Hôm nay,  

Những Biện Pháp Kích Hoạt Kinh Tế Nào Sẽ Vận Hành?

11/07/202010:45:00(Xem: 2729)


Project Syndicate

 

Trong cú sốc ban đầu do COVID-19 gây ra, các chính phủ và ngân hàng trung ương ứng phó bằng những đợt bơm tiền mặt khổng lồ là chuyện có thể dễ hiểu. Nhưng hiện nay, các nhà hoạch định chính sách cần lùi một bước và xem lại các hình thức kích hoạt nào thật sự cần thiết và nguy cơ nào gây nhiều hại hơn lợi.

 

Các chính phủ trên khắp thế giới đang phản ứng mạnh mẽ với cuộc khủng hoảng COVID-19 bằng cách ứng phó kết hợp về tài chính và tiền tệ, nó đã đạt tới 10% GDP toàn cầu. Tuy nhiên, theo Cơ quan Kinh tế và Xã hội thuộc Liên Hiệp Quốc đánh giá tổng quát mới nhất, các biện pháp vực dậy này có thể không thúc đẩy cho tiêu dùng và đầu tư nhiều như các nhà hoạch định chính sách hy vọng.

 

Vấn đề đã được ghi nhận rộng rãi khi những bất ổn xã hội diễn ra sau cái chết của George Floyd có thể làm trầm trọng thêm cuộc khủng hoảng COVID-19 vốn dĩ đã là khẩn cấp. Nhưng kết nối theo hướng khác, từ trận đại dịch cho đến các cuộc biểu tình, đã không gây được sự quan tâm hơn.

 

Vấn đề là một phần lớn lượng tiền bơm đang được chuyển trực tiếp làm thành vốn đệm cho dự trữ, nó dẫn đến sự gia tăng trong bảng kết số dự phòng. Tình hình này gần giống như “bẫy tiền mặt” mà John Maynard Keynes lo âu trong cuộc Đại khủng hoảng 1930.

 

Các biện pháp kích hoạt hiện nay đã được khai triển trong vội vã, gần như trong hoảng loạn, đó là việc dễ hiểu, nhằm ngăn chặn hậu quả kinh tế do trận đại dịch. Trong khi cách chữa cháy này không nhắm đúng mục tiêu cũng không chính xác, nhiều nhà bình luận lập luận rằng, đó là lựa chọn duy nhất trong thời điểm này. Nếu không bơm tiền mặt ồ ạt trong tình trạng khẩn cấp, có lẽ đã có nhiều vụ phá sản lan ra, thất thoát vốn doanh nghiệp và thậm chí con đường phục hồi còn chông gai hơn.

 

Nhưng bây giờ đã rõ là trận đại dịch sẽ kéo dài lâu hơn một vài tuần như đã được giả định ban đầu khi ban hành các biện pháp khẩn cấp này. Điều đó có nghĩa là, tất cả các chương trình này cần phải được đánh giá một cách cẩn trọng hơn, quan tâm nó trong trường kỳ. Trong thời kỳ vô cùng bất trắc, vì lo sợ cho những gì sẽ xảy ra, các hộ gia đình và doanh nghiệp thường nắm giữ tiền mặt cho các khoản tiết kiệm dự phòng.

 

Cuộc khủng hoảng hiện nay không là một ngoại lệ. Phần lớn số tiền mà các hộ gia đình và doanh nghiệp nhận được dưới dạng chi phiếu hỗ trợ kích hoạt có thể sẽ không có tác dụng trong tài khoản ngân hàng của họ, do nhiều lo lắng về tương lai và tiết giảm cơ hội chi tiêu. Đồng thời, các ngân hàng có thể có tiền dư thừa, vì những người đi vay các khoản tiền mới không đáng tin cậy.

 

Không có gì đáng ngạc nhiên, trong khoảng từ tháng 2 đến tháng 4, các ngân hàng ký thác của Mỹ đang có dư thừa dự trữ gần gấp đôi, từ 1,5 ngàn tỷ lên 2,9 ngàn tỷ. Để so sánh, mức dư dự trữ trong các ngân hàng trong cuộc Đại Suy trầm chỉ đạt đến 1 ngàn tỷ. Sự gia tăng ồ ạt này trong mức dự trữ của ngân hàng cho thấy, cho đến nay các chính sách kích hoạt được thực hiện đã có hiệu ứng theo số nhân là thấp. Rõ ràng, tín dụng ngân hàng, nếu huy động đơn phương, sẽ không đưa chúng ta ra khỏi bế tắc kinh tế hiện tại.

 

Tiền mặt dư thừa hiện nay có thể gây chi phí tốn kém cho xã hội, nó làm cho vấn đề tồi tệ hơn. Ngoài những lo ngại thông thường về nợ và lạm phát, cũng có lý do chính đáng để lo lắng là tiền mặt dư thừa trong các ngân hàng sẽ được chuyển sang đầu cơ tài chính. Các thị trường chứng khoán vốn đã dao động mạnh hàng ngày, sự biến động này có thể kéo dài tình trạng bất ổn gia tăng, dẫn đến thái độ dự phòng nhiều hơn, không khuyến khích cho tiêu dùng và đầu tư cần thiết để phục hồi.

 

Trong trường hợp này, chúng ta sẽ phải đối mặt với một cái bẫy và vấn đề gay góc về lượng tiền mặt: Cung ứng tiền tệ gia tăng ồ ạt trong khi các hộ gia đình và doanh nghiệp chỉ sử dụng hạn chế. Các biện pháp vực dậy được phác hoạ cẩn trọng có thể giúp ích khi trận COVID-19 được kiểm soát. Nhưng chừng nào đại dịch vẫn còn hoành hành, không thể có vấn đề quay trở lại tình trạng bình thường.

 

Mấu chốt cho vấn đề hiện nay là làm giảm rủi ro và tăng khích lệ cho chi tiêu. Cho đến bao lâu mà các doanh nghiệp lo lắng nền kinh tế sẽ vẫn còn suy yếu, từ sáu tháng hoặc một năm kể từ bây giờ, họ sẽ hoãn đầu tư, do đó, trì hoãn phục hồi. Chỉ có nhà nước mới có thể phá vỡ vòng luẩn quẩn này. Các chính phủ phải tự chịu trách nhiệm trước các rủi ro hiện nay bằng cách bồi thường cho các doanh nghiệp trong trường hợp nền kinh tế không phục hồi trong một thời điểm nhất định.

Đã có một mô hình để thực hiện cho việc này: Chứng khoán Arrow-Debreu (được đặt tên theo các nhà kinh tế học đoạt giải Nobel Kenneth Arrow và Gérard Debreu), nó sẽ có thể dùng để thanh toán trong một số điều kiện được định trước. Ví dụ, chính phủ có thể bảo đảm, nếu ngày hôm nay một hộ gia đình mua xe hơi và khúc tuyến dịch bệnh vẫn duy trì ở một điểm nhất định trong sáu tháng tới, các phí khoản thanh toán hàng tháng cho xe của họ sẽ được đình chỉ. Tương tự như vậy, các khoản vay và thế chấp tùy thuộc vào mức thu nhập có thể được sử dụng để khuyến khích mua nhiều loại hàng tiêu dùng, bao gồm cả nhà ở. Các điều khoản tương tự có thể áp dụng cho các doanh nghiệp thực hiện việc đầu tư thật sự.

 

Chính phủ cũng nên cân nhắc việc phát hành chứng phiếu chi tiêu để kích thích chi tiêu cho gia đình. Điều này đã xảy ra khi chính quyền địa phương trên 50 thành phố ở Trung Quốc phát hành chi phiếu theo kỹ thuật số, nó có thể được sử dụng để mua hàng hóa và dịch vụ khác nhau trong một khoản thời gian nhất định. Ngày hết hạn dùng làm cho các chứng phiếu này trở thành kích thích tố mạnh mẽ của tiêu dùng và tổng cầu trong thời gian ngắn, khi biện pháp này là cần thiết nhất.

 

Khi trận đại dịch dường như sẽ kéo dài hơn so với dự kiến ban đầu, nhiều biện pháp kích hoạt hơn còn cần thiết. Chẳng hạn như tại Hoa Kỳ, mặc dù đã chi ra 3 ngàn tỷ đô la cho các hình thức hỗ trợ khác nhau, mà không cần nhiều hơn, người ta hy vọng, nếu không có các biện pháp được phác hoạ cẩn trọng thì tiền trợ cấp sẽ chỉ lo kéo dài cho sinh hoạt trong vài tháng, thay vì thật sự cứu doanh nghiệp.

 

Một phương sách đã vận hành ở một số quốc gia là cấp hỗ trợ cho các doanh nghiệp với điều kiện là họ giữ lại công nhân, hỗ trợ trả tiền lương và các chi phí khác tương xứng với việc giảm doanh thu. Tại Hoa Kỳ, dân biểu Pramila Jayapal, một nữ dân biểu của quốc hội tiểu bang Washington, đề ra một dự thảo luật theo đường lối này, có nhiều nghị sĩ cũng làm như vậy.

 

Các chương trình kích hoạt được phác hoạ thô sơ không chỉ không hiệu quả mà còn có tiềm năng gây nguy hiểm. Các chính sách tồi tệ có thể góp phần vào sự bất bình đẳng, gieo mầm cho sự bất ổn và làm suy yếu sự hỗ trợ chính trị cho chính phủ trong khi ngăn chặn nền kinh tế rơi vào suy thoái kéo dài là cần thiết. May mắn thay, có những lựa chọn thay thế. Nhưng liệu các chính phủ sẽ áp dụng hay không, chúng ta còn cần phải chờ xem.

 

______

 

Joseph E. Stiglitz, đoạt giải Nobel về Kinh tế học, Giáo sư Đại học Columbia, nhà kinh tế trưởng tại Học Viện Roosevelt, Cựu Phó chủ tịch, nhà kinh tế trưởng của Ngân hàng Thế giới. Cuốn sách mới nhất của ông là “People, Power, and Profits: Progressive Capitalism for an Age of Discontent“.

 

Hamid Rashid, là cựu Tổng Giám đốc về các vấn đề kinh tế đa phương tại Bộ Ngoại giao Bangladesh, cố vấn cao cấp tại Cục Chính sách Phát triển của UNDP, Trưởng phòng Giám sát Kinh tế Toàn cầu của Cơ quan Kinh tế và Xã hội thuộc Liên Hiệp Quốc.

Gửi ý kiến của bạn
Vui lòng nhập tiếng Việt có dấu. Cách gõ tiếng Việt có dấu ==> https://youtu.be/ngEjjyOByH4
Tên của bạn
Email của bạn
)
Một quan điểm lạc quan đang dấy lên trong hàng ngũ Lãnh đạo đảng CSVN khi bước vào năm 2024, nhưng thực tế tiềm ẩn những khó khăn chưa lường trước được...
Nếu Donald Trump giành lại được Nhà Trắng vào tháng 11, năm nay có thể đánh dấu một bước ngoặt đối với quyền lực của Mỹ. Cuối cùng, nỗi sợ hãi về tình trạng suy tàn đã khiến cho người Mỹ bận tâm kể từ thời thuộc địa sẽ được biện minh. Hầu hết người Mỹ tin rằng, Hoa Kỳ trong tình trạng suy tàn, Donald Trump tuyên bố rằng ông có thể “Làm cho nước Mỹ vĩ đại trở lại”. Nhưng tiền đề của Trump đơn giản là sai, và các biện pháp trị liệu được ông đề xuất đặt ra mối đe dọa lớn nhất đối với nước Mỹ.
Đảng CSVN hay nói “Trí thức là “nguyên khí của quốc gia”, làm hưng thịnh đất nước, rạng rỡ dân tộc*; “Trí thức là vốn liếng quý báu của Dân tộc”; hay “Thanh niên là rường cột của nước nhà” , nhưng tại sao nhiều người vẫn ngại đứng vào hàng ngũ đảng? Lý do vì đảng chỉ muốn gom Trí thức và Thanh niên “vào chung một rọ để nắm tóc”...
Tây Bắc hay Tây Nguyên thì cũng chừng đó vấn đề thôi: đất đai, tôn giáo, chủng tộc… Cả ba đều bị nhũng nhiễu, lũng đoạn tới cùng, và bị áp chế dã man tàn bạo. Ở đâu giới quan chức cũng đều được dung dưỡng, bao che để tiếp tục lộng quyền (thay vì xét sử) nên bi kịch của Tây Nguyên (nói riêng) và Cao Nguyên (nói chung) e sẽ còn dài, nếu chế độ toàn trị hiện hành vẫn còn tồn tại...
Bữa rồi, nhà thơ Inra Sara tâm sự: “Non 30 năm sống đất Sài Gòn, tôi gặp vô số người được cho là thành công, thuộc nhiều ngành nghề, đủ lứa tuổi, thành phần. Lạ, nhìn sâu vào mắt họ, cứ ẩn hiện sự bất an, lo âu.” “Bất an” có lẽ không chỉ là tâm trạng của người Sài Gòn mà dường như là tâm cảm chung của toàn dân Việt – không phân biệt chủng tộc, giới tính hay giai cấp nào ráo trọi – nhất là những kẻ sắp từ giã cõi trần. Di Cảo của Chế Lan Viên và di bút (Đi Tìm Cái Tôi Đã Mất) của Nguyễn Khải, theo nhận xét của nhà phê bình văn học Vương Trí Nhàn, chỉ là những tác phẩm “cốt để xếp hàng cả hai cửa. Cửa cũ, các ông chẳng bao giờ từ. Còn nếu tình hình khác đi, có sự đánh giá khác đi, các ông đã có sẵn cục gạch của mình ở bên cửa mới (bạn đọc có sống ở Hà Nội thời bao cấp hẳn nhớ tâm trạng mỗi lần đi xếp hàng và không sao quên được những cục gạch mà có lần nào đó mình đã sử dụng).”
Tập Cận Bình tin rằng lịch sử đang dịch chuyển theo hướng có lợi cho mình. Trong chuyến thăm Vladimir Putin tại Matxcơva vào tháng 3 năm ngoái, nhà lãnh đạo Trung Quốc nói với Tổng thống Nga rằng “Ngay lúc này, chúng ta đang chứng kiến một sự thay đổi chưa từng thấy trong 100 năm qua, và chúng ta đang cùng nhau thúc đẩy sự thay đổi ấy.”
Sau 20 năm chiêu dụ Kiều bào về giúp nước không thành công, đảng CSVN lại tung ta Dự án “Phát huy nguồn lực của người Việt Nam ở nước ngoài phục vụ phát triển đất nước trong tình hình mới” vào dịp Tết Nguyên Đán Giáp Thìn 2024. Đây là lần thứ tư, từ khi có Nghị quyết 36-NQ/TW ngày 26 tháng 3 năm 2004, một Quyết định nhằm mưu tìm đầu tư, hợp tác khoa học, kỹ thuật và tổ chức các Hội, Đoàn người Việt ở nước ngoài, đặt dưới quyền lãnh đạo của đảng CSVN được tung ra...
Khi số lượng di dân vượt biên bất hợp pháp qua biên giới Hoa Kỳ-Mexico tăng cao kỷ lục, câu hỏi quan trọng được đặt ra là: Làm thế nào mà Hoa Kỳ lại rơi vào tình trạng này, và Hoa Kỳ có thể học hỏi những gì từ cách các quốc gia khác ứng phó với các vấn đề an ninh biên giới và nhập cư. Chào đón công dân nước ngoài đến với đất nước của mình là một việc khá quan trọng để giúp cải thiện tăng trưởng kinh tế, tiến bộ khoa học, nguồn cung ứng lao động và đa dạng văn hóa. Nhưng những di dân vào và ở lại Hoa Kỳ mà không có thị thực hoặc giấy tờ hợp lệ có thể gây ra nhiều vấn đề – cho chính bản thân họ và cho cả chính quyền địa phương bởi tình trạng quá tải không thể kịp thời giải quyết các trường hợp xin tị nạn tại tòa án nhập cư, hoặc cung cấp nơi ở tạm thời và các nhu cầu cơ bản khác. Mà tình trạng này hiện đang xảy ra ở rất nhiều nơi ở Hoa Kỳ.
Trên vai những pho tượng trắng trong vườn Lục Xâm Bảo, lá vàng đã bắt đầu rơi lất phất. Mùa Thu Paris thật lãng mạn. Henry Kissinger đi dạo quanh một hồ nhỏ ở ngoại ô gần Rambouillet. Nơi đây từng cặp tình nhân đang nắm tay nhau bên những cành cây la đà bóng hồ. Ông thấy lòng mình nao nao (melancholic) vì sắp tới phiên họp quan trọng nhất với ông Lê Đức Thọ.
Tôi nghe nhiều người tỏ ý bi quan về hiện cảnh cũng như tương lai (đen tối) của Việt Nam. Dân tộc nào, số phận đó. Một đất nước có những người viết sử và làm luật (cỡ) như ông Dương Trung Quốc thì… đen là phải!
NHẬN TIN QUA EMAIL
Vui lòng nhập địa chỉ email muốn nhận.