Hôm nay,  

Trang Sử Việt: Thái Đức Hoàng Đế: Nguyễn Nhạc

21/08/201500:00:00(Xem: 5549)
THÁI ĐỨC HOÀNG ĐẾ: NGUYỄN NHẠC (? - 1793)

Nguồn gốc anh em Tây Sơn: Tổ tiên ở làng Hương Cái, huyện Hưng Nguyên, Nghệ An. Khi chúa Nguyễn vượt Lũy Thầy đánh ra Nghệ An (1655); họ theo chúa Nguyễn vào Nam lập nghiệp. Ông cố của Nguyễn Nhạc là Hồ Phi Long vào giúp việc cho nhà họ Đinh ở huyện Tuy Viễn, Bình Định, cưới vợ sinh ra Hồ Phi Tiễn. Hồ Phi Tiễn đi buôn trầu ở ấp Tây Sơn, cưới vợ là Nguyễn Thị Đồng và định cư tại đó. Nguyễn Thị Đồng là con gái duy nhất nên họ của con cái đổi từ họ Hồ sang họ của mẹ. Người con là Nguyễn Phi Phúc cũng buôn trầu, và làm ăn phát đạt. Có tài liệu ghi là họ Hồ đã đổi theo họ chúa Nguyễn ngay khi vào Nam. Anh em Tây Sơn được gọi là “Tây Sơn tam kiệt”, thụ giáo thầy Trương Văn Hiến, có tài liệu gọi giáo là Hiếu, thầy khích lệ: “Tây khởi nghĩa Bắc thụ công” (Khởi nghĩa ở Tây Sơn, thành công ở miền Bắc).

Nguyễn Nhạc làm biện lại. Năm 1771, thấy đất nước đang bị xâu xé, ông cùng hai em là Nguyễn Lữ và Nguyễn Huệ, đến núi Thượng Đạo, ấp Tây Sơn khởi nghĩa. Quân Tây Sơn đến các thôn làng, phố chợ có đủ khí giới nhưng không hại tính mạng và tài sản của dân. Trái lại, trừ khử bọn tham quan, những kẻ trọc phú lưu manh và trộm cướp. Họ lấy của người giàu phân phát cho người nghèo, chỉ dành cho họ một số ít thóc gạo mà thôi, nhờ đó quân Tây Sơn tiến đến đâu thắng đến đó.

Nguyễn Nhạc là người can đảm và mưu trí, lúc mới khởi nghĩa, ông ngồi vào cũi, giả bị nhân dân bắt đem nộp quan phủ để lấy thưởng. Tuần phủ là Nguyễn Khắc Tuyên tưởng thật, cho khiêng cũi vào thành nhưng đến nửa đêm, Nguyễn Nhạc tháo cũi chui ra mở cửa thành, cho quân của mình xông vào, đánh đuổi quân quan một cách bất ngờ. Thành Qui Nhơn lọt vào tay Tây Sơn, từ đấy anh em Nguyễn Nhạc có một căn cứ dùng để xuất phát đi các nơi khác.

Trong số người theo Tây Sơn, có Lý Tài và Tập Đình là người Tàu có tài. Quân Tây Sơn đặt xong đại bản doanh ở Qui Nhơn, tổ chức quân đội có qui củ. Khi chúa Nguyễn bị tướng của chúa Trịnh là Hoàng Ngũ Phúc đánh đuổi, chạy vào Quảng Nam, nương náu ở Bến Ván, chúa Nguyễn lập cháu là Nguyễn Phúc Dương lên làm Đông Cung, để phòng xa nếu mình bị rủi ro, sẽ có người kế vị. Chúa Nguyễn chạy vào Trà Sơn, sau đó cùng cháu là Nguyễn Phúc Ánh xuống thuyền chạy vào Gia Định. Đông cung Nguyễn Phúc Dương ở lại xứ Quảng, đóng đồn ở làng Câu Để thuộc huyện Hòa Vinh. Tây Sơn phải đương đầu với quân của Hoàng Ngũ Phúc (quân Bắc Hà) khi đó đã vượt được qua đèo Hải Vân và lấy được đồn Trung Sơn và Câu Để. Nguyễn Nhạc cho Tập Đình làm tiên phong, Lý Tài làm trung quân, tự mình làm hậu tập. Tiền đội của Trịnh bị nao núng, Hoàng Ngũ Phúc cử ngay Hoàng Đình Thể và Hoàng Phùng Cơ đem kỵ binh đánh áp lại hai bên, quân Tập Đình phải rút về Bến Bản và Đông cung được đưa về Qui Nhơn (thuộc tỉnh Bình Định).

Đầu năm 1775, quân Trịnh chiếm Thuận Hóa, Tây Sơn bị lưỡng đầu thọ địch nên xin hòa với quân Bắc Hà, Hoàng Ngũ Phúc đồng ý, vì quan lại của Trịnh lo chỉnh đốn Thuận Quảng theo chính thể Bắc Hà. Tây Sơn phụ trách ba phủ Quảng Ngãi, Qui Nhơn, Phú Yên, và lo việc truy kích quân chúa Nguyễn mới vào Gia Định. Hoàng Ngũ Phúc về lại Bắc Hà, giao cho phó tướng Bùi Thế Đạt giữ thành Phú Xuân. Nguyễn Nhạc muốn lợi dụng danh nghĩa Đông cung để thu phục quan lại và quân sĩ của chúa Nguyễn. Nhạc gả con gái là Thọ Hương cho Đông cung và ép Đông cung lên ngôi. Bất thình lình, Nguyễn Nhạc cử Nguyễn Huệ đánh úp Phú Yên. Năm 1775, tướng của chúa Nguyễn là Nguyễn Quyên và Nguyễn Khôi, ở lại Quảng Nam không đủ quân lương, Tây Sơn đánh chiếm Quảng Nam.

Qua năm sau, Nguyễn Lữ đánh lấy được Sài Gòn, Gia Định. Nguyễn Ánh chạy qua Biên Hòa, sau nhờ tướng Đỗ Thành Nhân chiếm lại được Sài Gòn. Nhưng lương thực và kho tàng ở đây đã bị quân Tây Sơn chuyển về Qui Nhơn hết sạch. Kể từ năm 1776, thanh thế Tây Sơn rất mạnh, Nguyễn Nhạc cho đắp lại thành Chà Bàn làm kinh đô, dựng cung điện, định triều nghi ngang nhiên xưng Tây Sơn Vương, phong Nguyễn Lữ làm Thiếu phó, Nguyễn Huệ làm Phụ chính.

Nguyễn Hữu Chỉnh là một mưu sĩ thất thế bên Trịnh chạy sang, Chỉnh xưa kia là thủ hạ của Hoàng Ngũ Phúc. Phúc chết, Chỉnh theo con nuôi Phúc là Hoàng Đình Bảo. Sau khi Kiêu binh đảo chánh ở Bắc Hà, giết chết Hoàng Đình Bảo thì Chỉnh lại theo Tây Sơn. Chỉnh đã đưa ra chiêu bài “phù Lê diệt Trịnh”, đưa Bắc Hà sang một khúc quanh khác của lịch sử.

Năm 1777, ông cử Nguyễn Lữ đem quân vào Nam tiêu diệt quân chúa Nguyễn, Nguyễn Ánh trốn thoát. Năm 1778, diệt được Đàng Trong, ông lên ngôi lấy đế hiệu Thái Đức Hoàng Đế. Vua Thái Đức, chia vùng đất phía Nam ra ba phần:

- Từ Hải Vân ra bắc, thuộc về Bắc Bình Vương Nguyễn Huệ.

- Gia Định, miền Nam thuộc về Đông Định vương Nguyễn Lữ.

- Nguyễn Nhạc đóng ở Qui Nhơn, xưng Trung ương Hoàng đế.

Năm 1786, Nguyễn Huệ đem quân ra Bắc, tiêu diệt trọn quân chúa Trịnh, vua Thái Đức gặp vua Lê, tuyên bố: “Họ Trịnh chuyên quyền, chúng tôi đem quân ra đây chỉ có ý giúp nhà vua mà thôi. Nếu đất Bắc Hà của Trịnh thì một tấc chúng tôi cũng lấy, nhưng của nhà Lê thì một tấc chúng tôi cũng không tưởng...”. Nhưng sau đấy ông và vua Quang Trung, anh em lại bất hòa, ông lại cầu an hưởng lạc nên lực lượng của ông yếu dần, cuối năm 1788, ông từ bỏ đế hiệu Thái Đức, tự xưng là Tây Sơn vương và chỉ xin giữ Quy Nhơn mà thôi.

Năm 1793, Nguyễn Ánh vây thành Qui Nhơn, Nguyễn Nhạc viết thư cầu cứu Nguyễn Quang Toản, khi đuổi được quân chúa Nguyễn, Thái uý của Quang Toản là Phạm Công Hưng kê khai tài sản, thu lấy giáp đinh, Nguyễn Nhạc u uất quá bị bịnh mà chết. Nguyễn Nhạc làm vua xưng hiệu Thái Đức hoàng đế 11 năm (1778-1788), xưng Tây Sơn vương 5 năm (1789-1793). Con là Nguyễn Bảo nối nghiệp, được vua Cảnh Thịnh phong Hiếu Công, sau này bị Gia Long bắt giết.

Cảm Niệm: Thái Đức Hoàng Đế

Khắp nơi loạn lạc cảnh điêu linh!
Nguyễn Nhạc, lo toan tự khởi binh
Bình định trời Nam, tha thiết nghĩa
Lo lường đất Bắc, chứa chan tình
Anh em thân thiện, huy hoàng quá!
Ruột thịt bất hòa, lủng củng kinh!
Chúa Nguyễn hăm he, Tây hỗ trợ
Địch công dồn dập, khó tồn sinh!

Nguyễn Lộc Yên

Gửi ý kiến của bạn
Vui lòng nhập tiếng Việt có dấu. Cách gõ tiếng Việt có dấu ==> https://youtu.be/ngEjjyOByH4
Tên của bạn
Email của bạn
)
Tuy lịch sử không nói đến, nhưng nếu chịu khó lục lọi đây đó, người ta sẽ tìm ra một giai thoại khá thú vị về việc bản Tuyên ngôn Độc lập của Việt Nam được Hồ Chí Minh soạn thảo và đọc trong buổi lễ trước công chúng tại vườn hoa Ba Đình (nay là Quảng trường Ba Đình) ngày 2 tháng 9 năm 1945. Theo tường thuật của nhà báo Hồng Hà trên báo Cứu Quốc của Việt Minh, ông Nguyễn Hữu Đang là người đọc chương trình buổi lễ và giới thiệu Chính phủ Lâm thời cùng chủ tịch Chính phủ đọc Tuyên ngôn Độc lập. Ông Nguyễn Hữu Đang là Trưởng ban Tổ chức Lễ đài, ông chính là người đứng trước micro giới thiệu: “Thưa đồng bào... Đây là Chủ tịch Chính phủ Lâm thời Hồ Chí Minh.” Nói xong, ông lùi lại, nhường micro cho Hồ Chí Minh.
Quán bún bò 199 là chỗ dựa tài chính vững chắc giúp ông Lâm Kim Hùng (66 tuổi, Đồng Nai) nuôi hàng chục sinh viên nghèo hiếu học. Quán của ông vừa là nơi ăn ở miễn phí vừa là nơi tạo công ăn việc làm cho các bạn kiếm thêm thu nhập…May mắn trong việc kinh doanh, quán bún bò mang lại nguồn thu nhập ổn định. Thế nhưng, vì sống một mình, nên khoảng lợi nhuận ấy quá dư giả so với cuộc sống bình thường của ông. Nhận thấy cứ để dành tiền mãi cũng chẳng được gì nên ông quyết định giúp đỡ cho những người có hoàn cảnh khó khăn.
Đảng CSVN đang rối beng lên về tình trạng cán bộ tham nhũng quyền lực, nhưng lại đùn đẩy trách nhiệm cho nhau khiến dân te tua. Tình trạng này được báo của Trung ương đảng “vạch áo cho người xem lưng” cả trong hai lĩnh vực...
Số lượng người nhập cư trái phép vào Hoa Kỳ cao kỷ lục đang khiến cho hệ thống nhập cư vốn đã quá tải càng thêm phần căng thẳng. Dữ liệu mới đây của chính phủ cho thấy các viên chức biên phòng đã thực hiện 2.05 triệu vụ bắt giữ trong năm tài chánh kết thúc vào tháng 9. Đây là năm thứ hai liên tiếp mà số vụ bắt giữ như vậy cao hơn 2 triệu. Trong quá khứ, các con số tăng và giảm dựa trên những thay đổi quan trọng về kinh tế và chính sách, như các đợt suy thoái kinh tế và siết chặt biên giới trong thời kỳ đại dịch. Nhưng chưa bao giờ số vụ bắt giữ vượt quá 1.7 triệu, và cũng chưa bao giờ duy trì ở mức cao như vậy trong mấy năm liên tục.
Hai việc đang làm cho Tổng Bí thư đảng CSVN Nguyễn Phú Trọng mất ăn mất ngủ là “tình trạng xa rời Chủ nghĩa Mác-Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh” và “tham nhũng quyền lực” ngay trong hàng ngũ cán bộ, đảng viên có nhiệm vụ chống tham nhũng, thanh tra và thi hành kỷ luật...
Lúc còn tại thế, có lúc ông Phạm Văn Đồng đã phải đối diện với một câu hỏi khó: “Xin Thủ tướng cho biết ý kiến về sự kiện thuyền nhân hồi 1975, nhất là hồi 1978, 1979… Về nguyên nhân và trách nhiệm trong những sự kiện ấy, với những hiện tượng bán bãi thu vàng và khá nhiều tầu, thuyền bị hải tặc bão tố và chìm trong đại dương…
Văn phòng Bộ trưởng Bộ Quốc phòng Hoa Kỳ báo cáo thường niên trước Quốc hội: Những diễn biến quân sự và an ninh liên quan đến Cộng hòa Nhân dân Trung Quốc...
Tại sao chính sách Hoa Kỳ phải giúp đỡ những quốc gia khác, kể cả những quốc gia chống đối quyền lực của Hoa Kỳ? Có anh hàng xóm tức giận muốn qua đốt cháy nhà mình, mình lại đem tiền qua giúp đỡ; đôi khi lại mang con qua xây dựng hàng rào, chuồng gà, sơn quét nhà cửa cho anh ta. Chuyện thật ngược đời. Đảng Cộng Hòa nói: Không được. Đảng Dân Chủ nói: Được. Đáng giúp đỡ. Còn bạn, nghĩ sao? Ngày 18 tháng 10 năm 2023, Hãng thông tấn ABC News đưa tin: “Chính quyền Biden đang soạn thảo gói viện trợ nước ngoài trị giá 100 tỷ USD, bao gồm hỗ trợ cho Israel cũng như các ưu tiên an ninh hàng đầu khác.” Dự thảo này phải được quốc hội phê chuẩn. Chắc hẳn sẽ gặp khó khăn vì Đảng Cộng Hòa giữ đa số ở hạ viện. 100 tỷ là số tiền khá lớn, trong lập luận của đảng Cộng Hòa, tại sao không dùng số tiền này để phát triển kinh tế nước Mỹ? Xây dựng những công trình nội địa mang lợi ích đến cho người dân? Trong lập luận của đảng Dân Chủ, giúp người tức là tự giúp mình
Lại một lần nữa, cộng đồng tình báo quốc tế cho thấy khả năng dự báo hoàn toàn sai lạc khi nhận định rằng xung đột Trung Đông không có dấu hiệu leo thang trong khi chiến tranh Ukraine đang tiếp diễn. Nhưng Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu phạm phải sai lầm nghiêm trọng hơn khi thiếu chuẩn bị các biện pháp phòng thủ cần thiết, vì ông tin tưởng tuyệt đối ưu thế quân sự của 170.000 quân Do Thái so với 40.000 chiến binh Hamas. Chính ông Ehud Barak, cựu Thủ tướng và Bộ trưởng Quốc phòng Israel, cùng 80% dân chúng cũng đồng quan điểm, cho rằng Thủ tướng Netanyahu phải chịu trách nhiệm chính trị cho thảm hoạ hiện nay.
Thái độ chán học Mác và ngán nghe theo lời Bác dậy lan tràn trong sinh viên, học viên các trường Đảng đã làm cho tình trạng “tự diễn biến” và “tự chuyển hóa” trong đảng tăng cao đe dọa sự tồn vong của chế độ...
NHẬN TIN QUA EMAIL
Vui lòng nhập địa chỉ email muốn nhận.