Sự gia tăng kỷ lục chống sách vở đồng tính LGBTQ hiện đang diễn ra khi các cơ quan lập pháp tiểu bang do đảng Cộng Hòa thống trị liên tục đề xướng và thông qua các dự luật và chính sách hạn chế quyền tự do dân sự của cộng đồng đồng tính, đặc biệt là trong môi trường học đường K-12. Ít nhất nửa tá tiểu bang đã ban hành luật trao cho phụ huynh nhiều quyền hơn đối với việc sách nào được hoặc không được quyền xuất hiện trong thư viện hoặc giới hạn quyền tiếp cận sách của học sinh. Và bảy tiểu bang đã thông qua luật đe dọa bỏ tù và phạt tiền hàng chục nghìn đô-la đối với nhân viên thư viện trường học nếu họ cung cấp cho trẻ em những cuốn sách được cho là “gợi tục” hoặc “có hại”. Ảnh từ Montana Free Press
Các thủ thư giờ đây có thể phải đối mặt với nhiều năm tù giam và hàng chục nghìn đô tiền phạt vì cung cấp sách được cho là khiêu dâm, tục tĩu hoặc “có hại” cho trẻ em theo luật mới của tiểu bang cho phép truy tố hình sự đối với nhân viên trường học và thư viện.
Theo phân tích của Washington Post, ít nhất bảy tiểu bang đã thông qua luật như vậy trong hai năm qua, sáu trong số đó được thông qua trong hai tháng qua — mặc dù các thống đốc của Idaho và North Dakota đã phủ quyết luật này. Một chục tiểu bang khác đã xem xét hơn 20 dự luật tương tự trong năm nay, một nửa trong số đó có khả năng sẽ xuất hiện trở lại vào năm 2024, tạp chí này nhận định.
Một số luật áp dụng các hình phạt nghiêm khắc đối với các thủ thư, những người cho đến nay vẫn được miễn truy tố ở hầu hết các bang về tài liệu “gợi tục” - một miễn trừ nhằm cung cấp các bài học chính xác về các chủ đề như giáo dục giới tính. Tất cả, trừ một trong những luật mới ban hành, nhắm vào các trường học, trong khi một số cũng nhắm vào nhân viên của các thư viện công cộng và một luật ảnh hưởng đến các nhà xuất bản.
Một ví dụ là một luật của Arkansas quy định rằng các thủ thư trường học và công cộng, cũng như giáo viên, có thể bị phạt tù tới sáu năm hoặc bị phạt 10,000 đô la nếu họ phát hành các văn bản được cho là “gợi tục” hoặc “có hại”. Luật này sẽ có hiệu lực bắt đầu ngày 1 tháng 8.
Thư viện và những người ủng hộ tự do ngôn luận cho đến nay chưa từng biết gì về bất kỳ trường hợp nào trong đó một nhân viên trường học đã bị buộc tội theo luật mới. Hầu hết các luật không nêu chính xác ai sẽ quyết định điều gì được coi là “gợi tục” nhưng phán quyết sẽ đến từ tòa án.
Một số nhà giáo dục và nhà hoạt động nói rằng luật này sẽ tạo ra bầu không khí sợ hãi đối với các nhân viên thư viện trường học, thúc đẩy việc kiểm duyệt sách của các cá nhân đồng tính và về chủ đề đồng tính — ngay cả khi cả nước hiện nay đã phải đối mặt với một loạt thách thức lịch sử đối với sách thuộc các danh mục đó.
Keith Gambill, chủ tịch hiệp hội giáo viên ở Indiana, một trong những bang đã thông qua luật cấm sách gợi tục cho rằng: “Điều này nhằm bảo đảm sinh viên văn chương chỉ được tiếp xúc với các chủ đề phù hợp trong một phạm vi hẹp về những gì một số người muốn thế giới này phải như thế. “Đây là năm thứ 37 của tôi trong ngành giáo dục. Tôi chưa bao giờ thấy bất cứ điều gì như thế này. … Chúng ta đang bước vào một thời kỳ rất đáng sợ.”
Tuy nhiên, những nhà chính trị khuynh tả cho rằng luật pháp là cần thiết để ngăn trẻ em tiếp xúc với nội dung gợi dục, gây hại cho sức khỏe tâm thần và cản trở sự phát triển của chúng. Trong tất cả các trường hợp (trừ một trường hợp lưỡng đảng ở Missouri), luật cấm sách được giới thiệu từ các nhà lập pháp Đảng Cộng Hòa hoặc các ủy ban do Đảng Cộng Hòa thống trị.
Dân biểu Jaron Crane (cộng hòa) của bang Idaho, người đồng tài trợ cho một dự luật năm nay cho phép phụ huynh kiện các học khu đòi 2,500 đô la về tài liệu gợi dục, cho biết các nhân viên của trường phải chịu trách nhiệm. Dự luật của ông đã được cơ quan lập pháp thông qua nhưng bị Thống đốc Brad Little (R) phủ quyết, người đã cảnh báo rằng luật này sẽ tạo gánh nặng tài chính cho các thư viện và có “những hậu quả không lường trước được”.
Crane đã viết trong một tuyên bố rằng cơ quan lập pháp đã không thể vượt qua quyền phủ quyết của thống đốc chỉ bằng một phiếu bầu. “Nếu giáo viên và thủ thư sợ hãi khi làm công việc của họ,” Crane nói thêm, “điều đó khẳng định thực tế rằng thực sự có tài liệu trong thư viện của họ có hại cho trẻ vị thành niên.”
Luật Áp Dụng tại Một Số Tiểu Bang
Ngoài Idaho và Arkansas, Indiana, Missouri, North Dakota và Oklahoma đã ban hành luật bắt buộc phạt tiền hoặc bỏ tù, hoặc cả hai, đối với nhân viên trường học và thủ thư. Tennessee đã thông qua hai biện pháp, một biện pháp nhắm vào các trường học và một biện pháp khác nhắm vào các nhà xuất bản hoặc nhà cung cấp sách bán cho các trường học.
Hiện các luật cấm sách gợi tục dành cho thư viện tiểu bang và thư viện trường học đã được áp dụng/đề xướng tại một số tiểu bang, một vài ví dụ sau đây.
Ở tiểu bang Arkansas, luật đã áp dụng vào đầu năm 2023, quy định nhân viên trường học và thủ thư thư viện công có thể bị truy tố vì phổ biến tài liệu gợi tục dẫn đến án tù lên đến sáu năm và phạt tiền lên đến 10,000 đô la. Luật này do thượng nghị sĩ cộng hòa Dan Sullivan và dân biểu cộng hòa Justin Gonzales hỗ trợ.
Tại tiểu bang Indiana, luật áp dụng năm 2023, quy định nhân viên nhà trường có thể bị truy tố hình sự — có thể bị phạt 10,000 đô la hoặc 2 năm rưỡi ngồi tù — nếu cung cấp cho trẻ em tài liệu tình dục “có hại cho trẻ vị thành niên”. Luật được giới thiệu và hỗ trợ bởi dân biểu cộng hòa Donna Schaibley.
Tại tiểu bang Missouri, luật áp dụng từ năm 2022, quy định nhân viên nhà trường có thể bị phạt tới 2,000 đô la hoặc bị phạt tù một năm vì cung cấp “tài liệu gợi dục” cho học sinh, luật được tài trợ bởi Thượng nghị sĩ cộng hòa Holly Thomson Rehder.
Tại tiểu bang North Dakota, phủ quyết năm 2023, luật quy định các nhân viên trường học, gồm cả các quản thủ thư viện, có thể bị phạt đến $10,000 và 5 năm tù ở khi phát hành các tài liệu gợi dục cho trẻ vị thành niên. Bảo trợ luật này là các TNS cộng hòa Keith Boehm, Todd Beard, David Hogue, Bob Paulsen và Mike Wobbema.
Tại Okalahoma, luật áp dụng năm 2022, quy định nhân viên trường học, gồm cả các quản thủ thư viện, có thể bị phạt đến $20,000 và 10 năm tù ở khi phát hành các tài liệu gợi dục hay khiêu dâm cho trẻ vị thành niên. Bảo trợ luật này là các TNS cộng hòa Todd Russ và Darrell Weaver.
Tại tiểu bang Tennessee, áp dụng từ năm 2023, luật quy định các nhà xuất bản, nhà phát hành và người bán sách phải chịu trách nhiệm hình sự — nghĩa là họ có thể phải đối mặt vớig án tù lên đến sáu năm và khoản tiền phạt lên đến $103,000 — vì đã cung cấp nội dung gợi tục cho các trường K-12. Luật được bảo trợ chính bởi dân biểu cộng hòa Susan Lynn
Nhiều thách thức đối với sách vở học đường
Hậu quả sẽ khác nhau giữa các bang vì luật lệ ở mỗi bang mỗi khác nhau: như luật Indiana, được thống đốc ký vào tháng 5, quy định nhân viên nhà trường có thể bị buộc phải trả tới 10,000 đô la hoặc ngồi tù 2 năm rưỡi vì cung cấp tài liệu tục hoặc có hại cho trẻ vị thành niên. Luật Oklahoma năm 2022 quy định nhân viên trường học và nhân viên thư viện công cộng có thể bị phạt tới 20,000 đô la hoặc ngồi tù tới 10 năm vì đã tạo điều kiện cho “tiếp xúc không đứng đắn với tài liệu tục tĩu hoặc nội dung khiêu dâm cho trẻ em”. Một trong những luật của Tennessee, được thông qua trong năm nay, cho biết các nhà xuất bản, nhà phân phối và người bán sách có thể phải đối mặt với án tù 6 năm và khoản tiền phạt lên tới 103,000 đô la vì cung cấp nội dung tục tĩu cho các trường K-12.
Các nhà quản lý thư viện trên khắp đất nước cho biết cơn bão luật cấm sách đã gieo rắc nỗi kinh hoàng cho các quản thủ thư viện.
Ở Arkansas, hàng chục thủ thư đã tìm kiếm sự giúp đỡ từ Nate Coulter, giám đốc điều hành của Hệ Thống Thư Viện Trung tâm Arkansas, lo lắng rằng họ sẽ bị truy tố khi luật của bang họ có hiệu lực vào mùa hè này. Coulter cho biết ông hứa hỗ trợ pháp lý. Ở Indiana, các thủ thư trường học đã bắt đầu loại bỏ những cuốn sách đề cập đến các vấn đề về đồng tính, giới tính, chủng tộc và bạo lực - đôi khi là do họ tự nguyện, đôi khi là theo chỉ đạo của hiệu trưởng - theo Chad Heck thuộc Liên đoàn Thư viện Indiana, tổ chức ủng hộ các thư viện ở Indiana.
Và ở Idaho, chỉ việc ban hành luật thôi đã có tác dụng ngay lập tức, Lance McGrath, chủ tịch Hiệp hội Thư viện Idaho cho biết. Một ngày sau khi Crane đưa ra phiên bản đầu tiên của dự luật của mình, Hiệp Hội Các Nhà Quản Lý Trường Học Idaho đã lưu hành danh sách 25 tiêu đề mà các nhà lập pháp đề xuất các dự luật liên quan đến thư viện có nhiều khả năng bị phản đối nhất, bao gồm những cuốn sách như “This Book Is Gay” và “Beyond Magenta: Transgender Teens Speak Out”, theo Allison Westfall, phát ngôn viên của học khu. Học khu Kuna đã nhanh chóng chỉ định tất cả những thứ này là sách “đằng sau giá sách”, nghĩa là nếu trường học sở hữu chúng, học sinh phải xin phép cha mẹ có chữ ký mới được đọc.
McGrath cho biết: “Học khu Kuna đang đi trên một ranh giới mong manh giữa việc cung cấp quyền truy cập và cung cấp mức độ kiểm soát mà luật pháp mong muốn,” McGrath nói, đồng thời suy đoán rằng học khu đã thu hồi các cuốn sách với hy vọng tránh tranh cãi và sự chú ý tiêu cực.
Tất cả 50 tiểu bang đều ít nhiều duy trì luật cấm sách tục, thường cấm phân phát tài liệu gợi tục cho trẻ vị thành niên và phạt nặng cũng như phạt tù nếu vi phạm. Nhưng đại đa số đã áp dụng miễn trừ cho các trường học, thư viện công cộng và bảo tàng trong những năm 1960, 1970 và 1980 để đảm bảo các nhà giáo dục có thể cung cấp đầy đủ thông tin cho trẻ em về các chủ đề như sinh học, sức khỏe và giáo dục giới tính mà không phải đối mặt với các vụ kiện tụng tốn kém, theo một báo cáo nghiên cứu từ nhóm vận động EveryLibrary.
John Chrastka, giám đốc điều hành của thư viện Every Library, cơ quan đang theo dõi các luật cấm sách gợi tục trong thư viện, cho biết hồi đó, các nhà lập pháp cho rằng các trường học và thư viện vốn dĩ không cố ý phổ biến “tài liệu có hại”. Nhưng giả định về mục đích tốt đẹp trong ngành giáo dục học đường đó giờ đây không còn tồn tại nữa.
Ông nói thêm: “Chúng ta, với cương vị là một đất nước, đang ở một trạng thái thật tồi tệ vào lúc này. Chúng ta có sự rạn nứt cơ bản về niềm tin giữa một số nhóm người trong xã hội và hệ thống giáo dục.”
Người Việt đọc sách “Một Thoáng Rực Rỡ Trên Trái Đất” (On Earth We Briefly Gorgeous) của Ocean Vương cũng sẽ thắc mắc, cuốn sách này chắc hẳn sẽ bị liệt vào hạng “gợi dục tục tĩu” về cả chủ đề đồng tính lẫn ngôn ngữ “gây khó chịu” cho một số ít người bảo thủ dù cuốn sách này đã đoạt nhiều giải thưởng thi ca danh giá.
Cung Đô biên dịch
*Bài gốc của Hannah Natanson đăng trên tờ Washington Post. Bài gốc: https://www.washingtonpost.com/education/2023/05/18/school-librarians-jailed-banned-books/
Gửi ý kiến của bạn
