Các tổng thống trong suốt lịch sử Hoa Kỳ đã thực hiện thẩm quyền hiến định thuộc Điều 2, Khoản 2 của Hiến pháp Hoa Kỳ, trao cho tổng thống “quyền ân xá và hoãn thi hành án đối với những tội danh chống lại Hoa Kỳ, ngoại trừ trường hợp luận tội.” Ảnh Wikipedia.
Nhìn lại lịch sử
Trong tài liệu của Thư Viện Quốc Hội ghi rằng, nguồn gốc của quyền ân xá trong Hiến Pháp Hoa Kỳ đến từ lịch sử Anh quốc. Quyền ân xá xuất hiện lần đầu tiên dưới thời trị vì của Vua Ine xứ Wessex vào thế kỷ thứ bảy. Mặc dù tình trạng lạm dụng quyền ân xá ngày càng tăng theo thời gian, dẫn đến những hạn chế sau đó, nhưng quyền ân xá vẫn tồn tại trong suốt thời kỳ thuộc địa của Mỹ.
Các tổng thống trong suốt lịch sử Hoa Kỳ đã thực hiện thẩm quyền hiến định thuộc Điều 2, Khoản 2 của Hiến pháp Hoa Kỳ, trao cho tổng thống “quyền ân xá và hoãn thi hành án đối với những tội danh chống lại Hoa Kỳ, ngoại trừ trường hợp luận tội.”
Năm 1795, Tổng thống George Washington ban hành lệnh ân xá đầu tiên cho những người nông dân tham gia cuộc nổi loạn Whiskey Rebellion ở miền Tây Pennsylvania. Cuộc biểu tình phản đối áp thuế lên rượu whisky đã trở thành bạo lực từ năm 1791 đến 1794.
Cha đẻ của bản Tuyên Ngôn Độc Lập Hoa Kỳ, Tổng thống thứ ba Thomas Jefferson đã sử dụng quyền ân xá ở loại hình đại xá (amnesty) cho những công dân bị kết tội phản loạn.
Năm 1865, Tổng thống Andrew Johnson, ban hành lệnh ân xá và đại xá toàn diện “cho tất cả những người đã trực tiếp hoặc gián tiếp tham gia vào cuộc nội chiến, ngoại trừ những trường hợp ngoại lệ, bao gồm những người miền Nam giàu có và các quan chức cấp cao của Liên minh miền Nam.
Năm 1868, Tổng thống Andrew Johnson ban lệnh ân xá cho Jefferson Davis, cựu tổng thống Liên minh miền Nam. Đây được cho là lệnh ân xá gây tranh cãi nhất cho đến nay.
Năm 1977, Tổng thống Jimmy Carter đã ban hành lệnh ân xá hàng loạt cho những người trốn lệnh nhập ngũ trong Chiến Tranh Việt Nam. Vào cuối nhiệm kỳ năm 1992, Tổng thống George HW Bush đã ân xá cho sáu người liên quan đến vụ việc Iran-Contra, bao gồm cả cựu bộ trưởng quốc phòng Caspar Weinberger.
Vào ngày cuối cùng tại nhiệm vào năm 2001, Tổng thống Bill Clinton đã ân xá cho người anh cùng cha khác mẹ của ông và đã ân xá cho Marc Rich, một tội phạm chạy trốn sau khi bị kết tội về tài chính. Vợ cũ của Marc Rich là một nhà tài trợ lớn cho đảng Dân chủ và chiến dịch tranh cử của ông Clinton.
Tổng thống Barack Obama đã ân xá cho hơn 1.700 người khi còn tại chức, bao gồm hàng trăm người đã bị kết tội về các tội danh liên quan đến ma túy không bạo lực.
Điểm lại vài sự kiện về quyền ân xá trong lịch sử để hiểu thêm rằng, theo Hiến pháp Hoa Kỳ, tổng thống Hoa Kỳ có thể ban hành lệnh ân xá bất kỳ lúc nào cho một người phạm tội liên bang, thậm chí trước khi các cáo buộc liên bang được đệ trình hoặc bản án được tuyên.
Dù hành động theo hiến định, nhưng trường hợp như Tổng thống Gerald Ford ân xá cho Richard Nixon, Tổng thống Abraham Lincoln ban lệnh ân xá trước trong thời kỳ nội chiến, lệnh ân xá củaTổng thống Jimmy Carter bị lịch sử ghi nhận là “lách luật” để chờ hành động pháp lý.
Thật sự thì không tài liệu nào chứng minh việc chấp thuận ân xá nghĩa là sự thừa nhận tội lỗi hợp pháp. Bởi vì, theo đúng ý nghĩa, thì có tội mới được ân xá. Cựu Tổng thống Gerald Ford đã từng lập luận như thế. Ông đã trích dẫn từ phán quyết Burdick v. United States (1915) để kết luận rằng ân xá là “mang theo sự quy kết tội lỗi; chấp nhận là lời thú nhận phạm tội.”
Ân Xá Ai? Thanh Trừng Ai?
Lần cuối cùng gần nhất của một lệnh ân xá trước (preemptive pardons) thuộc nhiệm kỳ Tổng thống Jimmy Carter, một ngày sau ngày ông nhậm chức (21/1/1977.) Ông trao lệnh ân xá trước, toàn diện cho hàng trăm nghìn người đàn ông đã trốn lính trong Chiến Tranh Việt Nam. Hành động này là một phần trong nỗ lực của ông nhằm hàn gắn đất nước sau cuộc xung đột gây chia rẽ. Lệnh ân xá chủ yếu áp dụng cho những người vi phạm Đạo luật Phục Vụ Quân sự bằng cách trốn tránh nghĩa vụ quân sự, chẳng hạn như từ chối đăng ký, không trình diện hoặc rời khỏi đất nước.
Tuy nhiên, lệnh ân xá của Tổng thống Carter không bao gồm:
- Những cá nhân đã có các hành động bạo lực, chẳng hạn như đánh bom các văn phòng tuyển quân hoặc các hoạt động bất hợp pháp khác ngoài việc trốn tránh nghĩa vụ đơn thuần.
- Các thành viên quân đội đào ngũ khỏi vị trí của họ.
Mãi cho đến nay, năm 2024, một kế hoạch ân xá trước mới được đề cập trở lại, khi chưa đầy một tháng là Tổng thống Joe Biden rời nhiệm sở. Một cuộc chạy đua nước rút.
Điều khôi hài là chính quyền Tổng thống Biden đang phải xem xét ban lệnh ân xá cho các giới chức và cộng sự KHÔNG PHẢI là tội phạm. Lý do để họ cần được lệnh ân xá từ tổng thống vì họ có nguy cơ rất lớn sẽ trở thành nạn nhân chính trong cuộc trả thù của Donald Trump ngày ông ta quay lại Tòa Bạch Ốc. Nguy cơ này không phải không có cơ sở. Chính Trump đã tuyên bố rất nhiều lần với truyền thông “nếu thắng sẽ sa thải công tố viên Jack Smith trong hai giây, tống cổ ra khỏi đất nước”; hoặc đối với cựu Dân biểu Liz Cheney thì “nên chĩa súng trường vào đầu bà ta để xem bà ấy cảm thấy thế nào.”
Mới đây nhất, NBC dẫn lời Trump nói trong buổi phỏng vấn của chương trình Meet The Press hôm Chủ nhật 8/12/2024: “Thành thật mà nói, tất cả họ, những thành viên của Uỷ Ban Jan 6 nên bị tống cổ vào tù.”
Trong số vụ Jan. 6, rất nhiều nhân chứng đã chấp nhận ra điều trần trước toà, nói sự thật về những ảnh hưởng, tác động trực tiếp và gián tiếp của Trump vào cuộc nổi loạn tấn công Capitol Hill.
Hai người nữa nằm trong danh sách ân xá trước của chính quyền Biden là Thượng nghị sĩ đắc cử Adam Schiff (D-California), và cựu cố vấn y tế trưởng Tòa Bạch Ốc Anthony Fauci. Bác sĩ Fauci bị Trump cáo buộc tội lạm dụng quá mức lệnh bắt người dân Mỹ phải đeo mặt nạ và chích vaccine trong thời đại dịch virus Corona.
New York Times tiết lộ cuộc thảo luận về lệnh ân xá cho những cá nhân này do cố vấn Tòa Bạch Ốc Ed Siskel, một trong những cố vấn cấp cao nhất của Biden, dẫn đầu.
Trả thù không còn chỉ là “ý tưởng” của Trump nữa. Nó đã chính thức là ngọn lửa thanh trừng đang lan rộng đi cùng cơn bão thù hận.
Khi Donald Trump đề cử Kash Patel làm người đứng đầu FBI thì đó chính là lằn ranh đỏ mà chính quyền Biden đã nhìn thấy.
Trong một cuốn sách năm “Government Gangster” xuất bản năm 2023 của Kash Patel, ông ta đã công bố danh sách 60 "thành viên của nhánh hành pháp" - tất cả những người mà ông ta sẽ không buông tha khi lãnh đạo FBI.
Tuy nhiên, thực sự có ba giới hạn rất quan trọng đối với quyền ân xá. Thứ nhất, một người được Tổng thống Biden ân xá vẫn có thể bị các quan chức chính quyền Trump hoặc các đồng minh của Trump trong chính quyền tiểu bang truy tố theo luật tiểu bang.
Thứ hai, bất kỳ ai được Tổng thống Biden ân xá vẫn có thể là mục tiêu trong chính quyền của Trump vì bất cứ điều gì họ làm trong bốn năm của Trump 2.0
Thứ ba, quyền ân xá của tổng thống theo truyền thống được hiểu là chỉ áp dụng cho các hành vi phạm tội hình sự chứ không áp dụng cho các vụ kiện dân sự hoặc các cuộc điều tra phi hình sự khác.
Do đó, dù Tổng thống Biden có khả năng bảo vệ những người Trump xem là “kẻ thù” thoát khỏi các vụ truy tố hình sự liên bang, chính quyền Trump vẫn có thể kiện một cá nhân đã được ân xá vì bị cáo buộc vi phạm đạo luật dân sự.
Khi Tổng thống Biden phải đành lòng “phản bội chính ông”, quyết định ban lệnh ân xá cho con trai ông, Hunter Biden, và lên kế hoạch ân xá trước cho hàng loạt người, cho thấy rằng hơn ai hết, ông biết nước Mỹ hiện đang ở trong một thực tế chính trị mới, bất thường, nguy hiểm và oan trái.
Gửi ý kiến của bạn
