Hôm nay,  

Trang Sử Việt: Nguyễn Thiếp

22/10/201514:14:00(Xem: 11183)
(Lời tâm tình: Bài viết về “Sử Việt” chỉ khái quát, không đi sâu từng chi tiết của mỗi nhân vật. Cuối mỗi bài viết, phần “Thiết nghĩ” nếu có chỉ là góp ý của tác giả, không ngoài mục đích làm sáng tỏ thêm về nội dung đã biên soạn. Trang Sử Việt luôn mong mỏi nhúm nhen tình tự dân tộc, niềm yêu thương quê hương và giữ gìn Việt ngữ cùng văn hóa Việt. Trang Sử Việt đăng trên Vietbao Online thứ Ba và thứ Năm).
________________
.
NGUYỄN THIẾP
(1723 - 1804)
.
Nguyễn Thiếp có nhiều tên hiệu: Cuồng Ẩn, La Sơn Phu Tử, Lam Hồng dị nhân... quê làng Nguyệt Ao, huyện La Sơn, Hà Tĩnh. Năm 1743, ông đỗ Hương cống, chúa Trịnh Doanh bổ ông làm Huấn đạo, rồi Tri huyện ở Thanh Chương (Nghệ An), ông thấy dân tình cơ cực lầm than mà vua quan thì ganh tị vì danh lợi, nên năm 1768 (45 tuổi) ông từ quan về Hà Tĩnh, cất am trên núi Thiên Nhẫn ở ẩn, cày bừa trồng trọt, sống thanh bần. Năm 1786, Nguyễn Huệ ra Bắc diệt chúa Trịnh, nghe danh tiếng ông liền viết thư và sắm sửa lễ vật sai người đến núi Thiên Nhẫn mời, ông từ chối. Năm 1788, vua Quang Trung trên đường đem quân ra Bắc trừ xâm lược, xin gặp ông để hỏi kế sách diệt quân Thanh, ông nói: “Quân Thanh ở xa tới mệt mỏi không biết tình hình chủ khách, lại khinh địch, nếu đánh gấp thì không ngoài mười ngày sẽ phá tan. Nếu trì hoãn thì khó lòng mà trừ được giặc”.
.
Sau chiến thắng Xuân Kỷ Dậu (1789), khi Quang Trung về đến Nghệ An, mời ông đến bàn việc quốc sự. Ngày mồng 10 tháng 8, năm Quang Trung thứ 4 (1791), vua đã ân cần mời ông vào Phú Xuân. Vì cảm khái lòng chân thành của vua, nên lần này ông nhận lời giúp vua (đã từ chối 3 lần), ông dâng vua bản tấu bàn về 3 điều hệ trọng của đất nước:
.
1- Về Quân đức: Đức là gốc của vạn sự, ngài là bậc “Thượng đức cao minh, nghị luận lỗi lạc, liệu việc, lượng người hơn hẳn người ta” nhưng vẫn cần: “Trau dồi học vấn để tăng thêm tài thì thật là một đấng ở trước đời Thang, Vũ”.
.
2- Về Dân tâm: “Dân là gốc nước, gốc vững thì nước mới yên, chính sự thì uy vũ có thừa mà ân trạch chưa ban ra khắp, dân nghi ngại. Đạo làm vua là phải lo đến sinh dân.
.
3- Về Học pháp: “Nước ta từ trước đến giờ, chính học mất đã lâu. Người ta chỉ tranh nhau học về từ chương, cầu danh lợi. Vì thế: Chúa tầm thường, tôi nịnh hót. quốc phá, gia vong, những tội kia đều ở đó mà ra. Nên việc học cần ứng dụng thực tế, nội dung sáng sủa, mục đích rõ ràng: Học cho rộng rồi ước lược cho gọn, theo điều học biết mà làm”.
.
Vua Quang Trung cử ông làm “Viện trưởng Viện Sùng Chính” lo dịch chữ Nho ra chữ Nôm, để dạy học và phổ biến trong dân, chưa tới 2 năm, ông đã mài miệt dịch xong các sách: Tiểu học, Tứ thư, Kinh Thi, và 2 bộ sách: Thi kinh giải âm và Ngũ kinh toát yếu diễn nghĩa. Ngày 16-9-1792, vua băng hà, ông vô cùng tiếc thương. Vua Cảnh Thịnh còn trẻ, Thái sư Bùi Đắc Tuyên lộng quyền, các quan lại nghi kỵ nhau. Trước bối cảnh đó ông xin trả lại lộc dưỡng lão mà vua Quang Trung đã ban cho trước đây, lui về ẩn dật.
.
Sau khi vua Gia Long lên ngôi, gọi ông đến hỏi: “Ngụy Tây Sơn mời Tiên sinh làm thầy, vậy Tiên sinh dạy nó ra sao?”. Ông thản nhiên trả lời: “Có tám điều trong sách Đại Học, có chín điều trong sách Trung Dung, người giỏi thì làm được, người không giỏi thì không làm được”. Ông lấy cớ đã già yếu không giúp Gia Long, trở về vùng núi Thiên Nhẫn làm một ẩn sĩ. Ngày 5-2-1804, ông mất hưởng thọ 81 tuổi.
.
Ông để lại các tác phẩm có giá trị: La Sơn thi tập, Hạnh Am thi cảo, Lạp Phong văn cảo, Hạnh Am di văn, Thích Hiên ký...
.
*- Thiết nghĩ: Thời Tam Quốc, Lưu Bị có “ngũ hổ tướng” dũng mãnh, nhưng nếu không có Khổng Minh thì sự nghiệp khó thành. Vua Quang Trung có “Tây Sơn thất hổ tướng” nhưng cũng cần có một người tài trí phi thường để giúp vua kinh bang tế thế. Nguyễn Thiếp là người phi thường vậy. Nếu so sánh Nguyễn Thiếp với Khương Tử Nha, thì Nguyễn Thiếp thanh cao xem thường danh lợi, ra giúp nước là vì giống nòi vì vua Quang Trung đã mời mọc nhiều lần chân tình. Còn Tử Nha, khi Văn Vương (Cơ Xương) lên núi Bàn Khê thấy Tử Nha ngồi câu cá ở sông Vị, với lưỡi câu thẳng. Văn Vương thấy lạ, thì hỏi: “Ông lão, sao câu cá bằng lưỡi câu thẳng thế thì câu sao được?”. Tử Nha vì danh lợi, thưa: “Lưỡi câu bình thường chỉ câu được cá, lưỡi câu này mới câu được minh chủ.” Văn Vương mới mời Tử Nha phò trợ.
.
Cảm phục: La Sơn Phu Tử
.
La Sơn Phu Tử, sống thanh bần!
Mời mọc nhiều lần, mới xuất thân
Nhiệt huyết lo dân, lo tiết nghĩa
Sắt son giúp nước, giúp minh quân!
.
Nguyễn Lộc Yên 


.
.

In Trang
Gửi ý kiến của bạn
Vui lòng nhập tiếng Việt có dấu. Cách gõ tiếng Việt có dấu ==> https://youtu.be/ngEjjyOByH4
Tên của bạn
Email của bạn
)
1234567Trang sauTrang cuối

Nhiều sự việc thay đổi kể từ thập niên 1970 khi Richard Nixon và Mao Trạch Đông nghĩ ra công thức “một Trung Quốc” cho sự dị biệt của họ đối với quy chế Đài Loan. Nhưng nếu kết hợp với các biện pháp khác để tăng cường việc răn đe chống lại bất kỳ hành động xâm lược bất ngờ nào, chính sách này trong 50 năm qua vẫn có thể giúp cho việc gìn giữ hòa bình. Liệu Trung Quốc có thể cố tấn công Đài Loan vào năm 2027 không? Philip Davidson, Tư lệnh mãn nhiệm của Bộ Tư lệnh Ấn Độ-Thái Bình Dương của Mỹ, nghĩ như vậy hồi năm 2021 và gần đây ông đã tái khẳng định việc đánh giá của mình. Nhưng liệu Hoa Kỳ và Trung Quốc có định sẵn cho cuộc chiến trên hòn đảo này không, đó là một vấn đề khác. Trong khi nguy hiểm là có thật, một kết quả như vậy không phải là không thể tránh khỏi.

Khi nhận xét về chính trị tại Việt Nam, không những các quan sát viên quốc tế mà ngay cả nhân dân đều băn khoăn trước câu hỏi: dưới chế độ CSVN, cả quân đội lẫn công an đều là những công cụ bảo vệ cho đảng và chế độ, nhưng tại sao thế lực của công an và đại tướng công an Tô Lâm lại hoàn toàn lấn át quân đội như thế?

Có nhiều chỉ dấu Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ đã “lọt vào mắt xanh” Trung Quốc để giữ chức Tổng Bí thư đảng CSVN thay ông Nguyễn Phú Trọng nghỉ hưu. Những tín hiệu khích lệ đã vây quanh ông Huệ, 66 tuổi, sau khi ông hoàn tất chuyến thăm Trung Quốc từ 7 đến 12/04/2024.

“Hủ cộng”, tôi có thể hợm mình tuyên bố, với sự chứng thực của Google, là do tôi khai sinh trong khi mấy lời cảm thán tiếp nối là của Tố Hữu khi nhà thơ này, nhân chuyến thăm viếng Cuba, đã tiện lời mắng Mỹ: “Ô hay, bay vẫn ngu hoài vậy!” Gọi “khai sinh” cho hách chứ, kỳ thực, chỉ đơn thuần là học hỏi, kế thừa: sau “hủ nho”, “hủ tây” thì đến “hủ cộng”. “Hủ nho”, theo Việt Nam Tự Điển của Hội Khai Trí Tiến Đức, là “nhà nho gàn nát”, chỉ giới Nho học cố chấp, từng bị những thành phần duy tân, đặc biệt là nhóm Tự Lực Văn Đoàn, nhạo báng sâu cay vào thập niên 1930. Nếu “hủ nho” phổ biến cả thế kỷ nay rồi thì “hủ tây”, có lẽ, chỉ được mỗi mình cụ Hồ Tá Bang sử dụng trong vòng thân hữu, gia đình. Hồ Tá Bang là một trong những nhà Duy Tân nổi bật vào đầu thế kỷ 20, chủ trương cải cách theo Tây phương nhưng, có lẽ, do không ngửi được bọn mê tín Tây phương nên mới có giọng khinh thường: "Chúng nó trước hủ nho giờ lại hủ tây!" [1]

Mới đấy mà đã 20 năm kể từ khi đảng CSVN cho ra đời Nghị quyết 36 về “Công tác đối với người Việt Nam ở nước ngoài” (26/03/2004-26/03/2024). Nhưng đâu là nguyên nhân chưa có “đoàn kết trong-ngoài” để hòa giải, hòa hợp dân tộc?

Cả Hiến Pháp 2013 và Luật Công An Nhân Dân năm 2018 đều quy định công an nhân dân là lực lượng bảo đảm an toàn cho nhân dân và chống tội phạm. Tại sao trên thực tế nhân dân Việt lại sợ hãi công an CSVN hơn sợ cọp?

Càng gần các Hội nghị Trung ương bàn về vấn đề Nhân sự khóa đảng XIV 2026-2031, nội bộ đảng CSVN đã lộ ra vấn đề đảng viên tiếp tay tuyên truyền chống đảng. Ngoài ra còn có hiện tượng đảng viên, kể cả cấp lãnh đạo chủ chốt đã làm ngơ, quay mặt với những chống phá Chủ nghĩa Mác-Lênin và tư tưởng Cộng sản Hồ Chí Minh...

Hí viện Crocus City Hall, cách Kremlin 20 km, hôm 22 tháng O3/2024, đang có buổi trình diển nhạc rock, bị tấn công bằng súng và bom làm chết 143 người tham dự và nhiều người bị thương cho thấy hệ thống an ninh của Poutine bất lực. Trước khi khủng bố xảy ra, tình báo Mỹ đã thông báo nhưng Poutine không tin, trái lại, còn cho là Mỹ kiếm chuyện khiêu khích...

Khi Việt Nam nỗ lực thích ứng với môi trường quốc tế ngày càng cạnh tranh hơn, giới lãnh đạo đất nước đã tự hào về “chính sách ngoại cây giao tre” đa chiều của mình. Được Nguyễn Phú Trọng, Tổng Bí thư Đảng Cộng sản Việt Nam (ĐCSVN), thúc đẩy từ giữa thập niên 2010, ý tưởng là bằng cách cân bằng mối quan hệ của Việt Nam với các cường quốc – không đứng về bên nào, tự chủ và thể hiện sự linh hoạt – nó có thể duy trì sự trung gian và lợi ích của mình, đồng thời tận dụng các cơ hội kinh tế do tình trạng cạnh tranh của các đại cường tạo ra

Cộng sản Việt Nam khoe có tự do tôn giáo ở Việt Nam, nhưng Hoa Kỳ và Thế giới nói “rất hạn chế”, tùy nơi và từng trường hợp. Tình trạng này đã giữ nguyên như thế trong những báo cáo trước đây của cả đôi bên. Nhưng tại sao Hoa Kỳ vẫn liệt Việt Nam vào danh sách phải “theo dõi đặc biệt”...
1234567Trang sauTrang cuối
NHẬN TIN QUA EMAIL
Vui lòng nhập địa chỉ email muốn nhận.