Hôm nay,  

Trang Sử Việt: Nguyễn Lộ Trạch

09/09/201600:01:00(Xem: 6174)
(Lời tâm tình: Bài viết về “Sử Việt” chỉ khái quát, không đi sâu từng chi tiết của mỗi nhân vật. Cuối mỗi bài viết, phần “Thiết nghĩ” nếu có chỉ là góp ý của tác giả, không ngoài mục đích làm sáng tỏ thêm về nội dung đã biên soạn. Trang Sử Việt luôn mong mỏi nhúm nhen tình tự dân tộc, niềm yêu thương quê hương và giữ gìn Việt ngữ cùng văn hóa Việt. Trang Sử Việt đăng trên Vietbao Online thứ Ba và thứ Sáu hằng tuần).
________________ 
 NGUYỄN LỘ TRẠCH
(1853 - 1895)
 
    Nguyễn Lộ Trạch là một chí sĩ yêu nước coi thường danh lợi, quê Thừa Thiên, tự Kỳ Nhân, hiệu Kỳ Am, biệt hiệu Kỳ Ưu. Ông là con Tuần phủ Nguyễn Quốc Uy. Ông kết hôn với Trần Thị Nhàn là con gái đại thần Trần Tiễn Thành. Ông đã đọc nhiều sách tân thư và các bản điều trần của Nguyễn Trường Tộ nên ảnh hưởng mạnh mẽ về canh tân đất nước. 
  
    Năm 1877, nhân dịp kỳ thi Đình mà đề thi hỏi về thời sự, Nguyễn Lộ Trạch viết bài: “Thời vụ sách I”, nội dung khẩn thiết xin vua Tự Đức cải cách xứ sở theo tân tiến của thế giới, nội dung sâu sắc đã gây tiếng vang lớn lúc bấy giờ, triều đình lại không quan tâm đến thỉnh cầu này. Năm 1882, quân Pháp đánh chiếm Hà Nội lần thứ hai, ông lo lắng cho đất nước, nên viết “Thời vụ sách II” gồm 5 điều căn bản: 
  
1- Dời đô đến Thanh Hóa, dùng địa thế hiểm yếu giữ nước.
2- Lập chiến khu và đồn điền sẵn sàng để dùng khi cần. 
3- Ngoại giao với châu Âu nhất là nước Đức và Anh, họ ghét Pháp để kiềm chế Pháp, như thế “hợp tung thời Chiến quốc”. 
4- Khuyến khích người Việt học cơ khí tân tiến Tây phương. 
5- Sắm sửa vũ khí mới, tuyển mộ và tập luyện quân sĩ.
  
     Năm 1884, Phụ chính đại thần Nguyễn Văn Tường mời ông và Phạm Phú Đường (con trai Phạm Phú Thứ) đến trình bày những luận điểm căn bản trong kế sách chống ngoại xâm. Ông dâng thư (Thư đứng tên cùng Phạm Phú Đường) lên Phụ chính đại thần. Nhưng đến tháng 7-1885, kinh thành Huế thất thủ nên “Thời vụ sách II” bị rơi vào quên lãng.
 
     Năm 1892, thời vua Thành Thái, nhân kỳ thi Đình có đề tài “Đại thế toàn cầu”, ông viết “Thiên hạ đại thế luận” gồm có:
 
 - Dã tâm xâm lược của Pháp không thay đổi, nếu chúng ta sợ sệt cầu hòa với Pháp, Pháp vẫn không ngừng xâm lược. Khi chúng ta khiêu khích Pháp, Pháp cũng không tiến quân mạnh hơn. Nay nhà vua và triều đình chỉ còn cách: “Từ bỏ hẳn tệ quan liêu, tham nhũng, bỏ thói chuộng hư danh... thì may ra một ngày kia sẽ giữ vững được nghiệp lớn”. 

 
 - Cần tu chỉnh gấp về chính trị và giáo dục theo tân tiến, để đất nước được thăng tiến, thịnh vượng và bền vững. Thế mà, triều đình Huế vẫn lơ là?! U uất trước cảnh nước nhà bị giặc Pháp xâm lược, ông bôn ba gặp các chí sĩ: Phan Bội Châu, Nguyễn Thượng Hiền, Trương Gia Mô... Để bàn bạc kế sách quang phục xứ sở. Các sĩ phu: Trần Quí Cáp, Phan Chu Trinh... rất hâm mộ ông. Huỳnh Thúc Kháng đã thán phục ông: “Một nhà chí sĩ và một văn hào của Việt Nam”.
   
     Năm 1895, trên đường bôn ba lo vận nước, ông bị bệnh mất tại Bình Định. Các tác phẩm của Nguyễn Lộ Trạch: Kỳ Am dã thoại (Những lời quê mùa của Kỳ Am), Kỳ Am thi văn toàn tập... phần lớn đều bằng chữ Hán và bị thất lạc, chỉ còn: Kỳ Am Nguyễn Lộ Trạch di văn. Và những bài văn còn lại của Kỳ Am Nguyễn Lộ Trạch, do người đời sau góp nhặt. Trong đó có Quỳ Ưu lục và một số thư từ và 15 bài thơ.
  
 *- Thiết nghĩ: Nguyễn Lộ Trạch đã tiếp tục kế sách canh tân đất nước của Nguyễn Trường Tộ. Lòng nhiệt huyết của ông đã quên cả công danh và mọi sự thách đố trước mắt. Nguyễn Lộ Trạch đã nhân một kỳ thi Đình có đề ra hỏi về thời sự, ông dâng bản “Thời vụ sách I” nêu những canh tân cấp bách và thiết yếu cho nước nhà, nhưng triều đình lại lơ là?!       
 
      Lòng tha thiết canh tân xứ sở luôn thôi thúc ông, nên vào năm 1882, ông lại viết bản điều trần “Thời Vụ Sách II”, khẩn thiết đề nghị vua Tự Đức sớm canh tân đất nước, cải tổ quân đội và sửa đổi về chính trị, để kịp thời đối phó với thực dân Pháp đang âm mưu xâm lược Việt Nam. Khi ông thấy thực dân Pháp đã manh nha nuốt trọn 3 tỉnh miền Tây Nam Bộ. Ông lại nghiền ngẫm và tiên đoán chính xác rằng thực dân Pháp còn tham vọng muốn đánh chiếm cả Bắc Kỳ. 
     Trong khi đấy, triều đình Huế lại nhu nhược, đa số chủ trương cầu hoà với Pháp hoặc cầu viện quân Tàu; cả hai điều này đều bất lợi cho nước ta?! Nguyễn Lộ Trạch là một nhà canh tân ưu tú và là một nhà chính trị lỗi lạc vậy?!
 
Cảm phục: Nguyễn Lộ Trạch
  
Nguyễn Lộ Trạch, lo toan núi sông!
Quốc gia quang phục, thiết tha lòng!
Canh tân ngẫm nghĩ, luôn mong mỏi
Đáng tiếc, triều đình hờ hững trông?!
Nguyễn Lộc Yên  

.
.

Gửi ý kiến của bạn
Vui lòng nhập tiếng Việt có dấu. Cách gõ tiếng Việt có dấu ==> https://youtu.be/ngEjjyOByH4
Tên của bạn
Email của bạn
)
“Ý thức xã hội mới Việt Nam “là toàn bộ những tư tưởng, quan điểm, những tình cảm, tâm trạng, truyền thống tốt đẹp, v.v. của cộng đồng dân tộc Việt Nam, mà hạt nhân là chủ nghĩa Mác- Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, đường lối, chủ trương của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước, phản ánh lợi ích căn bản của nhân dân nhằm phục vụ sự nghiệp xây dựng, bảo vệ xã hội mới”. Nói như thế là cuồng tín, vọng ngoại và phản bội ước vọng đi lên của dân tộc...
Nhiều sự việc thay đổi kể từ thập niên 1970 khi Richard Nixon và Mao Trạch Đông nghĩ ra công thức “một Trung Quốc” cho sự dị biệt của họ đối với quy chế Đài Loan. Nhưng nếu kết hợp với các biện pháp khác để tăng cường việc răn đe chống lại bất kỳ hành động xâm lược bất ngờ nào, chính sách này trong 50 năm qua vẫn có thể giúp cho việc gìn giữ hòa bình. Liệu Trung Quốc có thể cố tấn công Đài Loan vào năm 2027 không? Philip Davidson, Tư lệnh mãn nhiệm của Bộ Tư lệnh Ấn Độ-Thái Bình Dương của Mỹ, nghĩ như vậy hồi năm 2021 và gần đây ông đã tái khẳng định việc đánh giá của mình. Nhưng liệu Hoa Kỳ và Trung Quốc có định sẵn cho cuộc chiến trên hòn đảo này không, đó là một vấn đề khác. Trong khi nguy hiểm là có thật, một kết quả như vậy không phải là không thể tránh khỏi.
Khi nhận xét về chính trị tại Việt Nam, không những các quan sát viên quốc tế mà ngay cả nhân dân đều băn khoăn trước câu hỏi: dưới chế độ CSVN, cả quân đội lẫn công an đều là những công cụ bảo vệ cho đảng và chế độ, nhưng tại sao thế lực của công an và đại tướng công an Tô Lâm lại hoàn toàn lấn át quân đội như thế?
Có nhiều chỉ dấu Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ đã “lọt vào mắt xanh” Trung Quốc để giữ chức Tổng Bí thư đảng CSVN thay ông Nguyễn Phú Trọng nghỉ hưu. Những tín hiệu khích lệ đã vây quanh ông Huệ, 66 tuổi, sau khi ông hoàn tất chuyến thăm Trung Quốc từ 7 đến 12/04/2024.
“Hủ cộng”, tôi có thể hợm mình tuyên bố, với sự chứng thực của Google, là do tôi khai sinh trong khi mấy lời cảm thán tiếp nối là của Tố Hữu khi nhà thơ này, nhân chuyến thăm viếng Cuba, đã tiện lời mắng Mỹ: “Ô hay, bay vẫn ngu hoài vậy!” Gọi “khai sinh” cho hách chứ, kỳ thực, chỉ đơn thuần là học hỏi, kế thừa: sau “hủ nho”, “hủ tây” thì đến “hủ cộng”. “Hủ nho”, theo Việt Nam Tự Điển của Hội Khai Trí Tiến Đức, là “nhà nho gàn nát”, chỉ giới Nho học cố chấp, từng bị những thành phần duy tân, đặc biệt là nhóm Tự Lực Văn Đoàn, nhạo báng sâu cay vào thập niên 1930. Nếu “hủ nho” phổ biến cả thế kỷ nay rồi thì “hủ tây”, có lẽ, chỉ được mỗi mình cụ Hồ Tá Bang sử dụng trong vòng thân hữu, gia đình. Hồ Tá Bang là một trong những nhà Duy Tân nổi bật vào đầu thế kỷ 20, chủ trương cải cách theo Tây phương nhưng, có lẽ, do không ngửi được bọn mê tín Tây phương nên mới có giọng khinh thường: "Chúng nó trước hủ nho giờ lại hủ tây!" [1]
Mới đấy mà đã 20 năm kể từ khi đảng CSVN cho ra đời Nghị quyết 36 về “Công tác đối với người Việt Nam ở nước ngoài” (26/03/2004-26/03/2024). Nhưng đâu là nguyên nhân chưa có “đoàn kết trong-ngoài” để hòa giải, hòa hợp dân tộc?
Cả Hiến Pháp 2013 và Luật Công An Nhân Dân năm 2018 đều quy định công an nhân dân là lực lượng bảo đảm an toàn cho nhân dân và chống tội phạm. Tại sao trên thực tế nhân dân Việt lại sợ hãi công an CSVN hơn sợ cọp?
Càng gần các Hội nghị Trung ương bàn về vấn đề Nhân sự khóa đảng XIV 2026-2031, nội bộ đảng CSVN đã lộ ra vấn đề đảng viên tiếp tay tuyên truyền chống đảng. Ngoài ra còn có hiện tượng đảng viên, kể cả cấp lãnh đạo chủ chốt đã làm ngơ, quay mặt với những chống phá Chủ nghĩa Mác-Lênin và tư tưởng Cộng sản Hồ Chí Minh...
Hí viện Crocus City Hall, cách Kremlin 20 km, hôm 22 tháng O3/2024, đang có buổi trình diển nhạc rock, bị tấn công bằng súng và bom làm chết 143 người tham dự và nhiều người bị thương cho thấy hệ thống an ninh của Poutine bất lực. Trước khi khủng bố xảy ra, tình báo Mỹ đã thông báo nhưng Poutine không tin, trái lại, còn cho là Mỹ kiếm chuyện khiêu khích...
Khi Việt Nam nỗ lực thích ứng với môi trường quốc tế ngày càng cạnh tranh hơn, giới lãnh đạo đất nước đã tự hào về “chính sách ngoại cây giao tre” đa chiều của mình. Được Nguyễn Phú Trọng, Tổng Bí thư Đảng Cộng sản Việt Nam (ĐCSVN), thúc đẩy từ giữa thập niên 2010, ý tưởng là bằng cách cân bằng mối quan hệ của Việt Nam với các cường quốc – không đứng về bên nào, tự chủ và thể hiện sự linh hoạt – nó có thể duy trì sự trung gian và lợi ích của mình, đồng thời tận dụng các cơ hội kinh tế do tình trạng cạnh tranh của các đại cường tạo ra
NHẬN TIN QUA EMAIL
Vui lòng nhập địa chỉ email muốn nhận.