(Khuyên con trai nên đọc sách, bài viết bằng chữ Nôm.)
Từ rày thầy mới dặn dò.
Hễ con học trò cho biết lễ nghi.
Bây ơi chơi ác làm chi.
Muốn cho hay chữ học thì phải lo.
Rừng nhu bể Thánh khôn dò,
Bé mà không học lớn mò sao ra.
Nay nhờ cơm mẹ áo cha,
Chí công đi học mới đà khỏi hoang,
Muốn cho học lấn thế gian,
Thời phải chịu khó thác nang theo thầy,
Đội ơn cúc dục cao dầy,
Học nên đẹp mặt nở mày mẹ cha.
Học đặng như gấm thêm hoa.
Có văn có chất mới ra con người.
Làm trai phải biết hổ ngươi.
Học sao khỏi khóc khỏi cười mới nên.
Khôn thời ăn trước ngồi trên,
Dại thời ra đứng hai bên hè đình.
Người khôn học lấy giữ mình,
Đứa dạy bụng trống như hình nộm nang.
Triều đình quyền thưởng tước ban,
Cũng nhờ chữ nghĩa, bạc vàng khó mua.
Những người giúp nước phò vua.
Cũng nhờ văn nghệ tranh đua quới quyền,
Nghèo mà biết chữ thời hơn.
Giàu mà biết chữ son sơn thếp vàng.
Bé thơ ép học chẳng màng,
Lớn lên ra làng chuyên với đôi trâu.
Gẫm trong đạo thánh rất mầu.
Học nên chữ sĩ như châu như vàng.
Ở cho tình tánh nghiêm trang.
Trẻ già tôn trọng xóm làng yêu thương.
Phước dầu áo gấm hồi hương,
Rạng danh cha mẹ như gương trên đời.
Đã hay thành bại tại trời.
Hoàng thiên đâu có phụ người đọc thơ.
Học nên, gái tốt đợi chờ.
Gắng thông kinh sử vợ nhờ thiếu chi.
Thầy là giác lý thị phi.
Tận tình khuyên dạy, học thì nên thân.
Học cho biết nghĩa biết nhân.
Biết trung biết hiếu quỷ thần trọng kinh.
Thầy đâu dám sánh cao minh.
Việc lành dạy trẻ nên biên để đời.
Trước sau cặn kẻ mọi lời.
Lại hỏi dân trời có phải cùng chăng.
Rày thêm hòa cốc phong đăng.
Hỷ đề sổ cú nguyện tăng thái bình.
(Nguyễn văn Sâm phiên âm)
Ông Châu Bá Lư viết nhiều bài văn dạy con cháu rất chí lý và dễ hiểu, đại khái về cách ăn ở đời và những điều trung hiếu. Các ông Trương Minh Ký, Huỳnh Tịnh Của, Trương Vĩnh Ký thường dịch bài của Châu Bá Lư sang quốc ngữ. Nhưng trước đó Nho sĩ Nam Kỳ đã có người dịch sang chữ Nôm rồi.
Trong Nam người 70 tuổi trở lên đều có học bài nầy ở thời tiểu học. Điều đó đã góp phần tạo nên những thế hệ văn chất, lễ nghĩa một giai đoạn dài của vùng cực Nam nước ta cho đến bây giờ dầu làn sóng cực xấu lan tràn dồn dập vẫn chưa khuất lấp hết. Chúng tôi phiên âm lại - có vài chữ khác với người xưa, nhưng không quan trọng lắm - để chiêm nghiệm điều dạy liêm sỉ , lễ nghĩa, cần học, giúp đời của người xưa mà ta nên theo. (NVS, Victorville, CA, April 22, 19)
Gửi ý kiến của bạn
