Hôm nay,  

Từ sau cuộc chiến

29/04/201709:34:00(Xem: 6322)

Từ sau cuộc chiến

Sean Bảoblank
 ​Sau 4 năm nội chiến khốc liệt, phe miền Nam chấp nhận thua trận. Tướng Grant thảo vội những điều khoản đầu hàng trao cho tướng Lee: "Những binh lính miền Nam sẽ không bị coi là phản quốc. Họ sẽ không bị đi tù. Chính phủ không được đụng tới hoặc phiền hà nếu họ chấp hành tốt luật lệ nơi cư ngụ. Kỵ binh được quyền mang ngựa và lừa về nhà để giúp gia đình họ cày cấy vào mùa xuân. Binh lính được quyền giữ lại khí giới cá nhân để giúp họ bảo vệ gia đình." Tướng Lee đọc xong và nói: "Điều này sẽ làm quân lính của tôi vui lắm."
 

Một vài giờ sau khi Abraham Lincoln bị ám sát, phó tổng thống Andrew Johnson tuyên thệ nhậm chức vào ngày 15 tháng 4, 1865. Hơn 3 tuần sau, Andrew và phe miền Bắc đối diện với thử thách lớn: dùng chiến thắng của mình như thế nào cho việc hàn gắn đất nước và tái thiết sau chiến tranh? Mặc dù có một khoảnh khắc chớm lên muốn trả thù cho Abraham Lincoln và xữ phạt những kẻ phản loạn. Nhưng không có một ý tưởng và chính sách trừng phạt nào đối với miền Nam. Cái khó nhất là làm sao khôi phục lại các tiểu bang thua trận để cùng chung trong một liên bang, lấy được lòng dân trong cả nước.
 

Hai năm trước, sau chiến thắng quyết định ở Gettysburg và Vicksburg, Lincoln đã bày tỏ rằng các bang miền Nam chưa bao giờ ly khai hợp pháp cả; họ đã bị một số công dân phản loạn lừa dối dẫn tới việc thách thức không tuân phục Chính quyền Liên bang. Và vì chiến tranh là hành động của các cá nhân nên Chính phủ Liên bang sẽ xử lý những cá nhân này chứ không phải với các bang. Do đó, vào năm 1863, Lincoln lên Kế hoạch 10%: bất kỳ bang nào mà có 10% cử tri trung thành với Hiến pháp nước Mỹ thì sẽ được thu nhận lại trong liên bang. Trong khi đó phe Cộng hòa cấp tiến đã phản đối và đòi nâng lên 50% số cử tri. Tổng thống Lincoln đã phủ quyết. Dù vậy quốc hội đã lập Cục Phụ Trách Nô Lệ Được Tự Do tháng 3, 1865, nhằm trợ cấp thức ăn, dụng cụ, bảo vệ và chia đất cho người da đen.
 
Mùa thu 1865 Tổng thống Johnson đã ân xá toàn bộ binh lính sĩ quan miền Nam, trả lại đất đai cho chủ cũ, sử dụng và bổ nhiệm thống đốc và phục hồi hầu hết các bang miền Nam, không thừa nhận mọi khoản nợ đã dùng để trợ giúp cho phe ly khai trong thời gian chiến tranh và phê chuẩn bổ sung Tu Chính Án thứ 13 của Hiến pháp: bãi bỏ chế độ nô lệ. Cho đến cuối năm 1865, với một vài ngoại lệ, quá trình tái thiết và hòa giải tiến triển dù gặp nhiều chống đối trong quốc hội. Nhiều lãnh đạo chính phủ và tướng lãnh của phe thua trận được vào ghế quốc hội. Alexander Stephens, phó Tổng thống Confederate được bầu vào thượng viện,
 
Trong khi đó vài bang miền Nam lợi dụng sự khoan nhượng của Johnson đã áp dụng một loạt các luật gọi là Black Codes nhằm giới hạn quyền lợi của người da đen được giải phóng và tiếp tục dùng "lực lượng đen" cho công việc lao động. Hành động này làm phe miền Bắc và vài thành viên trong Quốc hội nổi giận, họ từ chối những chiếc ghế trong chính quyền từ phe miền Nam. Ngày 9 tháng 4, 1866 Quốc hội thông qua dự luật Nhân quyền, dự luật đầu tiên trong lịch sử về quyền con người bình đẳng trước pháp luật. Sau đó Tu Chính Án thứ 14 cho phép các nô lệ trở thành công dân Hoa Kỳ vào ngày 30 tháng 4, 1866.
 


Nhiều người da trắng miền Nam lo ưu thế chính trị và xã hội của họ bị đe dọa nên đã dùng những biện pháp bất hợp lệ đề ngăn chặn người da đen giành được quyền bình đẳng. Tổ chức cực đoan Ku Klux Klan ra đời ở Pulaski, Tennessee ngày 24 tháng 12, 1865 và trở nên ngày càng tàn bạo. Tháng 3, 1867 Quốc hội thông qua Đạo luật tái thiết đầu tiên, tạm thời chia miền Nam thành 5 vùng quân sự, mỗi khu vực do một viên tướng của Liên bang điều hành. Đồng thời thành lập các chính phủ dân sự phê chuẩn bổ sung sửa đổi Tu Chính Án thứ 14 và chấp nhận quyền bầu cử của người da đen. Những người ủng hộ phe ly khai và không tuyên thệ trung thành với nước Mỹ sẽ không được đi bầu cử. Ngày 24 tháng 7, 1866 Tennessee là tiểu bang miền Nam đầu tiên gia nhập trở lại với liên bang. Trong khi các bang miền Nam khác tiếp tục chống đối Tu chính án thứ 14. Tổng thống Johnson tiếp tục phủ quyết các Đạo luật tái thiết nhằm kiểm soát các bang phản loạn, bãi nhiệm Bộ trưởng chiến tranh Edwin M. Stanton, dẫn đến Quốc hội lần đầu tiên đàn hặc Tổng thống Johnson vào tháng 3, 1868. Johnson thoát được chỉ nhờ 1 phiếu bầu. Năm 1868 Oscar J. Dunn, một nô lệ da đen đầu tiên được bầu làm Thống đốc Louisiana. Tháng 8 năm đó Arkansas, North Carolina, South Carolina, Louisiana, Alabama và Florida tái nhập liên bang sau khi thừa nhận Tu Chính Án 14. Một tháng sau thì bạo động chống đối ở Opelousas, Louisiana làm 300 người da đen bị chết. Ulysses S. Grant, người hùng của cuộc nội chiến lên làm Tổng thống thứ 18, hủy bõ Cục Phụ Trách Nô Lệ và Tu chính án thứ 15 được Quốc hội thông qua vào năm 1870, quyết định quyền đi bầu cử của công dân Hoa Kỳ sẽ không bị phủ nhận hay hạn chế bởi Chính phủ Hoa Kỳ hay chính phủ bất kỳ bang nào vì lý do chủng tộc, màu da hay tình trạng nô lệ trước đây. Tất cả các bang miền Nam còn lại đều gia nhập liên bang. Tháng 5, 1872 Tổng thống Grant ký Đạo luật ân xá phục hồi quyền đi bầu và ứng cử cho hơn 150 ngàn sĩ quan binh lính của phe thua trận. Tuy vậy phải đến khi Tổng thống thứ 19 Rutherford B. Hayes rút quân đội ở S. Carolina và Louisiana thì Thời kỳ tái thiết sau nội chiến mới thực sự kết thúc.
 blank

Một cựu chiến binh Bắc quân Hoa Kỳ bắt tay một cựu chiến binh Nam quân Hoa Kỳ trong buổi lễ ở Gettysburg tại Pennsylvania năm 1913.
 

Trải qua 3 đời tổng thống với 3 Tu Chính Án thay đổi hiến pháp cho một đất nước đất nước sau cuộc nội chiến huynh đệ tương tàn. Bốn triệu người da đen tự do làm thay đổi nhanh chóng thời kỳ tái thiết bằng cách thể hiện quyền lợi công dân của mình trong chính quyền và nền kinh tế. Với 12 năm xung đột vì mâu thuẫn quyền lợi Nam - Bắc và nhiệt huyết từ các nhà lãnh đạo đất nước, nền dân chủ được phát huy tối ưu. Các nguồn lao động từ miền Nam cùng sự phát triển công nghiệp tiên tiến ở miền Bắc. Các chất xám và nhiệt tình xây dựng đất nước ở cả hai miền. Lần đầu tiên hệ thống giáo dục của tiểu bang miền Nam được tài trợ, chính sách thuế má công bằng, luật cấm kỳ thị chủng tộc ở các phương tiện vận chuyển và sinh hoạt nơi công cộng, liên bang trợ giúp đầu tư cho ngành hỏa xa và các tập đoàn công ty lớn...

Người Mỹ nhìn lại và xem thời kỳ tái thiết là một thất bại. Sau nội chiến thì chiến trường tiếp tục xãy ra ở chính trường. Người da đen vẫn còn vất vả để có được một đời sống công bằng trong tự do, tổ chức cực đoan Ku Klux Klan làm ung nhọt xã hội dân chủ, sự lũng đoạn và cơ hội đầu tư trong nền kinh tế làm bất công gia tăng, vai trò của chính quyền liên bang bao trùm lên các tiểu bang và kỳ thị da màu vẫn đậm nét cho đến 1960 với làn sóng phản đối để có được một ước mơ "I have a dream" của Martin Luther King. Thế nhưng 3 Tu Chính Án ra đời của một Hiến pháp dân chủ tối ưu đã đặt nền móng cho sự phát triển của đất nước ngày càng hùng mạnh. Nước Mỹ thống nhất và có được lòng dân từ miền Nam thua trận.

Người ta gọi thỏa thuận đầu hàng của tướng Grant và tướng Lee là Thỏa thuận của những người quân tử - The Gentlemen’s Agreement. Chính xác thì đó là thỏa thuận giữa các gentlemen, các người đàn ông hào hùng trong chinh chiến, nhân ái trong hòa bình, trọng chữ tín và đầy viễn kiến.

 

Sean Bảo



Gửi ý kiến của bạn
Vui lòng nhập tiếng Việt có dấu. Cách gõ tiếng Việt có dấu ==> https://youtu.be/ngEjjyOByH4
Tên của bạn
Email của bạn
)
Ít lâu nay, vấn đề “bảo vệ an ninh quốc gia” được nói nhiều ở Việt Nam, nhưng có phải vì tổ quốc lâm nguy, hay đảng muốn được bảo vệ để tồn tại?
Xuất hiện gần đây trong chiến dịch tranh cử tổng thống, Donald Trump, ứng cử viên đảng Cộng hòa, đã lên tiếng đe dọa là sẽ không bảo vệ cho các đồng minh thuộc khối NATO trong trường hợp bị Nga tấn công. Ý kiến này đã dấy lên một cuộc tranh luận sôi nổi tại châu Âu, vì có liên quan đến việc răn đe Nga và ba kịch bản chính được đề cập đến khi Donald Trump trở lại Nhà Trắng vào năm 2025 là liệu Liên Âu có nên trang bị vũ khí hạt nhân chăng, Pháp có thể tích cực tham gia không và Đức nên có tác động nào.
Tôi không biết chính xác là Văn Trí đã đặt chân đến Đà Lạt tự lúc nào nhưng cứ theo như ca từ trong nhạc phẩm Hoài Thu của ông thì Cao Nguyên Lâm Viên ngày ấy vẫn hoang vu lắm. Ngoài “núi rừng thâm xuyên”, với “lá vàng rơi đầy miên man”, cùng “bầy nai ngơ ngác” (bên “hồ thu xanh biếc”) thì dường như không còn chi khác nữa! Từ Sài Gòn, khi tôi được bố mẹ “bế” lên thành phố vắng vẻ và mù sương này (vào khoảng giữa thập niên 1950) thì Đà Lạt đã bị đô thị hóa ít nhiều. Nơi đây không còn những “bầy nai ngơ ngác” nữa. Voi, cọp, heo rừng, beo, báo, gấu, khỉ, vượn, nhím, mển, gà rừng, công, trĩ, hươu, nai, trăn, rắn, sóc, cáo, chồn… cũng đều đã biệt tăm. Người Thượng cũng ở cách xa, nơi miền sơn cước.
Vi hiến có nghĩa là “vi phạm” hay đi ngược lại những gì Hiến Pháp (HP) quy định. HP không có gì là cao siêu hay quá bí ẩn. Hiến Pháp trong bản chất chỉ là một bộ luật. Sự khác biệt chỉ là: HP là một bộ luật nền tảng hay nôm na là “luật mẹ”. Không những không cá nhân hay hữu thể pháp lý nào trong xã hội, kể cả hành pháp (tức chính phủ) được quyền vi phạm HP, mà không một luật pháp nào của lập pháp (tức quốc hội) được quyền vi phạm HP cả...
Đảng Cộng sản Việt Nam sẽ tiếp tục đi theo đường mòn Chủ nghĩa đã lu mờ trong thưc tế và thất bại trong hành động tại Đại hội đảng kỳ 14 vào tháng 1 năm 2026. Khẳng định này của ông Nguyễn Phú Trọng, Tổng Bí thư đảng là bằng chứng cho tính chai lỳ, chậm tiến và lạc hậu, không phải của riêng ông mà toàn đảng...
Thứ Bảy 24/2/2024 đánh dấu hai năm kể từ khi Nga phát động cuộc chiến tranh xâm lược toàn diện nước Ukraine. Cuộc xung đột đang lâm vào tình trạng bế tắc và ngày càng tàn khốc. Nhân dịp này ông Nick Schifrin, một phát thanh viên của kênh truyền hình PBS, đã tổ chức một buổi thảo luận bàn tròn về hiện tình của cuộc chiến, nó có thể đi đến đâu và chính sách của Hoa Kỳ đối với Ukraine sẽ ra sao. Hiện diện trong buổi thảo luận có các ông Michael Kofman, John Mearsheimer và bà Rebeccah Heinrichs...
Đôi lời từ tác giả: “Sẽ có nhiều người không thích bài viết này. Họ sẽ cảm thấy bị công kích và rằng thật bất công. Phản ứng càng mạnh mẽ càng cho thấy nỗi sợ hãi về chủng tộc đã cắm rễ sâu vào nền chính trị Hoa Kỳ, và sẽ tồn tại mãi.” Tầm quan trọng của vấn đề chủng tộc trong nền chính trị của chúng ta được thể hiện rõ ràng qua chiến dịch tranh cử tổng thống hiện tại. Khẩu hiệu (slogan) đình đám nhất là từ chiến dịch tranh cử của Donald Trump: “MAGA” – Make America Great Again (Làm cho nước Mỹ vĩ đại trở lại). Ý của slogan này là Hoa Kỳ đã từng rất vĩ đại, nhưng đã và đang đánh mất hào quang của mình.
Sau 11 năm chống Tham nhũng (2013-2024) nhưng Tham nhũng cứ trơ ra cười vào mũi Đảng là tại sao?
Thời gian gần đây, những người thương vay khóc mướn ở Việt Nam thường đem vấn đề Chủ nghĩa Xã hội và đảng có quyền một mình lãnh đạo ra hù họa dư luận. Tuy nhiên, càng vênh váo và cù nhầy bao nhiêu lại càng lâm vào thế bí. Những bài viết không trả lời được câu hỏi: Ai đã trao quyền lãnh đạo cho Đảng, và tại sao Đảng sợ Dân chủ đến thế?
Cận Tết năm Thìn, Marianne Brown (Guardian Weekly) có bài “Vietnam’s parents want a dragon son.” Trời! Tưởng gì, chớ cả Tầu lẫn Ta ai mà không muốn có con trai tuổi Rồng. Nhâm Thìn, tất nhiên, lại càng bảnh dữ nữa. Nam nhâm nữ quí thì sang mà lị. Theo tuviso.com: “Tuổi Nhâm Thìn có nhiều hy vọng tốt đẹp về vấn đề tình duyên và tương lai về cuộc sống, có phần tốt đẹp về tình cảm và tài lộc, vào trung vận và hậu vận thì được nhiều tốt đẹp về hạnh phúc, công danh có phần lên cao.”
NHẬN TIN QUA EMAIL
Vui lòng nhập địa chỉ email muốn nhận.