Hôm nay,  

Trang Sử Việt: Nguyễn Thiếp

22/10/201514:14:00(Xem: 11191)
(Lời tâm tình: Bài viết về “Sử Việt” chỉ khái quát, không đi sâu từng chi tiết của mỗi nhân vật. Cuối mỗi bài viết, phần “Thiết nghĩ” nếu có chỉ là góp ý của tác giả, không ngoài mục đích làm sáng tỏ thêm về nội dung đã biên soạn. Trang Sử Việt luôn mong mỏi nhúm nhen tình tự dân tộc, niềm yêu thương quê hương và giữ gìn Việt ngữ cùng văn hóa Việt. Trang Sử Việt đăng trên Vietbao Online thứ Ba và thứ Năm).
________________
.
NGUYỄN THIẾP
(1723 - 1804)
.
Nguyễn Thiếp có nhiều tên hiệu: Cuồng Ẩn, La Sơn Phu Tử, Lam Hồng dị nhân... quê làng Nguyệt Ao, huyện La Sơn, Hà Tĩnh. Năm 1743, ông đỗ Hương cống, chúa Trịnh Doanh bổ ông làm Huấn đạo, rồi Tri huyện ở Thanh Chương (Nghệ An), ông thấy dân tình cơ cực lầm than mà vua quan thì ganh tị vì danh lợi, nên năm 1768 (45 tuổi) ông từ quan về Hà Tĩnh, cất am trên núi Thiên Nhẫn ở ẩn, cày bừa trồng trọt, sống thanh bần. Năm 1786, Nguyễn Huệ ra Bắc diệt chúa Trịnh, nghe danh tiếng ông liền viết thư và sắm sửa lễ vật sai người đến núi Thiên Nhẫn mời, ông từ chối. Năm 1788, vua Quang Trung trên đường đem quân ra Bắc trừ xâm lược, xin gặp ông để hỏi kế sách diệt quân Thanh, ông nói: “Quân Thanh ở xa tới mệt mỏi không biết tình hình chủ khách, lại khinh địch, nếu đánh gấp thì không ngoài mười ngày sẽ phá tan. Nếu trì hoãn thì khó lòng mà trừ được giặc”.
.
Sau chiến thắng Xuân Kỷ Dậu (1789), khi Quang Trung về đến Nghệ An, mời ông đến bàn việc quốc sự. Ngày mồng 10 tháng 8, năm Quang Trung thứ 4 (1791), vua đã ân cần mời ông vào Phú Xuân. Vì cảm khái lòng chân thành của vua, nên lần này ông nhận lời giúp vua (đã từ chối 3 lần), ông dâng vua bản tấu bàn về 3 điều hệ trọng của đất nước:
.
1- Về Quân đức: Đức là gốc của vạn sự, ngài là bậc “Thượng đức cao minh, nghị luận lỗi lạc, liệu việc, lượng người hơn hẳn người ta” nhưng vẫn cần: “Trau dồi học vấn để tăng thêm tài thì thật là một đấng ở trước đời Thang, Vũ”.
.
2- Về Dân tâm: “Dân là gốc nước, gốc vững thì nước mới yên, chính sự thì uy vũ có thừa mà ân trạch chưa ban ra khắp, dân nghi ngại. Đạo làm vua là phải lo đến sinh dân.
.
3- Về Học pháp: “Nước ta từ trước đến giờ, chính học mất đã lâu. Người ta chỉ tranh nhau học về từ chương, cầu danh lợi. Vì thế: Chúa tầm thường, tôi nịnh hót. quốc phá, gia vong, những tội kia đều ở đó mà ra. Nên việc học cần ứng dụng thực tế, nội dung sáng sủa, mục đích rõ ràng: Học cho rộng rồi ước lược cho gọn, theo điều học biết mà làm”.
.
Vua Quang Trung cử ông làm “Viện trưởng Viện Sùng Chính” lo dịch chữ Nho ra chữ Nôm, để dạy học và phổ biến trong dân, chưa tới 2 năm, ông đã mài miệt dịch xong các sách: Tiểu học, Tứ thư, Kinh Thi, và 2 bộ sách: Thi kinh giải âm và Ngũ kinh toát yếu diễn nghĩa. Ngày 16-9-1792, vua băng hà, ông vô cùng tiếc thương. Vua Cảnh Thịnh còn trẻ, Thái sư Bùi Đắc Tuyên lộng quyền, các quan lại nghi kỵ nhau. Trước bối cảnh đó ông xin trả lại lộc dưỡng lão mà vua Quang Trung đã ban cho trước đây, lui về ẩn dật.
.
Sau khi vua Gia Long lên ngôi, gọi ông đến hỏi: “Ngụy Tây Sơn mời Tiên sinh làm thầy, vậy Tiên sinh dạy nó ra sao?”. Ông thản nhiên trả lời: “Có tám điều trong sách Đại Học, có chín điều trong sách Trung Dung, người giỏi thì làm được, người không giỏi thì không làm được”. Ông lấy cớ đã già yếu không giúp Gia Long, trở về vùng núi Thiên Nhẫn làm một ẩn sĩ. Ngày 5-2-1804, ông mất hưởng thọ 81 tuổi.
.
Ông để lại các tác phẩm có giá trị: La Sơn thi tập, Hạnh Am thi cảo, Lạp Phong văn cảo, Hạnh Am di văn, Thích Hiên ký...
.
*- Thiết nghĩThời Tam Quốc, Lưu Bị có “ngũ hổ tướng” dũng mãnh, nhưng nếu không có Khổng Minh thì sự nghiệp khó thành. Vua Quang Trung có “Tây Sơn thất hổ tướng” nhưng cũng cần có một người tài trí phi thường để giúp vua kinh bang tế thế. Nguyễn Thiếp là người phi thường vậy. Nếu so sánh Nguyễn Thiếp với Khương Tử Nha, thì Nguyễn Thiếp thanh cao xem thường danh lợi, ra giúp nước là vì giống nòi vì vua Quang Trung đã mời mọc nhiều lần chân tình. Còn Tử Nha, khi Văn Vương (Cơ Xương) lên núi Bàn Khê thấy Tử Nha ngồi câu cá ở sông Vị, với lưỡi câu thẳng. Văn Vương thấy lạ, thì hỏi: “Ông lão, sao câu cá bằng lưỡi câu thẳng thế thì câu sao được?”. Tử Nha vì danh lợi, thưa: “Lưỡi câu bình thường chỉ câu được cá, lưỡi câu này mới câu được minh chủ.” Văn Vương mới mời Tử Nha phò trợ.
.
Cảm phục: La Sơn Phu Tử
.
La Sơn Phu Tử, sống thanh bần!
Mời mọc nhiều lần, mới xuất thân
Nhiệt huyết lo dân, lo tiết nghĩa
Sắt son giúp nước, giúp minh quân!
.
Nguyễn Lộc Yên 


.
.

Gửi ý kiến của bạn
Vui lòng nhập tiếng Việt có dấu. Cách gõ tiếng Việt có dấu ==> https://youtu.be/ngEjjyOByH4
Tên của bạn
Email của bạn
)
Cộng sản Việt Nam khoe có tự do tôn giáo ở Việt Nam, nhưng Hoa Kỳ và Thế giới nói “rất hạn chế”, tùy nơi và từng trường hợp. Tình trạng này đã giữ nguyên như thế trong những báo cáo trước đây của cả đôi bên. Nhưng tại sao Hoa Kỳ vẫn liệt Việt Nam vào danh sách phải “theo dõi đặc biệt”...
Đến giữa tháng 3 năm nay, hầu hết chúng ta đều thấy rõ, Donald Trump sẽ là ứng cử viên tổng thống của đảng Cộng Hòa và Joe Biden là ứng cử viên tổng thống của Democrat. Ngoại trừ vấn đề đột ngột về sức khỏe hoặc tử vong, có lẽ sẽ không có thay đổi ngôi vị của hai ứng cử viên này. Hai lão ông suýt soát tuổi đời, cả hai bộ não đang đà thối hóa, cả hai khả năng quyết định đều đáng nghi ngờ. Hoa Kỳ nổi tiếng là đất nước của những người trẻ, đang phải chọn lựa một trong hai lão ông làm người lãnh đạo, chẳng phải là điều thiếu phù hợp hay sao? Trong lẽ bình thường để bù đắp sức nặng của tuổi tác, con đường đua tranh vào Tòa Bạch Ốc, cần phải có hai vị ứng cử viên phó tổng thống trẻ tuổi, được đa số ủng hộ, vì cơ hội khá lớn phải thay thế tổng thống trong nhiệm kỳ có thể xảy ra. Hơn nữa, sẽ là ứng cử viên tổng thống sau khi lão ông hết thời hạn bốn năm. Vị trí và vai trò của nhân vật phó này sẽ vô cùng quan trọng trong lần tranh cử 2024.
Không phải “học” mà là bắt, là tóm đầu, là tống cổ vào nhà giam: khi cân bằng quyền lực ở Hà Nội xáo trộn với tiền chấn rung chuyển tận Amsterdam thì cái khẩu hiệu quen thuộc của Vladimir Lenin ngày nào cũng phải được cập nhật. Không còn “Học, học nữa, học mãi” mà, táo tợn hơn, hệ thống quyền lực đang giỡn mặt Lenin: “Bắt, bắt nữa, bắt mãi”.
Câu chuyện kể từ xa xưa, rất xa xưa, là từ thời đức Phật còn tại thế: Có một người Bà La Môn rất giầu có và rất quyền thế, ông thích đi săn bắn thú vật trong rừng hay chim muông trên trời. Một hôm đó, ông bắn được một con thiên nga to đẹp đang bay vi vút trong bầu trời cao xanh bát ngát thăm thẳm trên kia. Con thiên nga vô cùng đẹp bị trúng đạn, rơi xuống đất, đau đớn giẫy và chết. Ông liền chạy tới lượm thành quả của ông và xách xác con thiên nga lộng lẫy về cho gia nhân làm thịt, làm một bữa nhậu, có lẽ.
Dù đã từ trần từ lâu, Võ Văn Kiệt vẫn được người đời nhắc đến do một câu nói khá cận nhân tình: “Nhiều sự kiện khi nhắc lại, có hàng triệu người vui mà cũng có hàng triệu người buồn”. Tôi vốn tính hiếu chiến (và hiếu thắng) nên lại tâm đắc với ông T.T này bởi một câu nói khác: “Chúng tôi tự hào đã đánh thắng ba đế quốc to”. Dù chỉ ngắn gọn thế thôi nhưng cũng đủ cho người nghe hiểu rằng Việt Nam là một cường quốc, chứ “không phải dạng vừa” đâu đấy!
Lý do ông Thưởng, ngôi sao sáng mới 54 tuổi bị thanh trừng không được công khai. Tuy nhiên, theo báo cáo của Uỷ ban Kiểm tra Trung ương và các cơ quan chức năng, thì ông Võ Văn Thưởng “đã vi phạm Quy định về những điều đảng viên không được làm...
Cứ theo như lời của giáo sư Nguyễn Văn Lục thì T.T. Thích Trí Quang là tác giả của câu nói (“Cộng Sản nó giết mình hôm nay, mai nó mang vòng hoa đến phúng điếu!”) thượng dẫn. Tôi nghe mà bán tin bán nghi vì nếu sự thực đúng y như vậy thì hoa hòe ở Việt Nam phải trồng bao nhiêu mới đủ, hả Trời?
Đảng CSVN tự khoe là “ niềm tin hiện thực hóa khát vọng phát triển đất nước phồn vinh, hạnh phúc“của nhân dân, nhưng sau 94 năm có mặt trên đất nước, thực tế đã chứng minh đảng đã cướp mất tự do của dân tộc, và là lực cản của tiến bộ...
Khi Kim Dung gặp Ian Fleming cả hai đều hớn hở, tay bắt mặt mừng và hể hả mà rằng: “Chúng ta đã chia nhau độc giả của toàn thể thế giới”. Câu nói nghe tuy có hơi cường điệu (và hợm hĩnh) nhưng sự hỉ hả của họ không phải là không có lý do. Số lượng sách in và số tiền tác quyền hậu hĩ của hai ông, chắc chắn, vượt rất xa rất nhiều những cây viết lừng lẫy cùng thời. Ian Fleming đã qua đời vào năm 1964 nhưng James Bond vẫn sống mãi trong… sự nghiệp của giới làm phim và trong… lòng quần chúng. Tương tự, nhân vật trong chuyện kiếm hiệp của Kim Dung sẽ tiếp tục là những “chiếc bóng đậm màu” trong tâm tư của vô số con người, nhất là người Việt.
Trong tháng Hai vừa qua, cái chết đau thương, lẫm liệt của nhà đối kháng người Nga Alexei Navalny trong tù đã gây sầu thảm, phẫn nộ cho toàn cộng đồng tiến bộ nhân loại. Đối với người Việt Nam tiến bộ, nỗi đau lại càng sâu thêm khi trong ngày cuối cùng của tháng Hai, ngày 29, nhà cầm quyền độc tài Hà Nội bắt đi cùng lúc hai nhà đấu tranh kiên cường...
NHẬN TIN QUA EMAIL
Vui lòng nhập địa chỉ email muốn nhận.