THÁI PHIÊN
(1882 - 1916)
Thái Phiên quê tỉnh Quảng Nam. Thời trẻ học chữ Hán, sau theo Tây học, rồi làm việc với thầu khoán người Pháp là Le Roy ở Đà Nẵng. Có thời gian ông đi tu ở chùa Cổ Lâm (Quảng Nam). Sau đấy, ông vào tỉnh Bình Định dạy học và hoạt động chống Pháp. Năm 1904, ông tham gia phong trào Đông Du. Năm 1908, ông tham gia phong trào Duy Tân của Phan Chu Trinh.
Từ năm 1913, ông là một trong những người lãnh đạo Việt Nam Quang phục hội ở miền Nam Trung kỳ.
Ngày 14-4-1916, Thái Phiên và Trần Cao Vân giả ngư phủ vào câu ở hồ Tịnh Tâm (thành Nội, Huế) để gặp vua Duy Tân, dự định tổng khởi nghĩa vào đêm 03 rạng ngày 04-05-1916. Ngày khởi nghĩa, vua mặc thường phục bí mật ra khỏi Hoàng thành, lên chiếc thuyền chờ sẵn ở bến Thương Bạc, thuyền liền chạy ngược lên sông đào Lợi Nông, vào ngôi nhà bên bờ sông, nhà vua gặp Nguyễn Đình Trứ, người được chỉ định tấn công Mang Cá.
Nhà vua tưởng Trứ là người tâm huyết nên khuyến khích Trứ hãy ra sức giết giặc Pháp cứu nước. Trứ giơ tay tuyên thệ trước vị minh quân.
Sau đấy, Trứ lẻn đến tòa Khâm sứ Pháp, báo tất cả bí mật của tổ chức tổng khởi nghĩa. Khâm sứ Pháp là Charles nghe báo lúc 2 giờ sáng, vội ra lịnh lính Pháp giới nghiêm, bắt bất cứ ai giờ đó còn ở ngoài đường, thu hết súng ống của lính đồn trú trong Mang Cá, các đoàn lính Pháp tuần tiểu khắp các nẻo đường.
Sáng ngày, cầm đầu quân xâm lược Pháp gồm có Đổng Lý Toà Khâm sứ là Le Folt, chánh mật thám Trung Kỳ là Sogny dẫn lính đến vây bắt vua và các chí sĩ chống giặc Pháp.
Ngày 17-5-1916, Thái Phiên, Trần Cao Vân, Nguyễn Quang Siêu, Tôn Thất Đề và một số người yêu nước khác bị thực dân Pháp đem hành quyết tại pháp trường An Hòa (Huế).
Cảm mộ: Thái Phiên
Thái Phiên, mài miệt cứu non sông!
Mong mỏi đánh Tây, sốt sắng lòng
Hoàng đế Duy Tân, tha thiết nước
Sa cơ, nòi giống nghẹn ngào trông!
Nguyễn Lộc Yên
.
Gửi ý kiến của bạn