Bà Đặng Thị Nhu tục gọi Bà Ba Cẩn là vợ thứ ba của Hoàng Hoa Thám. Bà sinh trưởng trong một gia đình nghèo ở Phú Khê, huyện Yên Thế (Bắc Giang), mồ côi mẹ, cha là một thầy mo (thầy cúng). Bà được cha dạy chữ Nho từ nhỏ.
Khi Đề Thám đến làng Vạn Vân lánh nạn, lại run rủi vào nhà thầy mo, gặp cô Nhu là người duyên dáng, còn gặp người cộng sự của mình là Thông Luận là con nuôi của thầy mo. Nhờ vậy, Đề Thám sớm được thân thiết với gia đình và xin cưới bà làm vợ thứ ba, Bà Ba Cẩn đã sát cánh cùng chồng, bàn định nhiều kế hoạch cho công cuộc kháng chiến gian nan và lâu dài tại Yên Thế. Đề Thám cùng bà đã tổ chức ra đảng Nghĩa Hưng; đặt kế hoạch đầu độc lính Pháp tại Hà Nội, gọi là vụ “Hà Thành đầu độc” vào ngày 27-6-1908. Tuy việc không thành, nhưng Pháp cũng hoảng hốt lo sợ.
Tháng 11 năm 1909, khi quân Pháp bao vây Yên Thế, Đề Thám và bà cùng nghĩa quân ở đồn Phồn Xương đã cầm cự quyết liệt, đại tá Pháp là Bataille, dù là đối phương cũng phải khâm phục tinh thần chiến đấu dũng cảm ấy. Sáng ngày 1-12-1909, Bà Ba Cẩn và con gái là Hoàng Thị Thế bị giặc bắt. Hôm sau, Đề Thám dẫn 5 nghĩa quân đi cứu bà, bị lọt vào ổ phục kích lúc 1 giờ 30 khuya. Một nghĩa quân đã hy sinh nhưng Đề Thám và các Nghĩa quân khác chạy thoát.
Ngày 24-2-1910, Bà Ba Cẩn và khoảng trên 70 nghĩa quân bị thực dân Pháp đem giam ở nhà lao Hỏa Lò (Hà Nội). Sau đó, bà bị kết án đày sang Guyane (Nam Mỹ). Trên đường áp tải, bà nhảy xuống biển tuẫn tiết vào ngày 25-12-1910.
Đề Thám và bà Ba Cẩn, sinh hai người con là Hoàng Thị Thế (1901-1988), sau này học ở Pháp, về nước năm 1965 ở Hà Nội và Hoàng Văn Vi (1908-?), sống ở Bắc Giang).
Cảm bội: Bà Đặng Thị Nhu
Bà Ba Cẩn, chống chọi quân Tây
Yên Thế, vẫy vùng mặc đắng cay!
Nữ tướng can trường, cầm cự giặc
Trầm mình vì nước, nhớ nhung thay!
Nguyễn Lộc Yên
Khi Đề Thám đến làng Vạn Vân lánh nạn, lại run rủi vào nhà thầy mo, gặp cô Nhu là người duyên dáng, còn gặp người cộng sự của mình là Thông Luận là con nuôi của thầy mo. Nhờ vậy, Đề Thám sớm được thân thiết với gia đình và xin cưới bà làm vợ thứ ba, Bà Ba Cẩn đã sát cánh cùng chồng, bàn định nhiều kế hoạch cho công cuộc kháng chiến gian nan và lâu dài tại Yên Thế. Đề Thám cùng bà đã tổ chức ra đảng Nghĩa Hưng; đặt kế hoạch đầu độc lính Pháp tại Hà Nội, gọi là vụ “Hà Thành đầu độc” vào ngày 27-6-1908. Tuy việc không thành, nhưng Pháp cũng hoảng hốt lo sợ.
Tháng 11 năm 1909, khi quân Pháp bao vây Yên Thế, Đề Thám và bà cùng nghĩa quân ở đồn Phồn Xương đã cầm cự quyết liệt, đại tá Pháp là Bataille, dù là đối phương cũng phải khâm phục tinh thần chiến đấu dũng cảm ấy. Sáng ngày 1-12-1909, Bà Ba Cẩn và con gái là Hoàng Thị Thế bị giặc bắt. Hôm sau, Đề Thám dẫn 5 nghĩa quân đi cứu bà, bị lọt vào ổ phục kích lúc 1 giờ 30 khuya. Một nghĩa quân đã hy sinh nhưng Đề Thám và các Nghĩa quân khác chạy thoát.
Ngày 24-2-1910, Bà Ba Cẩn và khoảng trên 70 nghĩa quân bị thực dân Pháp đem giam ở nhà lao Hỏa Lò (Hà Nội). Sau đó, bà bị kết án đày sang Guyane (Nam Mỹ). Trên đường áp tải, bà nhảy xuống biển tuẫn tiết vào ngày 25-12-1910.
Đề Thám và bà Ba Cẩn, sinh hai người con là Hoàng Thị Thế (1901-1988), sau này học ở Pháp, về nước năm 1965 ở Hà Nội và Hoàng Văn Vi (1908-?), sống ở Bắc Giang).
Cảm bội: Bà Đặng Thị Nhu
Bà Ba Cẩn, chống chọi quân Tây
Yên Thế, vẫy vùng mặc đắng cay!
Nữ tướng can trường, cầm cự giặc
Trầm mình vì nước, nhớ nhung thay!
Nguyễn Lộc Yên
,khen chê đủ điều....
Sau cùng thì mọi thứ buộc phải hội tụ về chân lý, tức vị Thần Logic.