Trang Sử Việt: Mạc Cửu

.

Mạc Cửu quê xã Lê Quách, huyện Hải Khang, phủ Lôi Châu, tỉnh Quảng Đông (Tàu). Năm 1680, niên hiệu Khang Hy thứ 19 của nhà Thanh, Mạc Cửu không phục nhà Thanh nên đem gia quyến tị địa đất Chân Lạp, sau đến Sài Mạt (nay tỉnh Campot, Cao Miên). Ông chiêu tập dân lưu lạc người Hoa, người Việt đi khai hoang, lập ấp chạy dài ven biển từ Kompongsom (Chân Lạp) về tận Cà Mau (ngày nay), dần dà thành lập được 7 xã, bắt đầu mở phố xá, xây thành lũy.
.

Ghe thuyền từ các nước ngoài đến nơi đây mua bán càng ngày càng nhộn nhịp. Trong thời gian này, chúa Nguyễn đã lập xong phủ Gia Định. Người Việt và các di dân người Hoa định cư được yên ổn. Ông nghĩ muốn tồn tại phải có thế lực mạnh che chở cho lãnh địa vừa gây dựng. Năm 1708, Mạc Cửu cùng thuộc hạ là Lý Xá, Trương Cầu đem lễ vật đến xin thần phục chúa Nguyễn, chúa Nguyễn Phúc Chu chấp thuận và phong cho Mạc Cửu làm Tổng binh, trấn ở đấy và phong tước là Cửu Ngọc hầu, vùng đất này ông đặt bản doanh và gọi là Hà Tiên (Tiên trên sông), do tương truyền: Tiên xuất hiện trên sông.
.

Hà Tiên có phong cảnh đẹp, đất đai màu mỡ nên chẳng bao lâu phát triển trù phú, dân chúng đông đúc. Nơi đây, ông tổ chức lực lượng quân sĩ địa phương, để giữ gìn an ninh cho bá tánh sinh sống được yên ổn, đã nhiều lần ông tổ chức đánh đuổi bọn cướp biển cặp thuyền cướp bóc.

.

Về gia quyến thì không rõ ông có bao nhiêu vợ, chỉ biết mẹ của Mạc Thiên Tứ (con trai Mạc Cửu) là bà Bùi Thị Lẫm, người huyện Đồng Môn (Biên Hoà). Căn cứ bia mộ dòng họ Mạc trên núi Bình San (Hà Tiên), bà được chúa Nguyễn cho phép mang họ Nguyễn. Mạc Cửu được truy phong Khai trấn Thượng trụ quốc Đại tướng quân Vũ Nghị Công.

.

.

.

Nguyễn Lộc Yên