Trang Sử Việt: Trương Tử Anh

(1914 - 1946)

 

    Trương Tử Anh quê huyện Tuy Hòa (VNCH gọi là quận Hiếu Xương), tỉnh Phú Yên, tên lúc trẻ là Trương Khán. Bí danh là Phương nên thường gọi là Anh Cả Phương, thân phụ là ông Trương Bội Hoàng. 

    Năm 1934, Trương Tử Anh ra Hà Nội học Luật khoa tại Viện đại học Đông dương. Ngày 10-12-1938, ông công bố chủ thuyết: “Chủ nghĩa Dân tộc sinh tồn”. Ông khẳng dịnh: "Vấn đề Sinh Tồn là trung tâm điểm của lịch sử. Mục đích thiêng liêng của mọi sự hành động của loài người từ xưa tới nay là mưu sự sinh tồn cho mình".

    Năm 1939, ông thành lập “Đại Việt Quốc Dân Đảng” gọi tắt là “Đảng Đại Việt”, được toàn thể sáng lập viên bầu ông làm Đảng trưởng. Trụ sở đảng đặt tại Hà Nội, lúc mới thành lập “Đảng Đại Việt” gồm có: Đảng trưởng Trương Tử Anh và các nhân vật chủ chốt: Bùi Diễm, Bửu Hiệp, Đặng Vũ Trứ, Đặng Văn Sung, Đặng Xuân Tiếp, Đặng Vũ Lạc, Dương Thiệu Di, Hà Thúc Ký, Hoàng Xuân Tửu, Lê Thăng, Ngô Gia Huy, Nguyễn Đình Luyện, Nguyễn Sơn Hải, Nguyễn Tiến Hỷ, Nguyễn Sĩ Dinh, Nguyễn Định Quốc, Phan Bá Trọng, Phan Cảnh Hoàng, Phan Huy Quát, Tạ Thành Châm, Trần Trung Dung, Trương Bá Hoành. Và Nguyễn Tôn Hoàn làm phát ngôn viên của Đảng và liên lạc giữa các Xứ bộ.

 

     Với tài lãnh đạo khôn khéo của ông, chỉ trong thời gian ngắn, Đảng đã thành lập các cơ sở khắp Việt Nam, Lào và Miên. Năm 1943, Pháp đã bắt giữ ông nhưng sau đấy lực lượng chìm của Đảng Đại Việt giải thoát. Ngày 21-7-1944, Thống sứ Bắc Kỳ ra lệnh bắt ông lần hai, ông tuyệt thực phản đối và được Nhật can thiệp nên được trả tự do. 

     Năm 1944, Đại Việt Quốc Dân Đảng phối hợp với: Đại Việt Duy Tân của Lý Đông A, Đại Việt Quốc Xã của Nguyễn Xuân Tiếu và Đại Việt Dân Chính của Nguyễn Tường Tam, thành lập một mặt trận duy nhất là Đại Việt Quốc Gia Liên Minh.
 

     Đến tháng 10-1944, ông củng cố chiến khu Kép (Bắc Giang), thành lập trường Võ Bị Lạc Triệu, nằm giữa hai tỉnh Bắc Ninh và Hải Dương. Tháng 4-1945, Trương Tử Anh chính thức gởi một phái đoàn ngoại giao sang Trung Hoa Dân Quốc, gồm có: Nguyễn Tiến Hỷ, Đặng Vũ Trứ, Phạm Khải Hoàn, với nhiệm vụ lo việc hợp nhất giữa các đoàn thể Việt Nam lưu vong tại nước Tàu với Đại Việt Quốc Dân Đảng, đang hoạt động trong quốc nội. 

 

     Tháng 9-1945, ông đưa ra 4 điểm:  

 1- Phát động phong trào toàn dân bất hợp tác với Việt Minh. 

     Ngày 15-12-1945, Đại Việt Quốc Dân Đảng hợp nhất với Việt Nam Quốc Dân Đảng và Đại Việt Dân Chính. Trương Tử Anh làm Chủ tịch, Võ Hồng Khanh làm Tổng thư ký và Nguyễn Tường Tam làm Bí thư trưởng. Đề cử Nguyễn Tôn Hoàn lo việc tách rời lực lượng Quốc gia ra khỏi Mặt trận Việt Minh và tướng Phạm Cao Hùng tăng cường cho Quân ủy miền Nam. 
 

     Tháng 12-1945, ông thành lập trường Lục Quân Yên Bái, chiến khu ở Thanh Hóa, quy tụ các lực lượng quân sự các đảng phái Quốc Gia chống Cộng thành Mặt Trận Quốc Dân Đảng Việt Nam, gọi tắt là Việt Quốc. 

     Đêm 12-7-1946, cán bộ Việt Minh đột nhập vào trụ sở Việt Nam Quốc dân đảng ở Hà Nội, lấy nhiều tài liệu: Truyền đơn, khẩu hiệu, thông cáo và tài liệu đặc biệt do Trương Tử Anh soạn về “Kế hoạch đảo chính Chính phủ Hồ Chí Minh”.

 

     Sau khi gởi phái đoàn ra hải ngoại (cuối năm 1946) để thành lập Trung Tâm Chính Trị Hải Ngoại, ông vẫn bí mật hoạt động tại Hà Nội, điều hành các cơ sở Đảng chống Cộng sản và Thực dân Pháp. 

     Ngày 19-12-1946, quân Pháp tái chiếm Hà Nội, trước cảnh tranh tối tranh sáng. quân dân đang hợp sức chống quân Pháp thì ông bị mất tích, có người cho rằng ông đã bị Việt Minh bắt và thủ tiêu trong thời gian này?!.               

 

 

Nguyễn Lộc Yên