Hôm nay,  

Các sắc lệnh của Trump có mang lại giải pháp hữu hiệu không?

27/01/202517:41:00(Xem: 1348)
trump

Ngay sau khi nhậm chức, tân Tổng thống Trump đã ký khoảng 100 sắc lệnh hành pháp để giải quyết nhiều vần đề cấp bách cho đất nước. Nhìn chung trong toàn cảnh, có nhiều nhận định tỏ ra dè dặt hơn khi cho rằng, một số sắc lệnh này có hiệu lực pháp lý tức thời, một số khác có lẽ chỉ là một màn trình diễn làm thoả lòng mong đợi của đa số cử tri và một số khác còn cần nhiều thời gian hơn nữa để cho các toà án tái thẩm nội dung. Tại sao các giải pháp này không hữu hiệu như Trump tuyên hứa với toàn dân? Sau đây là ba trường hợp điển hình để biện minh tại sao một kỷ nguyên hoàng kim chưa được khởi đầu. 

Quyền thụ đắc quốc tịch Mỹ theo nguyên tắc sinh quán

Bất kỳ ai sinh ra ở Hoa Kỳ đều thụ đắc quyền công dân Hoa Kỳ. Đó là nguyên tắc chung về luật quốc tịch và vốn đã áp dụng hơn 150 năm, nó khác hẳn so với Đức. Ở Đức, luật hậu duệ được áp dụng, tức là quyền công dân của một đứa trẻ phụ thuộc vào quyền công dân của cha mẹ.

Các chuyên gia ước tính là hiện nay có khoảng 14 triệu người sống không có giấy phép cư trú hợp pháp, nhưng trong số này vì con của họ sinh ra ở Mỹ, nên được hưởng quốc tịch Mỹ, bất kể cha mẹ có loại hộ chiếu nào. 

Để đối phó với tình trạng này, Trump đã cáo buộc là đa số phụ nữ nước ngoài đến Mỹ chỉ để sinh con nhằm mục đích là để con có quốc tịch Mỹ. Ngay sau khi nhậm chức, bằng sắc lệnh hành pháp, Trump bãi bỏ nguyên tắc sinh quán làm tiêu chuẩn chính để xác định cho việc thụ đắc quốc tịch. Theo dự kiến, sắc lệnh này của Trump sẽ có hiệu lực vào ngày 19 tháng 2.

Tuy nhiên, vấn đề áp dụng còn đang gây nhiều tranh cải. Nguyên tắc thụ đắc quốc tịch theo nơi sinh quán được quy định trong Tu chính án thứ 14 của Hiến pháp năm 1868, và ngay cả một tổng thống cũng không thể đơn giản thay đổi. Việc bảo hiến ở Hoa Kỳ là một thủ tục nghiêm minh và những tu chỉnh đặt ra các tiêu chuẩn khắt khe, bao gồm điều kiện là phải có hai phần ba đa số ở cả hai viện quốc hội. Tuy nhiên, Tu chính án Hiến pháp không phải lúc nào cũng đương nhiên công nhận quyền công dân cho tất cả những người sinh ra ở Hoa Kỳ. Mãi cho đến năm 1924, Quốc hội mới chấp thuận việc cấp quốc tịch cho tất cả người Mỹ bản địa.

Hiến pháp có quy định một ngoại lệ: con của các nhà ngoại giao nước ngoài có quyền miễn trừ ngoại giao không trở thành công dân Hoa Kỳ, vì họ không thuộc thẩm quyền tài phán của Hoa Kỳ. Do đó, cũng tương tự như vậy, nhưng Trump lập luận đơn giản hơn: Nếu người mẹ sống bất hợp pháp ở Mỹ và người cha không phải là dân Mỹ hoặc có giấy phép cư trú, thì con của họ không phải là đối tượng thuộc quyền tài phán của Mỹ.

Tuy nhiên, phần lớn các chuyên gia có quan điểm ngược lại. Họ chỉ ra rằng quy chế của những người nhập cư bất hợp pháp không giống như của các nhà ngoại giao; do đó, không có quyền miễn trừ và sẽ phải tuân thủ luật pháp và quyền tài phán của Mỹ.

Một số tòa án cho rằng tân Tổng thống Mỹ đang gặp phải thất bại pháp lý đầu tiên sau ngày nhậm chức. 22 tiểu bang và một số tổ chức phi chính phủ đã đệ đơn kiện sắc lệnh này của Trump tại các tòa án khác nhau. Tòa án có thể bãi bỏ sắc lệnh này nếu xét nội dung là vi hiến.

Các luật gia đồng ý rằng nguyên tắc thụ đắc quốc tịch theo sinh quán là không thể tranh cãi. Thẩm phán John C. Coughenour thuộc tiểu bang Washington đã ngăn chặn các nỗ lực trong việc hạn chế quyền thụ đắc quốc tịch khi sinh ra trong nước Mỹ đối với một số nhóm nhất định. Ông nói sắc lệnh này vi hiến trắng trợn. Trong bốn thập niên làm thẩm phán, ông không thể nhớ rõ là đã bao giờ có một vụ vi phạm rõ ràng như vụ này. 

Trong nhiệm kỳ đầu tiên của Trump, Tối cao Pháp viện đã thiên về cánh hữu rõ rệt, do việc bổ nhiệm một số người thay thế. Cho đến nay, Tối cao Pháp viện vẫn chưa phân biệt được vấn đề là liệu việc cha mẹ ở Mỹ có sống hợp pháp hay không. Nhưng vì các thẩm phán bảo thủ đã chiếm đa số trong Tối cao Pháp viện sau nhiệm kỳ đầu tiên của Trump, nên không còn bất kỳ sự chắc chắn tuyệt đối nào nữa. Tuy nhiên, nhiều thẩm phán bảo thủ này có xu hướng hiểu hiến pháp theo nghĩa đen, và luật nói: "Tất cả những người được sinh ra hoặc nhập tịch tại Hoa Kỳ (...) là công dân của Hoa Kỳ và tiểu bang nơi họ cư trú." Theo dự kiến, Tối cao Pháp viện sẽ còn cần nhiều thời gian hơn để có thể chung quyết tính hợp hiến của sắc lệnh này.

Chương trình đổi tên núi và biển 

Trong khi sự thay đổi về luật quốc tịch liên quan trực tiếp đến cuộc sống của nhiều người, thì việc Trump thông báo đổi địa danh ngọn núi cao nhất ở Mỹ và Vịnh Mexico là có phần nặng về trình diễn hơn. Giới quan sát cho là khi làm như vậy, Trump dường như đang tin vào trực giác của mình nhiều hơn. Trump muốn đem lại một nguồn cảm hứng cho cho đảng viên cấp cơ sở ngay từ lúc đầu nhiệm kỳ. 

Nhưng sắc lệnh này có thực sự quan trọng đến độ để cần phải thực hiện ngay hay không, đối với những người ủng hộ Trump và cả chính giới vẫn còn nhiều nghi ngờ  Bởi vì Denali rất xa đối với đại đa số cử tri của Trump. Với độ cao 6.190 mét, ngọn núi cao nhất ở Bắc Mỹ này nằm ở vùng Alaska, nơi có dân chúng sống thưa thớt. Những người tìm vàng đặt tên cho ngọn núi là "Núi McKinley" vào năm 1896, để vinh danh cho Tổng thống William McKinley, người được đắc cử trong năm, nhưng chưa bao giờ đặt chân đến Alaska. Dưới thời Tổng thống Barack Obama, ngọn núi chính thức được đổi tên thành Denali vào năm 2015, để ghi nhận truyền thống của người bản địa Alaska, những người luôn gọi tên nó như vậy.

Trump biện minh cho sắc lệnh đổi tên McKinley này vì đã làm cho đất nước trở nên rất giàu có thông qua các biện pháp thuế quan và tài năng. Nhưng sắc lệnh này cũng gặp phải phản đối ngay trong đảng Cộng Hoà. Điển hình là bà Lisa Murkowski, Nghị sĩ đảng Cộng hòa Alaska. Bà lập luận là ngọn núi cao nhất của quốc gia, đã được gọi là Denali trong hàng ngàn năm, thì nay phải tiếp tục được biết đến với chính danh của nó. Trong hệ ngôn ngữ Athapaskan được phổ biến sâu rộng ở Bắc Mỹ, Denali có nghĩa là "cao quý" hoặc "vĩ đại". 

Tên gọi "Vịnh Mexico" đã được thông dụng từ thế kỷ 16 để chỉ cho bờ biển thuộc vịnh phía nam của Hoa Kỳ và phía đông của Mexico. Quyết định của Trump đổi tên Vịnh Mexico thành "Vịnh Mỹ" có lẽ là một phần trong lời hứa "Nước Mỹ trên hết". Đối với Hoa Kỳ, Trump có thể làm điều này mà không cần sự đồng ý của các nước láng giềng. Đây là những gì mà Liên Hiệp Quốc đã quyết định, ít nhất là trong các tranh chấp tương tự trong quá khứ. Ngược lại, Liên Hiệp Quốc, các tổ chức quốc tế khác và các quốc gia khác có thể gắn bó với tên gọi hiện tại.

Tổng thống Mexico Claudia Steinbaum phản ứng ngay khi cho rằng quyết định của Trump rõ ràng chỉ áp dụng cho thềm lục địa của Hoa Kỳ. Vấn đề được đặt ra là liệu việc thay đổi địa danh như vậy có chiếm ưu thế hơn trong việc sử dụng ngôn ngữ của người dân Mỹ hay không và nếu có thì các nỗ lực nhằm thay đổi tên trong tất cả các bản đồ phải mất bao nhiêu là công sức. 

Sắc lệnh ân xá trong vụ tấn công điện Capitol

Một quyết định khác của Trump có hiệu lực ngay lập tức đó là việc ân xá. Một tổng thống Hoa Kỳ có thẩm quyền rút ngắn bản án của những phạm nhân bị kết án theo luật liên bang hoặc ân xá hoàn toàn cho những người bị kết án, thậm chí có hiệu lực hồi tố, tức là sau khi thụ án.

Nhiều tổng thống Mỹ đã sử dụng điều này, kể cả Joe Biden, người tiền nhiệm của Trump. Ngay trước khi kết thúc nhiệm kỳ, Biden đã ân xá trước cho con trai, anh chị em vợ hoặc chồng của họ, cũng như các thành viên thuộc đảng Dân chủ trong quốc hội và các cựu quan chức chính phủ, nhất là muốn bảo vệ cho con trai khỏi bị án tù và tất cả những người khác khỏi bị chính quyền Trump truy tố. Đảng Dân chủ trước đây đã tuyên bố loại trừ điều này một cách dứt khoát và chỉ trích việc ân xá phòng ngừa nhiều năm trước là sai lầm.

Trump đã ra sắc lệnh ân xá cho hơn 1500 bị cáo liên quan đến vụ tấn công Điện Capitol vào ngày 6 tháng 1 năm 2021. Trump đã hứa làm việc này ngay từ đầu, nhưng cũng nhấn mạnh là sẽ xét từng trường hợp cá nhân.Trong một cuộc phỏng vấn trên truyền hình, trước buổi lễ nhậm chức, Phó Tổng thống J.D. Vance cho biết: "Bất cứ ai hành sử bạo lực vào ngày đó, tất nhiên, họ không nên được ân xá". Trump rõ ràng đã nhìn nhận vấn đề này là khác và ra lệnh trả tự do cho tất cả mọi người, cho dù có phải là những kẻ phạm tội dùng bạo lực hay không. Trước truyền thông, Donald Trump giải thích việc ân xá với lý do: “Hầu hết những người này đều hoàn toàn vô tội. Chỉ có một số sự cố nhỏ, mà hầu hết đều do những người của kênh truyền thông CNN bịa đặt.”

Vào thời điểm đó, người dân đã xông vào toà nhà của Quốc hội, được kích động bởi Trump. Cho đến nay, ông là người vẫn giử vửng lời tuyên bố, dù đã bị tòa án bác bỏ nhiều lần, rằng chiến thắng trong cuộc bầu cử trước đó đã bị đánh cắp.

Giới giới luật gia bảo thủ đã nghiêm khắc chỉ trích sắc lệnh ân xá của Trump. Điển hình nhất là Mary McCord, một cựu công tố viên liên bang, nói rằng đó không phải là một hành động thương xót hay tha thứ mà là một phần của toàn bộ câu chuyện sai lầm của Trump khi cho là không có tội ác. Thẩm phán Tanya Chutka, người đã trực tiếp xét xử nhiều vụ liên quan đến việc tấn công này, nhấn mạnh là không có lệnh ân xá nào làm thay đổi được sự thật bi thảm đã xảy ra.
Thẩm phán Beryl Howell cho rằng Trump gây ra một sự bất công nghiêm trọng đối với toàn thể nước Mỹ, khi những kẻ phạm tội không bị trừng phạt, có nghĩa là khuyến khích cho các hành động chống lại luật pháp và nhà nước pháp quyền. Đây là một viễn cảnh nguy hiểm cho đất nước. 

Nhưng các cảnh báo này không thay đổi được sự thật: sắc lệnh của Trump có hiệu lực áp dụng ngay lập tức, buộc tòa liên bang Washington đang xét xử vụ này, đã phải từ bỏ hoàn toàn việc truy tố. Kết quả là nhiều người được ân xá đã được tự do. 

Nhưng chắc một điều là trong thời gian tới đây, chính giới và công luận Mỹ sẽ còn tiếp tục thảo luận nhiều hơn các ảnh hưởng thực sự của hai sắc lệnh của Trump và Biden.

Cuối cùng, còn quá sớm để tiên đoán về các hiệu ứng toàn diện của các sắc lệnh hành pháp của Trump.


Đỗ Kim Thêm



Ý kiến bạn đọc
28/01/202514:53:22
Khách
TT Trump nhìn thấy Trung Cộng muốn chiếm nước mỹ bằng cách đưa người qua Mỹ đẻ đẻ....
Gửi ý kiến của bạn
Vui lòng nhập tiếng Việt có dấu. Cách gõ tiếng Việt có dấu ==> https://youtu.be/ngEjjyOByH4
Tên của bạn
Email của bạn
)
Khi Ukraine từ bỏ kho vũ khí nguyên tử và tham gia Hiệp ước không phổ biến vũ khí hạt nhân (NPT Nuclear Nonproliferation Treaty) với tư cách là một quốc gia phi hạt nhân vào năm 1994, họ đã thi hành một phần của Bản ghi nhớ Budapest (Budapest Memorandum), gồm một số các đảm bảo an ninh bởi Nga, Hoa Kỳ và Vương quốc Anh. Những đảm bảo này nhằm bảo vệ chủ quyền của Kyiv, và biên giới của họ sẽ được tôn trọng. Nhưng khi Nga sáp nhập Crimea vào năm 2014 và tiến hành cuộc xâm lược toàn diện vào năm 2022, những cam kết đó đã chứng tỏ là vô nghĩa. Ukraine thấy mình đơn độc, sự sống còn phụ thuộc vào thiện chí của phương Tây và nằm trong tay một kẻ thù được trang bị bằng chính những vũ khí mà Kyiv đã giao nộp. Những tác động này không dừng tại Ukraine mà lan rộng. Trên toàn cầu, các chính phủ đang đánh giá lại ý nghĩa thực sự của các bảo đảm an ninh.
Trong thế giới đấu tranh sinh tồn của loài vật, chuyện cá lớn nuốt cá bé là điều không thể tránh khỏi. Nhưng trong xã hội loài người ngày nay dù đã bước vào thiên niên kỷ thứ ba hơn hai thập niên và được mệnh danh là thời đại văn minh tiến bộ vượt bực vẫn không thiếu chuyện kẻ mạnh ăn hiếp người yếu trong mối quan hệ giữa người với người. Tình trạng mạnh hiếp yếu còn diễn ra khốc liệt hơn trong mối quan hệ ở cấp quốc gia: nước lớn bắt nạt hay xâm lăng nước nhỏ. Ở đây cũng xin giải thích một chút về cách dùng chữ nhược tiểu trong tiêu đề của bài viết này. Chữ nhược tiểu dùng trong bài này hoàn toàn không có ý nghĩa đánh giá tiêu cực về quốc gia được đề cập đến. Chữ nhược tiểu dùng trong bài này là để chỉ cho sự yếu kém về quân sự và kinh tế so với những nước mạnh về quân sự và kinh tế đi xâm lược. Sự yếu kém về quân sự và kinh tế không đồng nghĩa với sự yếu kém về quyết tâm và đồng lòng bảo vệ đất nước của quốc gia bị xâm lược. Ngược lại, cuộc chiến tại Ukraine hiện nay và Việt Nam
Trong lịch sử thế giới, Việt Nam là dân tộc đã trải qua một cuộc nội chiến với kết quả là bản án tử kết thúc chế độ tự do dân chủ miền Nam ngày 30/4/1975. Hơn ai hết, những người lính Việt Nam Cộng Hòa (VNCH) năm xưa hiểu rõ cảm giác “bị lừa dối” hoặc “bị phản bội” từ bản Hiệp Định Paris do Henry Kissinger và Lê Đức Thọ thỏa thuận sau lưng chính quyền VNCH, với sự ủng hộ của Tổng Thống Richard Nixon lúc đó. Vì thế mà kể từ khi Putin phát động cuộc tấn công xâm lược Ukraine ba năm trước, người dân Việt Nam luôn tỏ rõ lập trường cùng với các lãnh đạo Châu Âu đứng về phía dân tộc và đất nước Ukraine, trừ chính quyền CSVN đã hai lần bỏ phiếu trắng nghị quyết của Liên Hiệp Quốc.
Điều gì thực sự xảy ra khi niềm tin nơi người đàn ông ở Tòa Bạch Ốc đang lung lay? Chúng ta sắp tìm ra câu trả lời rồi. “Ông ta không thể cho biết khi nào Canada sẽ tổ chức bầu cử. Chuyện gì thực sự đang diễn ra ở đó? Ông ta đang cố gắng duy trì quyền lực phải không?” Donald Trump đã viết trên mạng xã hội sau cuộc trò chuyện với Thủ tướng Justin Trudeau vào tuần trước.
Tưởng tượng một khu vườn xinh đẹp như vườn thượng uyển của vua chúa ngày trước với hoa lá muôn màu lung linh trong gió hiền và nắng ấm. Rồi bỗng dưng một cơn mưa đá đổ xuống. Cây, lá, cành, nụ… đủ sắc màu quằn quại dưới những cục đá thả xuống từ không gian. Tàn cơn mưa, những nụ, những hoa, những cánh lá xanh non tan nát. Những cục nước đá tan đi. Bạn không còn tìm ra dấu vết thủ phạm, bạn chỉ thấy những thứ bạn phải gánh chịu: ấy là những tổn thất bất ngờ. Ở một nơi mà vô số các sắc tộc sống chung với nhau như Hiệp Chủng Quốc Hoa Kỳ, mỗi ngôn ngữ là một loài hoa đầy hương sắc trong khu vườn muôn sắc màu ấy. Nhưng rồi trong trận thiên tai, mỗi sắc lệnh của chính phủ là một hòn đá ném xuống, hoa lá cành tan nát theo nhau. Bạn không biết những cơn mưa đá còn bao lâu. Bạn cũng không thể nào đoán trước được những tổn thất chúng đổ xuống cho khu vườn yêu quý mà bạn dày công gầy dựng.
Elon Musk đang có một vị trí vô cùng quan trọng trong chính quyền mới của Trump. Là người đứng đầu Bộ Cải Tổ Chính phủ (Department of Government Efficiency – DOGE), Musk có quyền lực gần như vô hạn trong việc cắt giảm hoặc tái cơ cấu lại chính phủ liên bang theo ý mình. Nhưng không chỉ dừng lại ở đó, Musk còn có ảnh hưởng đến tổng thống trong nhiều vấn đề chiến lược quan trọng. Một trong những vấn đề nổi bật chính là TQ. Trong khi phần lớn nội các của Trump đang theo đuổi chính sách cứng rắn đối đầu với Bắc Kinh, Musk lại là một ngoại lệ rõ rệt. Là một chuyên gia về quan hệ Mỹ - Trung, Linggong Kong (nghiên cứu sinh của trường Auburn University) không hề ngạc nhiên trước những phát biểu ủng hộ Bắc Kinh của Musk trong suốt nhiều năm qua. Bởi lẽ, từ trước đến nay, ông luôn tìm cách mở rộng hoạt động kinh doanh tại TQ.
Một nữ nhà văn sống ở Pháp, bày tỏ trên Facebook của bà rằng: “Xin tiền, rất khổ! Zelenski không chỉ khẩu chiến với Trump mà cả... Biden. Hai tổng thống đã cãi nhau trong một cuộc điện đàm tháng 6/2022, khi Biden nói với Zelensky rằng ông vừa phê duyệt thêm $1 tỷ viện trợ quân sự cho Ukraine, Zelenski lập tức liệt kê tất cả các khoản viện trợ bổ sung mà ông ấy cần. Sự không biết điều này đã khiến Biden mất bình tĩnh, ông liền nhắc nhở Zelenski rằng người Mỹ đã rất hào phóng với ông ấy và đất nước Ukraine, rằng ông ấy nên thể hiện lòng biết ơn nhiều hơn.”
“Nếu tôi muốn nói chuyện với Âu Châu, tôi phải gọi cho ai?” Câu hỏi nổi tiếng này, được cho là của cựu Ngoại trưởng Hoa Kỳ Henry Kissinger, ám chỉ sự thiếu thống nhất của Âu Châu trong việc thể hiện một lập trường chung trên trường quốc tế. Dù đã trải qua nhiều thập niên hội nhập dưới mái nhà Liên Âu (EU), câu hỏi ai là đại diện cho Âu Châu – hoặc Âu Châu muốn trở thành gì trong tương lai – hiện nay có lẽ còn khó trả lời hơn bao giờ hết.
Bài phát biểu dài 1giờ 40 phút của Tổng thống Donald Trump trước Quốc hội đã nêu cao nhiều sáng kiến ​​của ông, từ việc trấn áp nhập cư đến thuế quan và chính sách năng lượng trong sáu tuần bắt đầu nhiệm kỳ của mình, nhưng nhiều bình luận của ông bao gồm thông tin sai lệch và gây hiểu lầm.
Khoa học gia người Mỹ da đen nổi tiếng vào đầu thế kỷ 20 George Washington Carver (1864-1943) đã từng nói rằng, “Giáo dục là chìa khóa mở cánh cửa vàng của tự do.” Đúng vậy! Chính vì vai trò quan trọng của giáo dục đối với tự do mà các nhà cách mạng Việt Nam vào đầu thế kỷ 20 như Phan Chu Trinh (1872-1926), Phan Bội Châu (1867-1940) đã tận lực vận động cho việc nâng cao dân trí để canh tân đất nước hầu có thể giải phóng dân tộc thoát khỏi ách nô lệ của thực dân Pháp. Đất nước Hoa Kỳ nhờ có tự do, dân chủ và dân trí cao mà trở thành đại cường quốc trên thế giới. Nền giáo dục của Mỹ đã trở thành kiểu mẫu được nhiều nước ngưỡng mộ, cho nên số lượng sinh viên ngoại quốc du học tại Mỹ là cao nhất trên toàn cầu, với 1,126,690 người vào năm 2024, theo https://opendoorsdata.org.
NHẬN TIN QUA EMAIL
Vui lòng nhập địa chỉ email muốn nhận.