Hôm nay,  

Trang Sử Việt: Tản Đà Nguyễn Khắc Hiếu

05/05/201700:01:00(Xem: 5495)
(Lời tâm tình: Bài viết về “Sử Việt” chỉ khái quát, không đi sâu từng chi tiết của mỗi nhân vật. Cuối mỗi bài viết, phần “Thiết nghĩ” nếu có chỉ là góp ý của tác giả, không ngoài mục đích làm sáng tỏ thêm về nội dung đã biên soạn. Trang Sử Việt luôn mong mỏi nhúm nhen tình tự dân tộc, niềm yêu thương quê hương và giữ gìn Việt ngữ cùng văn hóa Việt. Trang Sử Việt đăng trên Vietbao Online vào thứ Ba và thứ Sáu hàng tuần).
________________ 
  
TẢN ĐÀ NGUYỄN KHẮC HIẾU
(1889 - 1939)
 
    Nguyễn Khắc Hiếu, quê tỉnh Sơn Tây, hiệu Tản Đà (ghép bởi núi Tản và sông Đà ở quê ông). Lúc trẻ ông có tiếng là thần đồng, khi học trường Quy Thức, bài “Âu Á nhị châu hiện thế” của ông rất nổi tiếng nhưng lại thi hỏng nhiều lần. 
     Ông yêu con gái ông tri huyện phủ Vĩnh Tường nhưng mối tình này thất bại, sau đó ông lại thương da diết cô bán sách họ Đỗ ở phố Hàng Bồ. Cô yêu cầu ông cố gắng đỗ kỳ thi Hậu bổ nhưng ông bị hỏng khi thi vấn đáp; ông hỏng luôn thi Hương. Cô gái có chồng khác ông ray rức nhớ nhung:
 
       “Quái lạ sao ta cứ nhớ nhau
      Nhớ nhau đăng đẳng suốt canh thâu
      Bốn phương mây nước người đôi ngả
      Hai gánh tương tư, một gánh sầu”
 
     Năm 1913, ông ra làm báo, cộng tác với Đông Dương tạp chí của Nguyễn Văn Vĩnh. Năm 1921, ông làm chủ bút báo Hữu Thanh bị thất bại, lập tiếp Tản Đà thư cục, rồi An Nam tạp chí nhưng bị đình bản. Tản Đà vào miền Nam viết cho báo Thần Chung và Đông Pháp thời báo được một thời gia thì ông trở lại miền Bắc tái lập An Nam thời báo nhưng cũng thất bại. Ông phải dịch thơ Đường cho báo Ngày Nay và dịch Liêu trai chí dị và chú thích truyện Kiều cho nhà xuất bản Tân Dân. Ông cũng là người yêu nước nồng nàn, thể hiện tinh thần ấy khi thấy quốc gia bị tang tóc qua bài: “Vịnh bức dư đồ rách”:
 
             “Biết bao lúc trước công vườn vẽ
      Sao đến bây giờ rách tả tơi” 
 
Trong 25 năm làm báo và cảm tác thi phú, ông để lại:
 - Tiểu thuyết: Thề non nước. Giấc mộng lớn. Giấc mộng con...
 - Luận thuyết: Tản Đà tùng văn, Tản Đà Xuân sắc...
 - Dịch thuật: Liêu trai chí dị, Đại học, Đường thi...
 
 *- Thiết nghĩ: Những nàng tiên nhớ nhung da diết trong lòng Tản Đà, ông cố đeo đuổi thì bị hụt hẫng nhưng nàng thơ lại chung thuỷ với ông suốt đời. Sự sắt son của nàng thơ với Tản Đà đã đưa danh tiếng ông trở nên rực rỡ, năng lực sáng tác càng ngày càng dồi dào. Ông là một cây bút phóng khoáng, phong phú về mọi lãnh vực văn chương. Văn thơ ông lãng mạn nếu không muốn nói là ngông nghênh, với tâm tư đặc biệt. 
      Tản Đà là người hun đúc và thai nghén cho sự ra đời thơ mới trong nền văn học Việt Nam, ông đã dang tay kết hợp giữa nền văn học cổ điển với văn học hiện đại.
 
     Trong lĩnh vực thi ca, dòng thơ của Tản Đà mượt mà, có màu sắc riêng, đã vượt thời gian và không gian. Thơ cảm tác của ông đặc sắc, thơ dịch của ông càng sát nghĩa bản chính, càng uyển chuyển nhẹ nhàng. Thơ dịch của ông, thường là các bài thơ lục bát dịch từ thơ Đường; có thể là hay hơn các bản dịch khác, có những bài thơ dịch của ông còn hay hơn cả nguyên tác. Vì thơ dịch của ông sáng sủa, không bị gò bó, tâm hồn dịch giả có thể cũng rung cảm thật sự vào đó; nhà thơ Bùi Giáng trong cuốn “Đi vào cõi thơ”, đã phát biểu về thơ dịch của Tản Đà: “Vô tiền khoáng hậu”. 
     Bài “Hoàng Hạc Lâu” của Thôi Hiệu (khoảng năm 704-754) thời nhà Đường. Đương thời, Thôi Hiệu rất nổi tiếng, Hoàng Hạc Lâu được coi là một trong những bài thơ hay đời Đường. 
 
Nguyên tác: 
               “Tích nhân dĩ thừa hoàng hạc khứ,
        Thử địa không dư Hoàng Hạc Lâu.
        Hoàng hạc nhất khứ bất phục phản,
        Bạch vân thiên tải không du du.
        Tình xuyên lịch lịch Hán Dương thụ,
        Phương thảo thê thê Anh Vũ châu.
        Nhật mộ hương quan hà xứ thị,
        Yên ba giang thượng sử nhân sầu”.
  
Tản Đà dịch: 
                “Hạc vàng ai cưỡi đi đâu?
  Mà đây Hoàng Hạc riêng lầu còn trơ
        Hạc vàng đi mất từ xưa
  Nghìn năm mây trắng bây giờ còn bay
       Hán Dương sông tạnh cây bày
  Bãi xa Anh Vũ xanh dầy cỏ non
       Quê hương khuất bóng hoàng hôn
  Trên sông khói sóng cho buồn lòng ai!”
  
     Thể thơ thất ngôn của thi sĩ Tản Đà, chiếm tỷ lệ cao nhất (58%: 106 bài) trong đấy có nhiều bài thơ là tuyệt bút cho hậu thế. Thơ thất ngôn là thể loại có tính quy phạm cao về niêm luật, đối, với số câu số chữ hạn chế, khó diễn đạt trọn vẹn, khó nói hết cảm xúc của thi nhân. Nhưng nhà thơ Tản Đà vẫn uyển chuyển dùng từ nhẹ nhàng, phóng khoáng đã làm say mê người đọc, như bài thơ “Ghẹo người vu vơ”:
  
“Đầu ai sao tóc rối lung tung? 
 Chắc hẳn vì chưng nỗi tưởng chồng?!”
  
       Những từ: lung tung, chắc hẳn là từ bình dị rất gần gũi với đời sống dân dã, dễ dàng thấm vào lòng người. Thơ Tản Đà có truyền cảm mạnh, khác với lối ước lệ, trừu tượng của thơ Đường trước đây, thơ ông đã gây cho người đọc đồng tình và vấn vương, xem câu thơ “Đề ảnh mỹ nhân” đã biểu lộ:
  
“Vẻ ngọc long lanh pha sắc nước
 Nhị non ngào ngạt lộn hương giời”
  
    Từ đấy, chúng ta thấy rằng: Văn thơ của Tản Đà, thật sự đã đóng góp rất phong phú cho nền thi ca Việt Nam.     
     Thơ trào lộng của Tản Đà, có phảng phất lối thơ của nữ sĩ Hồ Xuân Hương, nhưng thơ ông có vẻ tình tứ và nhẹ nhàng, không châm biếm táo bạo, đả kích mạnh mẽ như Hồ Xuân Hương, bài thơ “Chơi chùa Hương Tích” của ông là một ví dụ:
  
“Nước tuôn ngòi biếc trong trong vắt 
 Đá hỏm hang đen tối tối mò 
 Chốn ấy muốn chơi còn mỏi gối 
 Phàm trần chưa biết nhắn nhe cho”
  
     Có người cho rằng Tản Đà là người chỉ biết ăn chơi, đã lạc vào cõi mộng; ông hờ hững với quê hương! Thử hỏi một chiến sĩ cầm súng gươm xông xáo nơi chiến trận trừ giặc rất đáng phục, thì một văn thi sĩ dùng văn thơ của mình chống giặc bằng ngòi bút có được hoan hô không?! Ngoài bài thơ “Vịnh bức dư đồ rách”, bài thơ “Chơi trại hàng hoa” ông đã u uất khi thấy đồng bào cơ cực bởi thực dân Pháp đô hộ: 
  
“Ôi Lý, Trần, Lê đâu mất cả
Mà thấy hươu nai đủng đỉnh chơi?!”
  
Cảm bội: Tản Đà
  
Tản Đà, lưu luyến bóng hồng nhan!
Nhung nhớ người yêu, tình dở dang!
Cảm tác văn thơ, thanh thảng mộng
Phú thi nghiền ngẫm, gợi miên man!    
 
Nguyễn Lộc Yên 

Gửi ý kiến của bạn
Vui lòng nhập tiếng Việt có dấu. Cách gõ tiếng Việt có dấu ==> https://youtu.be/ngEjjyOByH4
Tên của bạn
Email của bạn
)
Tôi rất thích khoa nhân chủng nhưng không có cơ may đến trường để được truyền thụ một cách bài bản về ngành học thú vị này. Hoàn cảnh sống, nói nào ngay, cũng không mấy thích hợp cho nhu cầu tự học. Suốt ngày (và suốt đời) tôi chỉ loanh quanh hàng quán nơi mà những kẻ hay lê la thường nói rất nhiều, dù sự hiểu biết của họ vốn không được bao nhiêu. Ngoài giới hạn về kiến thức, mấy ông bạn đồng ẩm còn có cái tật rất hay tranh cãi (và luôn cãi chầy cãi cối) nên mọi thông tin, từ bàn nhậu, đều không được khả xác hay khả tín gì cho lắm.
“Tham nhũng chính trị, lệch lạc tư tưởng, băng hoại đạo đức và hủ bại về lối sống. Đây là những kẻ thù rất nguy hiểm của Đảng, cần phải loại bỏ.” Tạp chí Xây Dựng Đảng (XDĐ) đã báo động như thế trong bài viết ngày 26/11/2023...
Đảng Cộng sản Việt Nam (CSVN) nhìn nhận tình trạng “trẻ hóa” trong suy thoái “tư tưởng chính trị ” và “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” đang gây khó khăn cho công tác “xây dựng, chỉnh đốn đảng”...
Năm 2024 là năm bầu cử, một năm gay go thử thách, và đề tài yêu ghét dù muốn hay không muốn đã trở lại trên các trang báo, trong các buổi tranh luận trong gia đình, ngoài xã hội. Chúc bàn tiệc trong năm của quý vị rôm rả những câu chuyện, những cuộc đối thoại bổ ích hai chiều, những thay đổi tốt đẹp. Và xin cảm ơn quý thân hữu, thân chủ đã hỗ trợ, gắn bó cùng hành trình với Việt Báo trong hơn 31 năm qua. Sau cùng là lời tri ân đến các độc giả Việt Báo: chính quý vị, những người đọc khó tính là thành trì giúp Việt Báo trở thành một tờ báo uy tín, chuyên nghiệp.
Năm 2023 tiến vào những ngày cuối cùng, nó sẽ đi qua và không bao giờ trở lại. Lịch sử sẽ đi qua nhưng những việc làm của con người sẽ tồn tại với sự khôn ngoan và ngu ngốc của đa số. Cụm từ ‘con-người-đa-số’ chỉ định ý muốn chung của đa số người. Và ‘con-người-thiểu-số’ đành phải tuân theo. Trò sinh hoạt dân chủ luôn luôn là con dao hai lưỡi có hiệu quả tùy thuộc sở thích của con người đa số. Sở thích? Một thứ tạo ra tốt lành hoặc khổ nạn. Đúng ra là cả hai, nhưng có một trong hai sẽ lớn hơn, đôi khi, lớn gấp bội phần. Nếu khổ nạn quá lớn thì cuộc sống chung sẽ thay đổi, có khi lâm vào mức tồi tệ. Chẳng hạn như trường hợp nước Đức dưới thời Hitler. Ý muốn của con người đa số đam mê nồng nhiệt ý muốn của Hitler. Cho ông ta cơ hội dẫn đầu một quốc gia quyền lực, tạo ra hiệu quả cuộc chiến thế giới thứ hai. Hậu quả tàn khốc đó do ai? Hitler? Đúng một phần.
“Tự diễn biến, tự chuyển hóa” trong Lực lượng vũ trang nhân dân là mối lo hàng đầu của đảng Cộng sản Việt Nam hiện nay. Bằng chứng này đã được Tổng Bí thư đảng CSVN Nguyễn Phú Trọng đưa ra tại Hội nghị Đảng ủy Công an ngày 20/12/2023 tại Hà Nội, và trong nội dung các bài viết trên báo chí chính thống của nhà nước liên quan đến Quân đội...
Người ta nên áp dụng đạo đức vào tài chính trị của Henry Kissinger như thế nào? Làm thế nào để người ta quân bình những thành tựu với những hành vi sai trái của Kissinger? Tôi đã vật lộn với những vấn đề đó từ khi Kissinger là giáo sư của tôi, và sau này là đồng nghiệp tại Đại học Harvard. Vào tháng Tư năm 2012, tôi đã giúp phỏng vấn ông trước một số lượng lớn cử toạ tại Harvard và hỏi liệu ông có làm điều gì khác đi trong thời gian làm ngoại trưởng cho các Tổng thống Hoa Kỳ Richard Nixon và Gerald Ford không. Lúc đầu, ông nói không. Suy nghĩ lại, ông nói rằng ước mình là đã hoạt động tích cực hơn ở Trung Đông. Nhưng ông không đề cập đến Campuchia, Chile, Pakistan hay Việt Nam. Một người phản đối ở phía sau hội trường hét lên: "Tội phạm chiến tranh!"
Việt Nam có còn “độc lập” với Trung Quốc hay không sau chuyến thăm Hà Nội của Tổng Bí thư, Chủ tịch nhà nước Tập Cận Bình là thắc mắc của người dân Việt Nam. Ông Tập có mặt ở Việt Nam từ 12 đến 13 tháng 12 năm 2023 và đạt được cam kết của Tổng Bí thư đảng CSVN Nguyễn Phú Trọng về “xây dựng Cộng đồng chia sẻ tương lai Việt Nam-Trung Quốc”.
Ngày nay, Chiến lược Phòng thủ Quốc gia của Hoa Kỳ – giống như chiến lược Chiến tranh Lạnh tạo chuẩn mực cho tư duy chiến lược trong những năm từ thập kỷ ‘50 đến ’80 – bị chi phối bởi một tác nhân đe dọa chính, đó là Trung Quốc. Điều này vừa cung cấp thông tin vừa tạo điều kiện cho tất cả các mối đe dọa lớn khác có thể xảy ra: Nga, Iran và Bắc Triều Tiên. Giống như thời kỳ Chiến tranh Lạnh, Hoa Kỳ hiện đang lâm vào một cuộc cạnh tranh với đối thủ duy nhất của mình, một cuộc cạnh tranh có khả năng bỏ rơi các thành tựu chính trị, kinh tế và công nghệ. Hoa Kỳ cũng đang ở trong một cuộc chạy đua vũ trang hiện đại, và trong một số trường hợp, chơi trò đuổi bắt và tranh đua để giành tình hữu nghị, gây ảnh hưởng lên các quốc gia khác trên thế giới.
Rồi vào ngày 12/12/2023, tức chỉ sau ba tháng, Việt Nam lại long trọng tiếp đón Chủ Tịch Tập Cận Bình và nói rằng hợp tác và hữu nghị với Trung Quốc là lựa chọn chiến lược của Việt Nam...
NHẬN TIN QUA EMAIL
Vui lòng nhập địa chỉ email muốn nhận.