(Cập nhật thêm bài trên RFA)
Trong khi những xí nghiệp lỗi thời ô nhiễm cao như khoáng sản, luyện kim, điện than, hóa chất, bị kiểm soát chặt chẽ và tẩy chay khắp thế giới, Việt Nam lại hoan hỉ chào đón họ, cho họ chốn vạn đại dung thân 50 đến 70 năm. Khi tai họa đổ ra, dân chúng tố cáo các vi phạm của họ, chính quyền lại che chắn cho họ và trấn áp tiếng dân. Chính sách phát triển hiện nay là đầu tư và đầu tư bất chấp tác động nặng nề và lâu dài trên môi sinh con cháu phải gánh chịu.
Nguồn: RFA
Nhà máy luyện thép Hưng Nhiệp của công ty Formosa là một dự án đại quy mô trên thế giới, với công suất khởi đầu 7,5 triệu tấn/năm và số vốn 15 tỉ USD, tự nó xếp hàng thứ 18 nếu so sánh về khả năng sản xuất thép của các quốc gia trên thế giớị. Khi xây dựng họ đã xả nước thải ô nhiễm ra biển Hà Tĩnh gây ra thảm trạng cá chết trải rộng 200 km duyên hải Trung Việt một năm trước đây. Công Ty Formosa đã nhận lỗi và thoả thuận với chính quyền Việt Nam bồi thường 500 triệu USD dù giới chuyên gia thẩm định thiệt hại có thể cao hơn cả trăm lần.
Nguồn: http://plo.vn/thoi-su/
Cho đến nay, môi sinh biển vẫn chưa hồi phục, hải sản chưa an toàn và đơn tố cáo và khiếu nại của dân không được xét xử. Chính quyền gần đây đã nhìn nhận phải 50 năm hay lâu hơn biển mới hy vọng được phục hồi và đã kiểm tra Formosa buộc họ khắc phục mọi lỗi lầm trước khi cho hoạt động. Vừa qua chính quyền tuyên bố Formosa đã khắc phục 52 trong 53 vi phạm, dù chưa hoàn chỉnh vẫn cho phép Formosa đi vào hoạt động.
Lỗi thứ 53 là Formosa là một vi phạm cố ý có tính hình sự, vì đã âm thầm tráo đổi kỹ thuật của lò dập cốc (có mục đích dập lửa và làm nguội) thay vì dùng khí trơ khô lại đổi thành nước ướt để tăng lợi nhuận. Đó là một hành vi gian lận mờ ám vì ô nhiễm từ kỹ thuật ướt xả ra cao hơn kỹ thuật khô hai đến ba lần và sản lượng thép làm ra được lại kém đi mất 20%. Ô nhiễm giúp Formosa tăng lợi nhuận nhưng dân cư phải trả giá bằng sức khoẻ, giảm tuổi thọ và sống trong môi sinh suy thoái không thể vãn hồi.
Sau thảm trạng môi sinh biển năm ngoái, dân cư mong đợi chính quyền và Formosa rà soát lại toàn bộ quy trình và thiết kế nhà máy để bảo đảm không cho ô nhiễm nhà máy khuếch tán ra ngoài mất kiểm soát trong mọi tình huống. Nhưng cả Formosa và chính quyền đã không có khả năng, trình độ chuyên môn và ý thức trách nhiệm để tiên liệu và đối phó với nhà máy đầy ô nhiễm bất kham này. Chỉ một ngày sau khi long trọng cho nhà máy bắt đầu hoạt động đã xảy ra một vụ cháy và tiếng nổ vang xa ba km vẫn còn nghe thấy.
Theo tin ngày 31 tháng 5, 2017 trên trang mạng Tuổi Trẻ:
Ông Dương Tất Thắng, phó chủ tịch tỉnh Hà Tĩnh, cho biết khoảng 21 ngày 30-5, trong quá trình vận hành, thiết bị lọc bụi lò vôi D3 thuộc Nhà máy Formosa phát nổ.
Theo một số nhân chứng, tiếng nổ phát ra từ Nhà máy Formosa rất lớn, khói bốc lên nghi ngút, nhiều công nhân hoảng sợ.
“Vụ nổ nằm trên cùng của thiết bị lò luyện vôi nên không có ảnh hưởng gì về người. Ngoài ra lò luyện vôi này không liên quan đến sự vận hành của lò cao số 1”, ông Thắng nói.
Việc chính quyền điều tra và kết luận rằng thiết bị lọc bụi tại lò vôi bị vỡ gây ra, và nổ lò vôi là bình thường. Giải thích này hoàn toàn phi cơ sở khoa học và mang dấp dáng một màn the che chắn thiếu trình độ.
Giả thuyết nổ cháy do vôi là phản khoa học phải bác bỏ, giả thuyết do bụi than có khả năng tin cậy cao nhất vì quy trình lò luyện cốc cần cả vôi và than tại nhà máy. Thực vậy, than đá là chất dễ bắt cháy, bụi than nhỏ sẽ có nhiều diện tích mặt tiếp xúc với oxy nên bụi than có nguy cơ nổ cháy rất cao. Nếu bụi than bị hút chung vào hệ thống lọc bụi vôi khi nồng độ than đủ 60g/m3 và chạm phải nguồn lửa (Ignition sources) chạm mặt có nhiệt độ ở 540 C là đủ điều kiện để nổ.
Nguồn: RFA/NLD
Hình trên trích ra theo bản tin của ký giả Cát Linh ngày 1, tháng 6, 2017 phổ biến trên mạng Radio Free Asia (RFA) với chú thích: ”Hiện trường nơi xảy ra vụ nổ ở lò cao số 1 của Công ty Formosa.” Và RFA tường trình như sau: “Ngay sau 24 giờ vận hành thử nghiệm, lò cao số 1 của Công ty Trách nhiệm Hữu hạn Gang thép Hưng Nghiệp Formosa, một vụ nổ xảy ra lúc 8 giờ 45 phút tối ngày 30 tháng 5. Sang ngày hôm sau truyền thông trong nước đồng loạt loan tải kết luận của địa phương về nguyên nhân vụ việc với khẳng định của cơ quan chức năng là không nguy hại”.
Quan sát hình “hiện trường” RFA cung cấp, ta không thấy có một chút vết tích khói bụi hay bị cháy nào còn bám vào. Ta có thể ngờ vực đây không phải là hiện trường trận nổ cháy.
Vôi không phải là chất cháy được, bụi vôi không có trong danh sách bụi có khả năng cháy. Hình ảnh bụi khói bốc lên nghi ngút trong ánh lửa bao cả nhà máy là chứng cớ phản ứng cháy của nhiên liệu có nhiệt lượng cao.
Nguồn: Zing Phạm Trường
.
Do đó nổ cháy có thể do tắc trách trong hoạt động hay vì sơ xuất của công nhân, bụi than phát tán chung quanh nhà máy nếu không dọn dẹp sẽ cháy nổ khi có đủ nồng độ và gặp tàn thuốc. Hay hệ thống cung cấp điện trong nhà máy không được thiết kế bằng những thiết bị an toàn được chế tạo chỉ để dùng trong khu vực có nguy cơ nổ cháy (classified electrical devices). Điện ở hnững nơi có bụi than hay khí đốt (flammable gas) nếu chỉ dùng thiết bị điện thường (unclassified) sẽ "spark" phát lửa và gây ra cháy nổ.
Những vấn đề môi sinh từ Formosa có thể khắc phục không? Không vì vài lý do sau:
-
Không thể khắc phục vì đầu tư vào dự án này không còn hiệu quả kinh tế. Hiện nay thị trường thép thế giới chỉ tiêu thụ được nửa công suất các nhà máy thép đang hoạt động. Không chủ đầu tư nào lại bỏ thêm hàng trăm triệu vốn bảo vệ môi sinh để phải gánh lỗ hơn lên.
-
Không thể khắc phục vì trình độ văn hoá chuyên môn và kinh nghiệm của Formosa và chính quyền không đủ khả năng để tiên liệu và giải quyết tận gốc các sự cố kỹ thuật phức tạp.
-
Không thể khắc phục vì hệ thống tư pháp không độc lập nên không áp chế được chính quyền và xí nghiệp. Chính vì thế thương lượng với chính quyền là đáp án nhanh chóng, dễ dàng và ít tốn kém nhất cho xí nghiệp như món tiền 500 triệu năm ngoái.
-
Không thể khắc phục khi Việt Nam vẫn không có chính sách phát triển thực sự bền vững, bảo vệ môi trường sống sức khoẻ dân cư, bảo tồn tài nguyên thiên nhiên song song với lợi nhuận kinh tế.
Formosa đã giết chết môi sinh duyên hải, liên tục lâm vào những bất trắc lớn không thể chấp nhận trong mỗi bước đi vào hoạt động. Tương lai họ sẽ xả nước thải, khí thải và xỉ thải liên tục đe doạ sức khoẻ dân lành và lành mạnh môi sinh. Việt Nam từ không có kinh nghiệm gì về kỹ nghệ sản xuất gang thép, nay vì Formosa một mình đã nâng Việt Nam ngay lên hàng thứ 18 nhiều gang thép nhất thế giới. Không những thế, Formosa dự tính tăng công suất (và tai họa) nhà máy lên gấp ba lần, Việt Nam sẽ lên hàng thứ 11. Việt Nam đã sa lầy, không nên ngủ yêh trong giấc mơ giàu gang thép. Formosa đã là một nhát dao đâm thấu vào tim dân tộc. Việt Nam cần phải vực dậy, rút Formosa ra khỏi tim mình, nắm gáy Formosa buộc họ chịu trách nhiệm đền bù thiệt hại và phục hồi môi sinh và kế sinh nhai cho dân cư.
Đính kèm: Lượng sản xuất thép trên thế giới
Nguồn: https://en.wikipedia.org/wiki/List_of_countries_by_steel_production
Phạm Phan Long, Viet Ecology Foundation
June 6, 2017
Gửi ý kiến của bạn
