Trang Sử Việt: Lương Văn Chánh
.
Nguyễn Lộc Yên
.
(Lời tâm tình: Bài viết về "Sử Việt" chỉ khái quát, không đi sâu từng chi tiết của mỗi nhân vật. Cuối mỗi bài viết, phần "Thiết nghĩ" nếu có chỉ là góp ý của tác giả, không ngoài mục đích làm sáng tỏ thêm về nội dung đã biên soạn. Trang Sử Việt luôn mong mỏi nhúm nhen tình tự dân tộc, niềm yêu thương quê hương và giữ gìn Việt ngữ cùng văn hóa Việt. Trang Sử Việt đăng trên Vietbao Online thứ Ba và Năm).
____
.
LƯƠNG VĂN CHÁNH
(? - 1661)
.
Lương Văn Chánh, theo sử liệu triều Nguyễn, ông là người huyện Tuy Hoà, tỉnh Phú Yên; nguyên quán ở xã Phụng (Phượng) Lịch, huyện Hoằng Hoá, tỉnh Thanh Hoá. Ông làm quan đời Lê Anh Tông (1548-1556), giữ chức Thiên Vũ Vệ Đô chỉ huy sứ, thấy nhà Lê Trung Hưng chính sự rối ren, ông từ quan. Vào năm Mậu Ngọ (1558), ông theo Nguyễn Hoàng vào Nam (Thuận Hóa). Ông là người có công chiêu tập lưu dân khai khẩn, mở mang vùng đất Phú Yên.
.
Đến năm Mậu Dần (1578), quân Chiêm Thành gây hấn, chúa Nguyễn cấp quân cho ông đánh đuổi quân Chiêm. Ông chỉ huy quân sĩ từ bờ biển dùng thuyền chạy ngược dòng sông Ba (tức sông Đà Rằng mà người Chăm gọi là "Ea Rarang", người Việt phát âm thành Đà Rằng). Ông đánh chiếm thành Hồ của Chiêm (nay thuộc xã Hoà Định, huyện Tuy Hòa, Phú Yên) do chiến công lẫy lừng, được phong chức Đặc Tiến phụ quốc Thượng tướng quân, tước Phù nghĩa hầu. Năm 1597, ông thành lập phủ Phú Yên rộng lớn từ đèo Cù Mông là ranh phía bắc, đến Đèo Cả nơi Thạch Bi Sơn (Đá Bia) là ranh phía nam và giữ chức Trấn Biên. Ông chia vùng đất của lưu dân thành ba khu vực:
.
- Vùng thứ nhất: Từ Cù Mông tới Vũng Lấm (Sông Cầu).
- Vùng thứ hai: Từ Bà Đài (Xuân Đài) đến châu thổ sông Cái (còn gọi là sông Kỳ Lộ, sông La Hiên, ở hạ lưu lại gọi là sông Cái, sông chảy qua huyện Đồng Xuân đến Tuy An).
- Vùng thứ ba: Từ Bà Diễn (sông Đà Rằng) đến đèo Cả.
.
Những người đi đầu trong công cuộc khai khẩn đã trở thành tiền hiền, hậu hiền của những xóm làng được thành lập sớm ở vùng đất Phú Yên. Khi họ khai khẩn đến đâu thì làng, thôn, ấp, được thành lập tới đấy. Vùng đất Phú Yên có đầy đủ núi rừng, sông biển và có cánh đồng Tuy Hòa là một cánh đồng lớn ở miền Trung. Ông lại cho dân khai khẩn rừng rú phía tây Phú Yên, nên Trấn Biên mỗi ngày thêm rộng rãi, dân chúng sống sung túc, quân ngũ mạnh mẽ.
.
Ông mất ngày 19 tháng 9 Tân Hợi (1611) tại thôn Long Phụng, xã Hoà Trị, huyện Tuy Hòa ngày nay, được nhân dân an táng và lập đền thờ ông ở đấy, nhân dân nhớ ơn và suy tôn ông là Thành hoàng của tỉnh Phú Yên.
.
*- Thiết nghĩ: Lương Văn Chánh chẳng những là vị một khai quốc công thần của nhà Nguyễn, mà còn là người có công lớn trong việc lập vùng đất Phú Yên từ thuở ban đầu.
.
Năm 1597, Lương Văn Chánh nhận sắc lệnh của chúa Nguyễn, dìu dắt khoảng 4.000 lưu dân vào khai khẩn vùng đất phía Nam của nước ta từ đèo Cù Mông đến đèo Cả. Ông cùng lưu dân dã khai hoang, lập ấp tạo nên những làng mạc đầu tiên trên vùng châu thổ sông Đà Rằng và sông Cái.
Vùng đất Phú Yên thời đấy rất quan trọng, vì liên quan trực tiếp đến sự nghiệp Nam tiến của chúa Nguyễn. Bởi giang sơn của chúa Nguyễn lúc bấy giờ nằm trong giới hạn từ đèo Ngang cho đến núi Đá Bia ở phía nam Phú Yên mà thôi.
.
Năm 1613, Chúa Tiên trước khi mất, truyền ngôi chúa cho Nguyễn Phúc Nguyên, căn dặn: "Đất Thuận Quảng phía Bắc có núi Ngang (Hoành Sơn) và sông Gianh hiểm trở, phía Nam có núi Hải Vân và núi Đá Bia (thuộc tỉnh Phú Yên) bền vững, núi có vàng sắt, biển có cá muối, là đất tốt cho người dụng võ. Nếu biết dạy dân luyện binh để chống lại quân chúa Trịnh thì đủ xây dựng cơ nghiệp muôn đời. Ví bằng thế lực chưa mạnh thì cố giữ vững đất đai này để chờ cơ hội". Lời di chúc ấy, sau này các chúa Nguyễn ghi tạc tận tâm can, vì từ vùng đất này (Phú Yên) các chúa Nguyễn dùng làm bàn đạp để mở cuộc Nam tiến và Tây tiến. Di chúc của Chúa Tiên, là một trong những di chúc nổi tiếng trong lịch sử nước ta. Cũng từ đấy, mà các thế hệ con cháu Lạc Hồng ngày nay có một bản đồ hình chữ S hoàn chỉnh và xinh đẹp.
.
Cảm mộ: Lương Văn Chánh
.
Lương Văn Chánh, đất Bắc phân vân?!
Tìm đến Phú Yên, hết ngại ngần!
Ruộng rẫy mỡ màng, gìn giữ đất
Núi rừng tươi tốt, vấn vương thân
Lo lường khai khẩn, lo lường lính
Khuyến khích học hành, khuyến khích dân
Phòng ngự trấn biên, sang sửa phố
Tiền hiền, dân chúng nhớ nhung ân!
.
Nguyễn Lộc Yên
.
.
Gửi ý kiến của bạn
