sẽ mất quyền và Hoa Lục loạn to. Đấy là lý do vì sao mà con người vẫn được dư luận bên ngồi khen là ơn hồ cởi mở là Hồ Cẩm Đào đã khẳng định ngay trong Hội nghị Trung ương là lối dân chủ Tây phương khơng phù hợp với Trung Quốc. Lý do giản dị là đảng Cộng sản Trung Quốc nay đã hết chỗ lùi, và khủng hoảng chính trị thực ra cĩ xác suất xảy ra rất cao.
Hỏi: Nếu vậy, vì sao mà Giang Trạch Dân cuối cùng lại nhượng bộ và rút lui"
-- Tơi thiển nghĩ rằng cĩ nhiều lý do giải thích mà ta khơng thể biết hết. Cĩ thể lý do đơn giản nhất là lý do chính thức: sức khoẻ, vì Giang Trạch Dân đã 78 tuổi rồi.
Lý do khác thì đối với quần chúng, Hồ Cẩm Đào được lịng dân khi địi cơng khai hố việc cai trị, địi Bộ Chính trị phải chịu trách nhiệm và báo cáo trước Trung ương đảng, địi chấm dứt lối họp hành kín của giới lãnh đạo vào mỗi mùa Hè tại khu nghỉ mát Bắc Đới Hà.
Năm ngối, hai ơng Hồ Cẩm Đào và Ơn Gia Bảo triệt để ngăn được dịch viêm phổi cấp tính trong khi Giang Trạch Dân và tay chân đã rời khỏi Bắc Kinh từ hồi tháng Tư và bắt hai ơng ở lại chống dịch bệnh. Điều đĩ gây dị nghị khơng ít trong đảng, nhất là khi cĩ nạn ém nhẹm tin tức trong các nhà thương của quân đội. Trong nội bộ đảng, các đảng viên cấp lãnh đạo, kể cả trong quân đội, cũng khơng ưa việc Giang Trạch Dân giữ mãi chức Chủ tịch Trung ương Quân ủy hội nên ơng đành nhường cho Hồ Cẩm Đào. Cĩ lẽ họ Hồ đã củng cố được vị trí của mình trong quân đội và cĩ sự ủng hộ của các tướng lãnh.
Chỉ dấu đáng chú ý nhất là Phĩ Chủ tịch Quân ủy, người thay vị trí số hai của ơng Hồ Cẩm Đào, lại khơng phải là Tăng Khánh Hồng, nhân vật thân tín của Giang, mà là một vị tướng khác. Như vậy, cánh Thượng Hải đã bị tổn thất nặng. Một phần cĩ lẽ là do việc tăng cường thanh tra và kiểm sốt của Thủ tướng Ơn Gia Bảo.
Dù sao, nội bộ cĩ thể cĩ dị biệt nhưng khĩ thể cĩ xung đột vì làm vậy là tự sát tồn đảng. Cịn Hồ Cẩm Đào cĩ làm được gì khơng thì người ta chưa rõ.
Hỏi: Và như vậy, ta trở lại các bài tốn của thế hệ lãnh đạo mới sau vụ chuyển quyền trọn vẹn và êm thắm này....
-- Thưa vâng, lãnh đạo Hoa Lục ngày nay đang gặp một lúc nhiều nan đề, là loại vấn đề cĩ mâu thuẫn về giải pháp, giải quyết được mặt này lại gây ra khĩ khăn về mặt khác.
Trung Quốc cĩ một chế độ chính trị khơng cịn thích hợp cho tình hình sinh hoạt kinh tế vốn đã thay đổi rất nhiều. Rõ nhất là cĩ một hệ thống chính trị rất chặt và bộ máy hành chánh rất lỏng của nhà nước.
Vì vậy, Hồ Cẩm Đào nĩi đến việc dân chủ hố và liêm chính hĩa trong đảng mà Ơn Gia Bảo thì lại phải tăng cường thanh tra và quản lý vì nhà nước khơng điều động được các địa phương. Cải tổ chính trị để dẹp tham nhũng và chuyên quyền thì loạn, mà khơng cải tổ thì càng loạn to.
Một thí dụ mà ít ai nhìn ra là vì sao cứ phải tập trung quyền lãnh đạo đảng, nhà nước và quân đội vào tay một người" Chế độ chính trị yếu nên khơng dám cĩ sự phân quyền, tản quyền, mà chỉ cĩ thủ thuật thân dân, cĩ khi mị dân, của giới lãnh đạo để lấy lịng quần chúng.
Hỏi: Đĩ là về mặt chính trị, cịn về mặt kinh tế thì sao"
-- Vì nhược điểm chính trị đĩ, việc cải tổ hệ thống kinh tế tài chính đã chậm đạt kết quả và đến lúc thử lửa là khi phải hãm đà tăng trưởng thì lại sợ cỗ xe bị lật. Đĩ là nền kinh tế xe đạp, đi nhanh thì quân bình, đi chậm là dễ đổ.
Thí dụ điển hình là từ tháng Tư vừa qua, khi chính phủ loan báo quyết định sẽ kiểm sốt tín dụng để hãm đà tăng trưởng thì các thị trường chứng khốn Thượng Hải và Thẩm Xuyên sụt giá, năm tháng sau sụt tới mức thấp nhất kể từ năm năm qua. Khi Hội nghị Ban chấp hành Trung ương họp thì thị trường lên giá, tưởng rằng vì lá thư từ chức của Giang Trạch Dân ký ngày mùng một tháng này đã bị lộ trước ra ngồi, hố ra khơng phải.
Thị trường lên giá vì giới đầu tư được tin là các ngân hàng từ nay cĩ thể lập ra quỹ đầu tư. Tức là ngân hàng vốn đã ngộp dưới núi nợ sẽ mất vì các doanh nghiệp nhà nước nay lại cịn được dồn tiền vào thị trường cổ phiếu và sự cấu kết giữa doanh nghiệp và ngân hàng sẽ càng gia tăng. Trái bĩng đầu tư sẽ thành đầu cơ và cĩ khi lại bể như Nhật Bản đã bị vì cùng nguyên do. Cho nên thế hệ lãnh đạo mới đang ở vào hồn cảnh bất trắc, cĩ khi các ngân hàng phá sản, và nếu vì đĩ Trung Quốc cĩ loạn, các nước lân bang cũng sẽ khơng yên được.
Kết luận ở đây là Hồ Cẩm Đào và Ơn Gia Bảo nay đã cĩ tồn quyền nhưng khơng biết lớp lãnh đạo mới cĩ vượt qua được những thử thách trước mặt hay khơng. Phải chăng cũng vì vậy mà Giang Trạch Dân vui vẻ buơng tay ra về trước khi hết nhiệm kỳ chính thức là năm 2007 này...
Gửi ý kiến của bạn
