Trang Sử Việt: Vua Tự Đức: Nguyễn Phúc Hồng Nhậm

(Lời tâm tình: Bài viết về “Sử Việt” chỉ khái quát, không đi sâu từng chi tiết của mỗi nhân vật. Cuối mỗi bài viết, phần “Thiết nghĩ” nếu có chỉ là góp ý của tác giả, không ngoài mục đích làm sáng tỏ thêm về nội dung đã biên soạn. Trang Sử Việt luôn mong mỏi nhúm nhen tình tự dân tộc, niềm yêu thương quê hương và giữ gìn Việt ngữ cùng văn hóa Việt. Trang Sử Việt đăng trên Vietbao Online thứ Ba và thứ Sáu hằng tuần).

________________ 

(1829 - 1883)

.

Nguyễn Phúc Hồng Nhậm còn tên khác là Nguyễn Phúc Thì, sinh tại Huế là con thứ của vua Thiệu Trị. Năm 1847, Hồng Nhậm lên ngôi, niên hiệu Tự Đức, còn gọi là Nguyễn Dực Tông. Vua tính tình hiền hòa, thông minh, rất có hiếu với mẹ là bà Từ Dụ Thái hậu, khi gặp mẹ vua quỳ xuống vấn an sức khoẻ. Thái hậu nói gì, vua ghi ngay vào sổ nhỏ để ghi nhớ lời mẹ dạy gọi là “Từ huấn lục”.

 .

        Đời vua Tự Đức có rất nhiều giặc giã. Năm 1851, có giặc Khách, vua cử Nguyễn Văn Giai đánh dẹp. Năm 1854, Lê Duy Cự xưng là dòng dõi nhà Lê, cùng Cao Bá Quát chiêu binh chống triều đình, rồi giặc cờ Vàng, cờ Đen... ở khắp nơi. Năm 1861, trung tướng Pháp là Charner cùng Tạ Văn Phụng đánh Quảng Nam. Cùng năm, Pháp đánh đồn Kỳ Hòa ở Nam kỳ, quân triều đình yếu kém. Nên ngày 5-6-1862, triều đình Huế ký hòa ước, nhường 3 tỉnh Miền Đông (Gia Định, Biên Hòa, Định Tường) cho Pháp. 

Vậy mà triều đình không nghe lời điều trần của những người tân tiến: Nguyễn Trường Tộ, Phan Thanh Giản, Phạm Phú Thứ... Họ đề nghị cần học hỏi kỹ thuật tân tiến; chấn chỉnh: Quân đội, kinh tế..., để đất nước tiến bộ. Triều đình chỉ bàn bạc việc trị quốc theo vua Nghiêu, Thuấn của thời xa xưa thiếu hiện thực, vì vậy nước nhà bị chậm tiến và loạn lạc khắp nơi?!.

Về quân đội, Việt Nam có nhân lực dồi dào nhưng vũ khí lại thiếu thốn trầm trọng vì ngân quỹ quốc gia kiệt quệ, thiếu tinh thần cấp tiến. Mười người lính chỉ có một khẩu súng cũ phải châm ngòi mới bắn được. Quân sĩ không được tập bắn nhiều vì sợ tốn tiền mua đạn. Vì vậy khi quân Pháp tấn công, quân ta dù can trường cũng không thể chống nổi.

.

Việc nối ngôi: Theo lẽ thường, sau khi vua Thiệu Trị băng hà, ngôi vua sẽ truyền cho người con trưởng Nguyễn Phúc Hồng Bảo (1825-1854). Nhưng hôm ấy, các hoàng thân và các quan văn võ họp tại điện Cần Chánh tuyên đọc di chiếu, hoàng tử thứ hai là Hồng Nhậm được lập lên ngôi. Người con trưởng là Nguyễn Phúc Hồng Bảo không tin đây là ý của vua cha mà do Trương Đăng Quế âm mưu, nên quyết chí tranh ngôi, đã gây nên cảnh máu nhuộm chốn cung đình.

.

Về văn học, trong các vua triều Nguyễn, vua Tự Đức là người thường làm thơ, những bài thơ của vua đều có giá trị văn học, như bài thơ Nôm vua “Khóc Thị Bằng Phi”:

.

“Ôi thị Bằng Phi đã mất rồi!

Lẽo đẽo theo hoài mãi chẳng thôi!...” 

.

Vua Tự Đức là một nhà thơ có thực tài, đã để lại đời sau: 

 - Chữ Nho: Ngự chế thi tập, Ngự Chế Việt sử tổng vịnh, đã vịnh hàng trăm nhân vật lịch sử Việt Nam. 

 - Chữ nôm: Luận Ngữ diễn ca, Thập điều, Tự học diễn ca...

.

.