Hôm nay,  

Trang Sử Việt: Nguyễn Khuyến

21/10/201600:01:00(Xem: 4125)
(Lời tâm tình: Bài viết về “Sử Việt” chỉ khái quát, không đi sâu từng chi tiết của mỗi nhân vật. Cuối mỗi bài viết, phần “Thiết nghĩ” nếu có chỉ là góp ý của tác giả, không ngoài mục đích làm sáng tỏ thêm về nội dung đã biên soạn. Trang Sử Việt luôn mong mỏi nhúm nhen tình tự dân tộc, niềm yêu thương quê hương và giữ gìn Việt ngữ cùng văn hóa Việt. Trang Sử Việt đăng trên Vietbao Online thứ Ba và thứ Sáu hằng tuần).
________________ 
  
NGUYỄN KHUYẾN
(1835 - 1909)
  
    Nguyễn Khuyến còn tên là Nguyễn Thắng, quê làng Yên Đỗ, huyện Bình Lục, tỉnh Hà Nam. Hiệu Quế Sơn, người ta thường gọi ông là Yên Đỗ. Nguyễn Khuyến nổi tiếng là người thông minh, hiếu học. Năm 1864, ông đỗ đầu Cử nhân.
    Năm 1865, ông thi Hội bị hỏng, ở lại kinh đô học trường Quốc tử giám, đến năm 1871, ông đỗ đầu kỳ thi Hội rồi đỗ đầu kỳ thi Đình, nên người ta gọi ông là Tam nguyên Yên Đỗ. Năm 1873, ông làm Đốc học, rồi thăng Án sát tỉnh Thanh Hóa. Năm 1877, ông làm Bố chính tỉnh Quảng Ngãi.   
  
    Năm 1878, triều đình triệu ông về kinh giữ chức Toản tu Quốc sử quán. Nguyễn Khuyến làm quan nổi tiếng thanh liêm, chính trực. Ông thấy quân Pháp tấn công chiếm Nam kỳ, rồi tấn công Bắc kỳ và đang uy hiếp kinh đô Huế, xét thấy không giúp gì được cho đất nước nên buồn bã xin từ quan về làng Yên Đỗ, sống đạm bạc trong cảnh thanh bần.
    Ông thấy nước nhà bị giặc Pháp xâm chiếm, buồn đời, hận mình không đủ sức giữ gìn đất nước, trong bài “Tự Trào”. Ông tự cười cợt chính mình, trong nỗi ngậm ngùi, xót xa: 
  
     Cũng chẳng giàu mà cũng chẳng sang
     Chẳng gầy chẳng béo cũng làng nhàng!
     Cờ đang nửa cuộc không còn nước
     Bạc đánh ba quan đã chạy làng!
     Há miệng nói ra gàn bát sách
     Mềm môi chén mãi tít cung thang
     Nghĩ mình lại gớm cho mình nhỉ?
     Thế cũng bia xanh cũng lọng vàng 
  
     Ông để lại các tác phẩm: Quế Sơn thi tập; Yên Đỗ thi tập và những câu đối; Hát ả đào; Văn tế... Các tác phẩm của ông có khi viết bằng chữ Nho tự dịch ra chữ Nôm hay ngược lại, đến nay đã sưu tập được khoảng 800 bài đủ các thể loại. 
  
 *- Thiết nghĩ: Nhà thơ Nguyễn Khuyến sử dụng cả chữ Hán và chữ Nôm, ông đã làm nhiều thể loại: Hát nói, cổ phong, lục bát, văn sách, văn tế, câu đối... Tuy nhiên, thể thơ thất ngôn bát cú được ông sáng tác nhiều hơn hết.  
     Thơ trào phúng của Yên Đỗ nhẹ nhàng không táo bạo như thơ trào phúng của Hồ Xuân Hương, không thẳng thừng như thơ trào phúng của Trần Tế Xương. Thơ trào phúng của Yên Đỗ dù qua lăng kính trào lộng nhưng sâu sắc, kín đáo. Thi sĩ Yên Đỗ châm biếm bọn quan tham, bọn đạo đức giả rất độc đáo vừa hóm hỉnh vừa thâm thúy. Thi sĩ Yên Đỗ là bậc thầy về thể loại thơ trào lộng khi châm biếm những thói hư, tật xấu của người đời. Bài thơ “Tiến sĩ giấy” phản ánh xã hội đương thời, chê trách cả phong kiến lẫn thực dân:
   
        Cũng cờ, cũng biển, cũng cân đai
Cũng gọi ông nghè có kém ai.
Mảnh giấy làm nên thân giáp bảng
Nét son điểm rõ mặt văn khôi.
   
     Thơ trữ tình của thi sĩ Yên Đỗ dạt dào cảm xúc, lòng ông chứa chan tình tự dân tộc và quê hương. Nỗi niềm của ông thiết tha phong cảnh ở thôn quê và ngậm ngùi xót thương người dân nghèo bị cơ cực dưới thời thực dân Pháp. Tâm tư  ấy đã thổ lộ trong bài thơ “Chốn quê” rất chân thành:
   
Năm nay cày cấy vẫn chân thua
Chiêm mất đằng chiêm mùa mất mùa
Phần thuế quan Tây, phần trả nợ
Nửa công đứa ở nửa thuê bò.
    
     Thơ tả cảnh của thi sĩ Yên Đỗ cảm xúc cảnh nông thôn làng nước thật đậm đà. Đặc biệt cảnh mùa thu lưu luyến rất thiết tha, cảnh thu trong thơ ông không ràng buộc bởi những ước lệ mà êm ái gần gũi. Ông đã gởi gấm tâm tư trong các bài thơ: Thu ẩm, Thu điếu, Thu vịnh... biểu đạt trọn vẹn cái nét độc đáo của cảnh thu, như bài thơ “Thu điếu”:
   
Ao thu lạnh lẽo nước trong veo 
Một chiếc thuyền câu bé tẻo teo 
Sóng biếc theo làn hơi gợn tí 
Lá vàng trước gió sẽ đưa vèo... 
  
        Cảm niệm: Nguyễn Khuyến
   
Tam nguyên Yên Đỗ, mến thiên nhiên    
        Non nước điêu linh, luống muộn phiền
        Hận Pháp xâm lăng, lòng khắc khoải 
        Thương quê thao thức, khó khăn yên!
  
Nguyễn Lộc Yên


.
.

Gửi ý kiến của bạn
Vui lòng nhập tiếng Việt có dấu. Cách gõ tiếng Việt có dấu ==> https://youtu.be/ngEjjyOByH4
Tên của bạn
Email của bạn
)
Cộng sản Việt Nam khoe có tự do tôn giáo ở Việt Nam, nhưng Hoa Kỳ và Thế giới nói “rất hạn chế”, tùy nơi và từng trường hợp. Tình trạng này đã giữ nguyên như thế trong những báo cáo trước đây của cả đôi bên. Nhưng tại sao Hoa Kỳ vẫn liệt Việt Nam vào danh sách phải “theo dõi đặc biệt”...
Đến giữa tháng 3 năm nay, hầu hết chúng ta đều thấy rõ, Donald Trump sẽ là ứng cử viên tổng thống của đảng Cộng Hòa và Joe Biden là ứng cử viên tổng thống của Democrat. Ngoại trừ vấn đề đột ngột về sức khỏe hoặc tử vong, có lẽ sẽ không có thay đổi ngôi vị của hai ứng cử viên này. Hai lão ông suýt soát tuổi đời, cả hai bộ não đang đà thối hóa, cả hai khả năng quyết định đều đáng nghi ngờ. Hoa Kỳ nổi tiếng là đất nước của những người trẻ, đang phải chọn lựa một trong hai lão ông làm người lãnh đạo, chẳng phải là điều thiếu phù hợp hay sao? Trong lẽ bình thường để bù đắp sức nặng của tuổi tác, con đường đua tranh vào Tòa Bạch Ốc, cần phải có hai vị ứng cử viên phó tổng thống trẻ tuổi, được đa số ủng hộ, vì cơ hội khá lớn phải thay thế tổng thống trong nhiệm kỳ có thể xảy ra. Hơn nữa, sẽ là ứng cử viên tổng thống sau khi lão ông hết thời hạn bốn năm. Vị trí và vai trò của nhân vật phó này sẽ vô cùng quan trọng trong lần tranh cử 2024.
Không phải “học” mà là bắt, là tóm đầu, là tống cổ vào nhà giam: khi cân bằng quyền lực ở Hà Nội xáo trộn với tiền chấn rung chuyển tận Amsterdam thì cái khẩu hiệu quen thuộc của Vladimir Lenin ngày nào cũng phải được cập nhật. Không còn “Học, học nữa, học mãi” mà, táo tợn hơn, hệ thống quyền lực đang giỡn mặt Lenin: “Bắt, bắt nữa, bắt mãi”.
Câu chuyện kể từ xa xưa, rất xa xưa, là từ thời đức Phật còn tại thế: Có một người Bà La Môn rất giầu có và rất quyền thế, ông thích đi săn bắn thú vật trong rừng hay chim muông trên trời. Một hôm đó, ông bắn được một con thiên nga to đẹp đang bay vi vút trong bầu trời cao xanh bát ngát thăm thẳm trên kia. Con thiên nga vô cùng đẹp bị trúng đạn, rơi xuống đất, đau đớn giẫy và chết. Ông liền chạy tới lượm thành quả của ông và xách xác con thiên nga lộng lẫy về cho gia nhân làm thịt, làm một bữa nhậu, có lẽ.
Dù đã từ trần từ lâu, Võ Văn Kiệt vẫn được người đời nhắc đến do một câu nói khá cận nhân tình: “Nhiều sự kiện khi nhắc lại, có hàng triệu người vui mà cũng có hàng triệu người buồn”. Tôi vốn tính hiếu chiến (và hiếu thắng) nên lại tâm đắc với ông T.T này bởi một câu nói khác: “Chúng tôi tự hào đã đánh thắng ba đế quốc to”. Dù chỉ ngắn gọn thế thôi nhưng cũng đủ cho người nghe hiểu rằng Việt Nam là một cường quốc, chứ “không phải dạng vừa” đâu đấy!
Lý do ông Thưởng, ngôi sao sáng mới 54 tuổi bị thanh trừng không được công khai. Tuy nhiên, theo báo cáo của Uỷ ban Kiểm tra Trung ương và các cơ quan chức năng, thì ông Võ Văn Thưởng “đã vi phạm Quy định về những điều đảng viên không được làm...
Cứ theo như lời của giáo sư Nguyễn Văn Lục thì T.T. Thích Trí Quang là tác giả của câu nói (“Cộng Sản nó giết mình hôm nay, mai nó mang vòng hoa đến phúng điếu!”) thượng dẫn. Tôi nghe mà bán tin bán nghi vì nếu sự thực đúng y như vậy thì hoa hòe ở Việt Nam phải trồng bao nhiêu mới đủ, hả Trời?
Đảng CSVN tự khoe là “ niềm tin hiện thực hóa khát vọng phát triển đất nước phồn vinh, hạnh phúc“của nhân dân, nhưng sau 94 năm có mặt trên đất nước, thực tế đã chứng minh đảng đã cướp mất tự do của dân tộc, và là lực cản của tiến bộ...
Khi Kim Dung gặp Ian Fleming cả hai đều hớn hở, tay bắt mặt mừng và hể hả mà rằng: “Chúng ta đã chia nhau độc giả của toàn thể thế giới”. Câu nói nghe tuy có hơi cường điệu (và hợm hĩnh) nhưng sự hỉ hả của họ không phải là không có lý do. Số lượng sách in và số tiền tác quyền hậu hĩ của hai ông, chắc chắn, vượt rất xa rất nhiều những cây viết lừng lẫy cùng thời. Ian Fleming đã qua đời vào năm 1964 nhưng James Bond vẫn sống mãi trong… sự nghiệp của giới làm phim và trong… lòng quần chúng. Tương tự, nhân vật trong chuyện kiếm hiệp của Kim Dung sẽ tiếp tục là những “chiếc bóng đậm màu” trong tâm tư của vô số con người, nhất là người Việt.
Trong tháng Hai vừa qua, cái chết đau thương, lẫm liệt của nhà đối kháng người Nga Alexei Navalny trong tù đã gây sầu thảm, phẫn nộ cho toàn cộng đồng tiến bộ nhân loại. Đối với người Việt Nam tiến bộ, nỗi đau lại càng sâu thêm khi trong ngày cuối cùng của tháng Hai, ngày 29, nhà cầm quyền độc tài Hà Nội bắt đi cùng lúc hai nhà đấu tranh kiên cường...
NHẬN TIN QUA EMAIL
Vui lòng nhập địa chỉ email muốn nhận.