Trang Sử Việt: Trần Văn Dư

(1839 - 1885)

.

     Trần Văn Dư còn gọi là Trần Dư hay Trần Ngọc Dư, hiệu là Hoán Nhược, quê huyện Tam Kỳ, tỉnh Quảng Nam. Năm 1858 đỗ Tú tài, năm 1868 đỗ Cử nhân. Năm 1875, đỗ Tiến sĩ được bổ nhiệm làm Hành tẩu viện Cơ mật, Tri phủ Ninh Giang (Hải Dương), Tri phủ Quảng Oai (Sơn Tây).

.

     Triều đình lại triệu ông về kinh làm Giảng tập tại Dục Đức đường, từ đó ông là thầy dạy: Vua Dục Đức và Đồng Khánh. Sau đấy, ông làm Án sát Hà Tĩnh, Ngự sử đạo An-Tĩnh (Nghệ An và Hà Tĩnh) rồi phong làm Hồng lô tự khanh.

.

     Năm 1884, vua Kiến Phúc cử ông làm Sơn phòng Quảng Nam. Khi nghe dụ Cần Vương, ông cùng Nguyễn Duy Hiệu, Phan Bá Phiến, Tiểu La Nguyễn Thành... thành lập Nghĩa hội Quảng Nam, ông làm hội chủ. Pháp đem binh đàn áp lực lượng Nghĩa hội Quảng Nam, bị Nghĩa quân chống trả quyết liệt, vua Đồng Khánh kêu gọi ông trở về với triều đình, nhưng triều đình đã hàng Pháp nên ông không về triều. 

.

     Ngày 4-9-1885, Nghĩa quân đánh chiếm La Qua là tỉnh lỵ của Quảng Nam, đến ngày 25-9-1885, thì quân Pháp do tướng Shants chỉ huy cùng Tiễu phú sứ Nguyễn Thân đem quân triều đình mở cuộc tái chiếm. Ông cho rút quân về căn cứ Sơn phòng Dương Yên ở miền rừng núi phủ Tam Kỳ. Trước tình thế chống thực dân Pháp bị khó khăn, ông định về Huế gặp vua Đồng Khánh (ông là thầy dạy vua Đồng Khánh học) để trình bày việc chống thực dân, nhưng khi đến La Qua (tỉnh thành Quảng Nam), thì Châu Đình Kế là quyền Tuần phủ Quảng Nam, xem ông như một tướng đầu hàng.

 .

     Ông không phục, khẳng khái mắng vào mặt tên Kế là tay sai thực dân Pháp, Châu Đình Kế giận và thẹn nên âm mưu với Pháp giết ông ngày 13-12-1885.

.

.

Nguyễn Lộc Yên