Chính trị nước Mỹ
Xác suất cựu Tổng Thống Donald Trump bị truy tố (indicted) và buộc tội (convicted) ngày càng rõ và càng lên cao trong thời gian gần đây. Đặc biệt báo chí trong vài ngày vừa qua cho biết các cơ quan thực thi pháp luật cấp liên bang, tiểu bang và địa phương ở New York đang chuẩn bị bảo đảm an ninh cho trường hợp cựu Tổng thống Donald Trump bị gọi hầu tòa và có thể sẽ bị buộc tội hình sự vào đầu tuần tới liên quan đến vụ Trump trả $130,000 để bịt miệng cô đào khiêu dâm Stormy Daniels. Cho nên nhiều người đã thắc mắc liệu trong trường hợp như vậy Trump có thể tái tranh cử vào 2024 không. Câu trả lời là có.
Các chuyên gia nói với ABC News rằng theo luật, cựu Tổng thống Donald Trump vẫn có thể được bầu làm tổng thống dù bị truy tố - hoặc thậm chí bị kết án - trong bất kỳ cuộc điều tra cấp tiểu bang và liên bang nào mà ông hiện đang phải đối mặt.
Hiến Pháp Hoa Kỳ nói rằng để có thể tranh cử tổng thống, ứng viên chỉ cần là công dân sinh tại Mỹ, ít nhất 35 tuổi và đã là cư dân của Hoa Kỳ trong 14 năm. Việc không có tiền án không phải là đòi hỏi cho chức vụ tổng thống.
Thật vậy, Hiến Pháp Hoa Kỳ, Điều II, Mục 1 viết nguyên văn như sau:
“No Person except a natural born Citizen, or a Citizen of the United States, at the time of the Adoption of this Constitution, shall be eligible to the Office of President; neither shall any person be eligible to that Office who shall not have attained to the Age of thirty five Years, and been fourteen Years a Resident within the United States.”
Thậm chí lịch sử Hoa Kỳ có một số tiền lệ. Eugene Debs tranh cử tổng thống năm 1920 không thành công khi không chỉ bị buộc tội mà còn bị kết án và bỏ tù. Debs đã bị buộc tội theo Đạo luật Gián điệp và có thời gian thụ án ở Georgia.
Các phán quyết trước đây của Tối Cao Pháp Viện cho rằng Quốc Hội không thể bổ sung các tiêu chuẩn cho chức vụ tổng thống. Ngoài ra, một tiểu bang không thể cấm những kẻ phạm trọng tội bị truy tố hoặc kết án tranh cử vào chức vụ liên bang.
Kate Shaw, nhà phân tích pháp lý của ABC News và là giáo sư tại Trường Luật Cardozo, cho biết một số người ngạc nhiên khi biết rằng Hiến Pháp không cấm một tội phạm tranh cử tổng thống. Thực tế không có rào cản nào như vậy cả.
James Sampler, giáo sư luật hiến pháp tại Đại học Hofstra, nói với ABC News rằng Hiến Pháp đặt ra các điều kiện tối thiểu. Phần còn lại tùy thuộc vào cử tri.
GS Sampler nói “Điều đó phụ thuộc vào sự khôn ngoan của mọi người để xác định rằng một cá nhân không phù hợp với chức vụ. Vì vậy, trở ngại cơ bản nhất mà Tổng Thống Trump gặp phải khi tranh cử vào năm 2024 là trở ngại mà bất kỳ ai cũng gặp phải, nhưng ông ấy gặp phải theo một cách khác và rõ ràng hơn - đó là chứng minh cho cử tri thấy rằng cá nhân đó xứng đáng với chức vụ đó."
Trump đã nói tại Hội Nghị Hành Động Chính Trị Bảo Thủ (CPAC) hàng năm vào đầu tháng 3, 2023 rằng ông sẽ "tuyệt đối" ở lại cuộc đua tổng thống ngay cả khi ông bị truy tố hình sự.
Trump nói với các phóng viên trước bài phát biểu hôm thứ Bảy "Tôi thậm chí sẽ không nghĩ đến việc rời đi. Có lẽ nó sẽ nâng cao con số của tôi."
Nhưng có những lý do thực tế có thể khiến bản án sẽ trở thành một thách thức lớn cho việc tái tranh cử.
Theo GS Sampler, nếu Trump bị truy tố hoặc bị kết án và bị cấm đi ra khỏi tiểu bang, thì tình trạng này sẽ hạn chế ông ấy đi du lịch khắp đất nước vận động tranh cử. Một điều trớ trêu khác trong hệ thống bầu cử là nhiều bang cấm những kẻ bị kết án trọng tội bỏ phiếu. Theo Sentencing Project Advocacy, 48 tiểu bang có luật cấm những người có tiền án trọng tội bỏ phiếu.
Một kẻ phạm trọng tội lại được phép ra tranh cử tổng thống, nhưng hắn bị cấm bỏ phiếu cho chính mình. Đó là một chuyện nực cười của nước Mỹ.
Theo dự đoán của nhiều nhà phân tích thời sự, sau việc truy tố Trump có triển vọng xẩy ra vào tuần tới, việc xử án có thể kéo dài 12 – 24 tháng. Thông thường, luật sư bào chữa có nhiều tháng để xem xét bằng chứng và trong một vụ án liên quan đến quá nhiều tài liệu mật, đó có thể là một quá trình chậm chạp. Người bào chữa sẽ đệ trình các kiến nghị mà thẩm phán có thể mất vài tháng để xem xét.
Mặc dù Trump có quyền được xét xử nhanh chóng — một phiên tòa trong vòng 70 ngày hoặc ít hơn kể từ khi bị cáo trạng — hầu hết các bị cáo hình sự đều từ bỏ quyền đó và kéo dài quá trình xét xử. Tuy nhiên, trong hoàn cảnh đặc biệt, theo Renato Mariotti của báo Politico, hầu hết các thẩm phán có thể thiết lập một phiên tòa hình sự trước khi nhiệm kỳ của của Tổng Thống Biden kết thúc để giảm ảnh hưởng tới cuộc bầu cử năm 2024.
Dù bị truy tố và lãnh án, Trump có cơ hội kháng cáo, chưa phải vào nhà tù ngay, và tiếp tục tái tranh cử. Giả sử Trump thắng cử và dọn vào Nhà Trắng. Tiếp đến nếu việc kháng cáo thất bại, Tổng Thống Trump sẽ phải rời văn phòng và điều hành đất nước trong nhà tù. Chuyện chỉ có thể xẩy ra ở nước Mỹ.
Vào ngày 3 tháng 11 năm 2022, Tổ Chức Công Dân Vì Trách Nhiệm và Đạo Đức ở Washington (Citizens for Responsibility and Ethics in Washington - CREW) cũng đã viết một lá thư cho cựu Tổng thống Donald Trump để cảnh báo ông rằng CREW sẽ theo đuổi việc truất quyền tranh cử của ông theo Khoản III của Tu Chính Án 14 dựa trên việc ông tham gia vào cuộc nổi dậy.
Khoản III của Tu Chính Án 14 quy định rằng không cá nhân nào tham gia vào cuộc nổi loạn chống lại Hiến Pháp - mà truớc đó đã tuyên thệ bảo vệ - sẽ có thể nắm giữ bất kỳ chức vụ liên bang hoặc tiểu bang nào (trừ khi cả hai Hạ Viện và Thượng Viện của Quốc hội, với số phiếu 2/3, đồng ý miễn tố).
Bức thư của CREW nói rằng cựu tổng thống Trump nên bị cấm giữ chức vụ theo Khoản III của Tu Chính Án 14 vì ông đã tham gia vào cuộc phản loạn chống lại Hiến Pháp mà ông đã thề sẽ bảo vệ. Vào ngày 20 tháng 1 năm 2017, Trump đã đứng ở Mặt phía tây trước tòa nhà Quốc Hội Hoa Kỳ và tuyên thệ một cách thiêng liêng "giữ gìn và bảo vệ Hiến Pháp Hoa Kỳ."
Không biết vì lý do gì, vụ kiện cáo trên bị chìm xuồng. Ông Donald Brownlee, Giám Đốc
Chính trị của DB Gerry Connolly (DC, Virginia), cho biết Hạ Viện do Cộng Hòa kiểm soát đã ếm nhẹm việc này.
– Nguyễn Quốc Khải
18-3-2023
THAM KHẢO:
(1) Dan Mangan, “New York law enforcement preparing for possible Trump indictment in porn star payoff case,” CNBC, March 17, 2023.
(2) Renato Mariotti, “This is what’s going to happen if candidate Trump gets indicted,” Politico, November 16, 2022.
(3) Laura Romero, “Trump could still be elected president if indicted or convicted, experts say,” ABC News, March 8, 2023.
(4) Jordan Rubin, “Donald Trump running for president if indicted would be absurd but legal,” MSNBC, March 6, 2023.
(5) Nguyễn Quốc Khải, “Tu Chánh Án 14 Của Hiến Pháp Hoa Kỳ cấm Trump tranh Cử tổng thống và giữ các chức vụ liên bang,” 20-11-2022.
Gửi ý kiến của bạn
