Tìm Hiểu Sách Lược Của Danh Nhân Nguyễn Trãi Trước Bối Cảnh Lịch Sử Hiện Nay...
Biên Khảo của Nguyễn Văn Cấp
Houston TX.
Việt Nam ngày nay trước hiểm họa từ phương Bắc có nhiều bối cảnh tương tự như thời cụ Nguyễn Trãi dưới thời hậu Trần và Hồ Quý Ly. Cụ là một thiên sư tài giởi đã giúp vua Lê Lợi đánh đuổi quân Minh... nổi bật hơn cả là chính sách ngoại giao bởi vì Cụ đã đặt được nền móng hòa bình kéo dài gần 400 năm cho nước Việt Nam yên ổn đối với láng giềng khổng lồ phương Bắc. Hậu sinh chúng ta đôi khi tự hỏi:
- Chiến lược gia Nguyễn Trãi nghĩ gì trước bối cảnh lịch sử của đất nước hiện nay? Đất nước đang đi vào giai đoạn Bắc thuộc lần thứ 5 bởi quân Tầu...
Để tìm được câu trả lời xác đáng, có lẽ chúng ta sẽ phải dựa vào lịch sử và những tác phẩm văn thơ của cụ may mắn còn lưu lại hậu thế đến ngày nay.
1. Tác Phẩm:
Vụ án Lệ Chi Viên đã làm thất truyền nhiều tác phẩm của Nguyễn Trãi, vua Lê Thánh Tông sau này đã giải oan, phục hồi danh dự và ra lệnh tìm kiếm lại một số bút tích của Nguyễn Trãi. Nhiều tác phẩm của cụ có giá trị cả về lãnh vực chính trị, lịch sử, luật pháp, gia đình... đến thơ văn được nhiều thế hệ tham khảo.
- Bình Ngô Đại Cáo là bản tuyên ngôn độc lập của dân Việt... Lời văn hùng hồn, lý luận vững chắc nêu lên chính nghĩa quốc gia dân tộc nói về quá trình đấu tranh, đánh đuổi quân xâm lăng gian khổ để giành lại độc lập hòa bình cho đất nước.
- Chí Linh Sơn Phú là những bài phú nói lên sự khó nhọc kiên cường, quyết chí một lòng của nghĩa quân thời đó.
- Ức Trai Thi Tập và Gia Huấn Ca là hai tập thơ gồm nhiều bài diễn tả tâm tình của cụ đối với quê hương, dân tộc và gia đình.
- Quân Trung Từ Mệnh Tập là tập sách có những văn thư do quân sư Nguyễn Trãi gửi các tướng nhà Minh về chính sách ngoại giao chiêu dụ đối phương trong cuộc khởi nghĩa Lam Sơn.
- Dư Địa Chí ghi chép sơ lược về địa lý hành chính là một trong những tác phẩm điạ lý học đầu tiên của nước Việt Nam chúng ta.
- Bình Ngô Sách là phương án chống quân Minh của Nguyễn Trãi dâng lên vua Lê Lợi... Nguyên bản ấy tiếc rằng không còn nữa nên chúng ta chỉ biết nó gián tiếp qua những tác giả khác mà thôi! Bình Ngô Sách đưa ra 3 chiến lược đánh quân Minh mà chủ yếu dựa vào lòng người mà tạo sức mạnh: nhân nghĩa, ngoại giao và quân sự để đi đến chiến thắng rồi tạo lập hòa bình lâu dài.
2. Bối Cảnh Lịch Sử:
Vị trí của Việt Nam đặc biệt nằm sát bên cạnh một thế lực khổng lồ do đó đất nước chúng ta luôn bị nước Tầu dòm ngó áp bức ở mọi thời đại. Quá trình lịch sử nước Việt đã trải qua nghìn năm thăng trầm để đối phó với những hiểm họa này...
Hồ Quý Ly tiếm ngôi nhà Trần vào năm 1400, tuy có cải cách về kinh tế chính trị nhưng căn bản vẫn áp dụng chính sách hà khắc bất nhân nên trăm họ lầm than không thán phục vua quan. Nhà Hồ nhận biết nguy cơ đến từ phuơng Bắc nên xin cầu an, theo đuổi chính sách ngoại giao nhu nhược, thần phục triều đình nhà Minh nhưng cũng không tránh khỏi chiến tranh! Nhà Minh thấy rõ sự suy nhược và chia rẽ của nước Việt nên lấy cớ phò Trần đánh bại họ Hồ xâm lăng nước ta. Nguyễn Trãi đã tóm tắt thời đại đen tối ấy qua những vần thơ:
Nhân họ Hồ chính sự phiền hà
Để trong nước lòng dân oán hận
Quân cuồng Minh thừa cơ gây loạn
Bọn gian tà còn bán nước cầu vinh
Nhà Hồ đã để mất lòng dân, bán nước cầu vinh, bại nhân nghĩa... Những nguyên nhân ấy đã dẫn đất nước vào vòng sa cơ thất thế và để tránh con đường thối nát của họ Hồ, chúng ta bắt buộc phải học hỏi những kinh nghiệm vô giá ấy của tiền nhân.
Hiện nay, diện tích nước Tầu lớn hơn nước Việt 15 lần, dân số xấp xỉ 1,3 tỷ người và tổng sản lượng quốc gia trên 8,000 tỷ đôla US. So sánh với Việt Nam 80 triệu người, tổng sản lượng quốc gia chỉ có 130 tỷ đôla US thì thấy ngay sự chênh lệch to lớn về phía quân Tầu. Chúng nó còn là cường quốc kinh tế thứ hai trên thế giới trang bị võ khí nguyên tử.
3. Sách Lược Cứu Nước Và Giữ Nước:
Đọc những tác phẩm của cụ Nguyễn Trãi lưu lại, ta thấy chiến lược cứu nước, giữ nước được đặt trên những căn bản vững chãi lâu dài: Đó là tạo nên sức mạnh toàn dân qua chủ thuyết nhân nghĩa, cương quyết đối phó mọi tình huống sẩy ra hợp tình hợp lý và luôn luôn phối hợp phương pháp ngoại giao với mục đích tối hậu là... yên dân.
Hai chữ “nhân nghĩa” được lập lại rất nhiều lần trong các tác phẩm của cụ. Chắc chắn không phải là sự ngẫu nhiên mà là quốc sách hàng đầu để đoàn kết tạo sức mạnh cho cuộc chiến dân tộc sống còn! Vị quân sư lẫy lừng của anh hùng áo vải Lam Sơn đã nhấn mạnh nền móng chính nghĩa cho công cuộc cứu nước. Đọc hai câu thơ mở đầu của tập “Bình Ngô Đại Cáo” sau đây chúng ta đều thấy rõ điểm quan trọng nhất mà Nguyễn Trãi đã dùng trong chiến lược tạo sức mạnh quân sự của toàn dân để đối phó với ngoại xâm:
Việc nhân nghĩa cốt ở yên dân,
Quân điếu phạt trước lo trừ bạo.
Nhà Hồ cũng như nhà hậu Trần đã không biết kết hợp chiến lược toàn dân để tạo sức mạnh ở mọi tầng lớp từ kẻ sĩ, nhà nông đến nam phụ lão ấu... một lòng đoàn kết đánh đuổi quân Minh. Qua những vần thơ để lại, Nguyễn Trãi đã cho chúng ta biết sự quan trọng của chính nghĩa ấy và sức mạnh toàn dân... toàn quân.
Đem đại nghĩa để thắng hung tàn,
Lấy chí nhân để thay cường bạo
Nguyễn Trãi nhận biết sự quan trọng trong bối cảnh toàn dân đồng lòng góp công sức, mỗi người một việc trước công cuộc cứu quốc nên cụ viết bài “Chiêu Cầu Hiền Tài” đại ý như sau: Người tài ở đời vốn không ít nên chính quyền phải nỗ lực tìm kiếm để hô hào phục vụ đất nước bằng tất cả phương cách như học hành thi cử hay tiến cử. Cụ không chiêu dụng nhân tài chỉ ở tầng lớp kẻ sĩ mà còn khuyến khích tạo điều kiện cho dân quê, lính tráng tùy vào khả năng mà giao trách nhiệm.
Đánh giặc giữ nước đương nhiên phải dùng đến quân sự nhưng khác với những kẻ hữu dũng vô mưu, vô nghĩa vô nhân... Nguyễn Trãi với cái nhìn quân sư chiến lược biết nước ta nhỏ và thưa dân, cụ đã khôn ngoan xử đúng kế hoạch lấy ít và yếu chống nhiều và mạnh. Tư tưởng ấy đã được diễn tả qua mấy vần thơ sau đây:
Thế trận xuất kỳ, lấy yếu chống mạnh,
Dùng quân mai phục, lấy ít địch nhiều.
Nước Tầu ngày nay với hơn 1,3 tỷ người, ta có thể coi đây là một lợi điểm của họ hay cũng là một cơ hội để ta nắm bắt mà khai thác... Xét thử với một nhân sự khổng lồ bao gồm nhiều chủng tộc, tôn giáo và hàng trăm triệu người vẫn còn sống trong cảnh khốn cùng, nước Tầu có những mối lo xã hội đang âm ỷ cháy chẳng hạn làm sao có thể tạo công ăn việc làm và sản xuất thực phẩm, nước uống cung ứng cho dân số càng ngày càng đông? Họ phải nỗ lực xuất cảng hàng hoá đi mọi nơi trên thế giới và nhập cảng những nguyên liệu cần cho hàng tỷ miệng ăn. Nguyễn Trãi đã cho ta biết ngoài những tác động điều binh tự vệ, ta phải có những chiến lược, chiến thuật để giảm sức mạnh đối phương trước khi trực diện đối đầu. Cụ đã tóm tắt một phương cách đối phó qua 4 câu thơ dưới đây:
Ta trước đã điều binh thủ hiểm,
Chặt mũi tiên phong
Sau lại sai tướng chẹn đường
Tuyệt nguồn lương thực…
Như đã nói, Nguyễn Trãi còn là nhà ngoại giao tài giỏi, cụ lưu lại cuốn “Quân Trung Từ Mệnh Tập” gồm nhiều thư từ ông trao đổi với quân Minh qua sự ủy quyền của vua Lê Lợi. Vua sai sứ giả mang lễ vật cùng với lá thư cầu hoà do Nguyễn Trãi viết gởi nhà Minh, lời lẽ rất mềm dẻo, khôn khéo nhưng cương quyết! Do lẽ đó, tổng binh nhà Minh chấp thuận hưu chiến và tạo cơ hội để nghĩa quân có thời gian củng cố lực lượng. Sự khôn ngoan của cụ đã thể hiện qua những câu thơ sau:
Biết người, biết mình, khi mềm, khi mạnh
Chờ thời, rình mệt, giấu nhọn, che sắc
Gối củi nằm gai, ngậm cay nuốt đắng
Lo rửa nhục trước, giành lại quê hương
Một điểm son căn bản nữa của Nguyễn Trãi là lo lắng cho dân lành, chỉ dùng vũ lực khi thực sự cần thiết để tránh thiệt hại, thương vong cho bá tánh. Trong giai đoạn cuối của cuộc khởi nghĩa cứu nước, cụ không hiếu sát, dâng mưu hãm thành, chiêu dụ để hàng vạn quân Minh tự đầu hàng được cấp ngựa và thuyền để trở về cố quốc. Hành động khôn ngoan, nhân hậu của ta đã tạo căn bản cho nền hòa bình giữa hai nước Trung Việt kéo dài 400 năm . Đến thời Lê Chiêu Thống vì tư lợi mà “cõng rắn cắn gà nhà”nên đất nước lại lao vào vòng chiến tranh điêu linh.
Nguyễn Trãi đã lưu lại cho chúng ta những lời vàng ngọc giúp dân tộc an cư lạc nghiệp, dân giàu nước mạnh và không gì quý bằng một quốc gia được hưởng nền thanh bình thịnh trị. Sự khôn ngoan và sự nhân hậu ấy quả tình đáng được trân trọng nhớ mãi tới ngàn đời sau...
4. Kết Luận:
Qua những tác phẩm được lưu truyền và những dữ kiện lịch sử, chúng ta biết Nguyễn Trãi là một nhà chính trị tài ba. Cụ hiểu chính sách quỵ lụy quan thầy, nhu nhược của nhà Hồ để cầu hòa với nhà Minh không sao đạt được kết quả nên trước quân Minh dân đông nước lớn, cụ đã dùng nhân nghĩa để đoàn kết toàn dân mà tạo sức mạnh đối phó! Cụ khôn ngoan, biết người biết ta, uyển chuyển tiến thoái hợp thời hợp lý. Cụ đã khéo dùng chính nghĩa phối hợp với quân sự, ngoại giao... mọi lãnh vực dựa trên sức mạnh đoàn kết của toàn dân. Hiểu được các thông điệp Nguyễn Trãi đã viết, trần tình ở các tác phẩm, chắc chắn dân tộc sẽ tìm được câu trả lời cho công cuộc giữ nước, cứu nước trước tham vọng thôn tính khu vực Thái Bình Dương của đảng cộng sản Tập Cận Bình. Lắm lúc chúng ta tự hỏi:
- Nếu đại thần Nguyễn Trãi, tể tướng dưới thời nhà Hồ sử dụng “nhân nghĩa” để tạo sức mạnh toàn dân đi đôi với chính sách ngoại giao khôn ngoan thì vận mệnh nước nhà có tránh khỏi chiến tranh với quân Minh không?
Câu hỏi này có lẽ không có lời giải đáp trọn vẹn nhưng chúng ta cần phải khẳng định rằng:
- Toàn dân đoàn kết chắc chắn có một sức mạnh vô biên mà bất cứ quốc gia nào mang tham vọng thôn tính nước ta sẽ phải suy tính hơn thiệt trước mọi tranh chấp! Hình ảnh của một dân tộc 90 triệu muôn lòng như một giống như 3 phương án chiến lược đã in trong “Bình Ngô sách” đại thắng quân Minh của danh nhân Nguyễn Trãi vẫn còn hiệu lực như câu trả lời chính xác cho toàn dân nước ta trước bối cảnh lịch sử hiện nay đối với quân Tầu tham ô. Ước mong lời kết khẳng định ở bài viết này sẽ sáng tỏ lòng người nước Nam!
Nguyễn Văn Cấp
Houston TX.
Gửi ý kiến của bạn
