NGUYỄN DUY HIỆU
(1847 - 1887)
.
Nguyễn Duy Hiệu còn gọi là Nguyễn Hiệu, quê Quảng Nam. Năm 1876, ông đỗ Cử nhân, năm 1879 đỗ Phó bảng, sau đấy được phong tước Hồng Lô Tự Khanh. Ông thấy triều đình Huế nhu nhược đầu hàng Pháp nên chán nản từ quan về quê.
.
.
Năm 1885, ông cùng Trần Văn Dư, Phan Bá Phiến, Nguyễn Hàm, hưởng ứng hịch Cần vương lập “Nghĩa hội Quảng Nam” chiêu mộ nghĩa quân khởi nghĩa chống Pháp.
.
Ngày 4-9-1885, nghĩa quân đánh chiếm La Qua là tỉnh thành Quảng Nam, giữ được 20 ngày thì tướng Pháp là Schants đưa quân chiếm lại thành và xua quân tấn công các căn cứ nghĩa quân ở Đại Lộc, Đại Đồng, Quế Sơn... Sau một tháng cầm cự, Pháp tăng viện đông đảo với vũ khí tối tân, các căn cứ lần lược rơi vào tay giặc. Để bảo toàn lực lượng, bộ chỉ huy Nghĩa hội dùng kế sách “giải binh quy điền”.
.
.
Tháng 12-1885, Trần Văn Dư từng là thầy vua Đồng Khánh, về Huế để gặp vua mong tìm cách hòa hoãn, nhưng trên đường đi Trần Văn Dư bị quyền Tổng đốc Quảng Nam, Châu Đình Kế hãm hại.
.
Đầu năm 1886, Nguyễn Duy Hiệu chính thức làm Hội chủ mới “Nghĩa hội Quảng Nam”, ông chọn thung lũng Trung Lộc, thuộc Quế Sơn đặt tổng hành dinh. Từ đó, Nghĩa quân bung ra đánh các đồn giặc, gây cho chúng nhiều thiệt hại.
.
Tháng 2-1886, Nguyễn Thân chỉ huy quân Pháp và quân triều đình (đã hàng Pháp), tiến vào căn cứ Trung Lộc. Trận chiến ác liệt, Nghĩa quân thế yếu phải phá vòng vây rút về Tam Kỳ. Trước tình thế tuyệt vọng, Phan Bá Phiến uống thuốc độc tự vận ngày 21-9-1887. Nguyễn Hiệu tự nộp mình cho Pháp ở núi Non Nước để tự nhận trách nhiệm và yêu cầu Pháp không sát hại Nghĩa quân. Pháp dụ hàng, ông bất khuất nên chúng đem ông hành quyết ngày 15-10-1887.
.
Cảm phục: Nguyễn Duy Hiệu
.
Nguyễn Duy Hiệu, giúp nước lo dân
Thế trận lâm nguy, nghiền ngẫm tâm
Nạp mạng, khuyên Tây đừng hại lính!
Ngậm ngùi, Phan Bá Phiến quyên thân!
.
Nguyễn Lộc Yên
.
.
Gửi ý kiến của bạn