Nguyễn Lộc Yên
(Lời tâm tình: Bài viết về “Sử Việt” chỉ khái quát, không đi sâu từng chi tiết của mỗi nhân vật. Cuối mỗi bài viết, phần “Thiết nghĩ” nếu có chỉ là góp ý của tác giả, không ngoài mục đích làm sáng tỏ thêm về nội dung đã biên soạn. Trang Sử Việt luôn mong mỏi nhúm nhen tình tự dân tộc, niềm yêu thương quê hương và giữ gìn Việt ngữ cùng văn hóa Việt.)
________________
LÊ HỮU TRÁC (1720 - 1791)
Lê Hữu Trác quê phủ Thượng Hồng, tỉnh Hải Dương, hiệu là Hải Thượng Lãn Ông, người đời thường gọi là Lãn Ông, ông thi đỗ Hương cống, làm quan đời Lê Hiển tông.
Quan trường tranh giành, lại thấy cảnh Trịnh-Nguyễn phân tranh, vua Lê chỉ còn hư vị, ông ngán ngẩm và nghĩ khó mà đem tài năng để giúp dân, giúp nước. Rồi quân Tây Sơn hùng cứ một phương, khắp nơi tranh bá đồ vương, dân dã sống cảnh điêu đứng, mà ông ở lại làm quan cũng không giúp gì được cho quốc gia trong lúc ấy nên từ quan, về ở ẩn huyện Hương Sơn, Hà Tĩnh, sống nơi thôn dã, giúp đỡ thuốc men khi nhân dân bị ốm đau.
Sau đấy chúa Trịnh đã triệu ông về kinh hai lần, lần thứ nhất trị bệnh cho thế tử Trịnh Cán, lần thứ hai trị bệnh cho chúa Trịnh Sâm, lần nào cũng được chúa khen thưởng và muốn lưu ông ở lại kinh thành nhưng ông đã tìm mọi cách thoái thác mới được rời kinh.
Lê Hữu Trác văn chương, thi phú đều trác tuyệt, thơ của ông thanh cao, thâm trầm, ông viết:
“Thượng diệc lãn vi hà huống ác
Quí do bất nguyện khởi ưu bần”
Nghĩa Nôm:
Việc thiện hững hờ, xa lánh ác
Giàu không ham hố, kể chi nghèo
Lê Hữu Trác là một Đại y sư danh tiếng Việt Nam. Tương truyền có một thời gian ròng rã 10 năm, ông chỉ chăm chú vào việc đọc sách y và chữa bệnh, sau đấy ông nổi tiếng danh y.
Ông còn để lại những sách giá trị: Tân hoa Hải Thượng y tông tâm linh dương an toàn trạch, thường gọi tắt là: Y tông tâm linh hay Lãn Ông y tập (gồm có 66 quyển, biên khảo về y học và thảo dược học) và Thượng kinh ký sự (sách viết lúc chúa Trịnh Sâm triệu ông về kinh thành Thăng Long năm 1782).
Lê Hữu Trác là một bậc cư sĩ cao hiền, một y sư kiệt xuất.
*- Thiết nghĩ: Cuộc đời và sự nghiệp của Hải Thượng Lãn Ông, không nổi danh nơi chiến trường hay nơi quan trường. Nhưng với tư cách sống thanh bạch không ham danh lợi và tài năng của một đại danh y sư với học vấn uyên thâm, thông thạo địa lý, thiên văn, người đời đã mến mộ khắp xa gần.
Sau hơn 40 năm miệt mài nghiên cứu và tận tụy chữa bệnh cứu người. Ông đã sưu tầm khoảng 300 vị thuốc Nam, thu thập tổng hợp 2.854 phương thuốc hay của các bậc tiền bối lưu truyền trong dân gian. Ông đã truyền lại cho đời sau bộ sách “Y tông tâm lĩnh” được khắc in năm 1885, gồm 28 tập, 66 quyển, rất có giá trị cho nước nhà. Đại danh y Lãn Ông đã sưu tầm và biên khảo truyền lại bộ y khoa giá trị sâu sắc về: Y đức, y đạo, y thuật cho các thầy thuốc đời sau.
Ông là nhà văn học phong phú. Tác phẩm “Thượng kinh ký sự” đã chiếm một vị trí đặc biệt trong lịch sử văn học Việt Nam. Quyển “Âm dương y án” đã ghi lại một số câu chuyện chữa bệnh, có giá trị sâu sắc. Nên người đương thời đã thán phục: “Tiên sinh là bậc tuổi cao, đức dày, có tài làm thuốc như Hiên Viên, Hoa Đà; tài thơ phú như Lý Bạch, Đỗ Phủ. Tiên sinh chọn đời sống thanh cao của một bậc cao nhân. Biết bao văn nhân, kẻ sĩ mến mộ Hải Thượng Lãn Ông”.
Hải Thượng Lãn Ông, là thầy thuốc khả kính vì ông không bao giờ giấu nghề và ông dám trình bày khi người bệnh bị chết vì sao không thể chữa được để người đời rút kinh nghiệm. Tính ông cởi mở, hiệu Hải Thượng Lãn Ông: Hải Thượng là Hải Dương phủ Thượng Hồng, Lãn Ông là Ông Lười, nhưng ông siêng sắn vô cùng. Ông là người không tự cao, ông nói: “Mong những bậc tri thức có chí làm thuốc sau này, khi thấy những chỗ hay của tôi chưa đáng bắt chước, nhưng thấy chỗ dở của tôi cần phải lấy làm gương, không nên quá yêu tôi mà bảo chỉ chữa được bệnh mà không chữa được mệnh”.
Cảm Mộ: Hải Thượng Lãn Ông
Quê hương loạn lạc, khắp xa gần!
Lê Hữu Trác, danh lợi ngại ngần!
Xa lánh quan trường, yêu mến nước
Sống nơi thôn dã, lo lường dân
Núi rừng vắng vẻ, không xe ngựa
Ruộng rẫy yên vui, chẳng nợ nần
Danh tiếng y sư, lưu luyến khắp
Săm soi cây cỏ, giữ gìn nhân!
Nguyễn Lộc Yên
(Lời tâm tình: Bài viết về “Sử Việt” chỉ khái quát, không đi sâu từng chi tiết của mỗi nhân vật. Cuối mỗi bài viết, phần “Thiết nghĩ” nếu có chỉ là góp ý của tác giả, không ngoài mục đích làm sáng tỏ thêm về nội dung đã biên soạn. Trang Sử Việt luôn mong mỏi nhúm nhen tình tự dân tộc, niềm yêu thương quê hương và giữ gìn Việt ngữ cùng văn hóa Việt.)
________________
LÊ HỮU TRÁC (1720 - 1791)
Lê Hữu Trác quê phủ Thượng Hồng, tỉnh Hải Dương, hiệu là Hải Thượng Lãn Ông, người đời thường gọi là Lãn Ông, ông thi đỗ Hương cống, làm quan đời Lê Hiển tông.
Quan trường tranh giành, lại thấy cảnh Trịnh-Nguyễn phân tranh, vua Lê chỉ còn hư vị, ông ngán ngẩm và nghĩ khó mà đem tài năng để giúp dân, giúp nước. Rồi quân Tây Sơn hùng cứ một phương, khắp nơi tranh bá đồ vương, dân dã sống cảnh điêu đứng, mà ông ở lại làm quan cũng không giúp gì được cho quốc gia trong lúc ấy nên từ quan, về ở ẩn huyện Hương Sơn, Hà Tĩnh, sống nơi thôn dã, giúp đỡ thuốc men khi nhân dân bị ốm đau.
Sau đấy chúa Trịnh đã triệu ông về kinh hai lần, lần thứ nhất trị bệnh cho thế tử Trịnh Cán, lần thứ hai trị bệnh cho chúa Trịnh Sâm, lần nào cũng được chúa khen thưởng và muốn lưu ông ở lại kinh thành nhưng ông đã tìm mọi cách thoái thác mới được rời kinh.
Lê Hữu Trác văn chương, thi phú đều trác tuyệt, thơ của ông thanh cao, thâm trầm, ông viết:
“Thượng diệc lãn vi hà huống ác
Quí do bất nguyện khởi ưu bần”
Nghĩa Nôm:
Việc thiện hững hờ, xa lánh ác
Giàu không ham hố, kể chi nghèo
Lê Hữu Trác là một Đại y sư danh tiếng Việt Nam. Tương truyền có một thời gian ròng rã 10 năm, ông chỉ chăm chú vào việc đọc sách y và chữa bệnh, sau đấy ông nổi tiếng danh y.
Ông còn để lại những sách giá trị: Tân hoa Hải Thượng y tông tâm linh dương an toàn trạch, thường gọi tắt là: Y tông tâm linh hay Lãn Ông y tập (gồm có 66 quyển, biên khảo về y học và thảo dược học) và Thượng kinh ký sự (sách viết lúc chúa Trịnh Sâm triệu ông về kinh thành Thăng Long năm 1782).
Lê Hữu Trác là một bậc cư sĩ cao hiền, một y sư kiệt xuất.
*- Thiết nghĩ: Cuộc đời và sự nghiệp của Hải Thượng Lãn Ông, không nổi danh nơi chiến trường hay nơi quan trường. Nhưng với tư cách sống thanh bạch không ham danh lợi và tài năng của một đại danh y sư với học vấn uyên thâm, thông thạo địa lý, thiên văn, người đời đã mến mộ khắp xa gần.
Sau hơn 40 năm miệt mài nghiên cứu và tận tụy chữa bệnh cứu người. Ông đã sưu tầm khoảng 300 vị thuốc Nam, thu thập tổng hợp 2.854 phương thuốc hay của các bậc tiền bối lưu truyền trong dân gian. Ông đã truyền lại cho đời sau bộ sách “Y tông tâm lĩnh” được khắc in năm 1885, gồm 28 tập, 66 quyển, rất có giá trị cho nước nhà. Đại danh y Lãn Ông đã sưu tầm và biên khảo truyền lại bộ y khoa giá trị sâu sắc về: Y đức, y đạo, y thuật cho các thầy thuốc đời sau.
Ông là nhà văn học phong phú. Tác phẩm “Thượng kinh ký sự” đã chiếm một vị trí đặc biệt trong lịch sử văn học Việt Nam. Quyển “Âm dương y án” đã ghi lại một số câu chuyện chữa bệnh, có giá trị sâu sắc. Nên người đương thời đã thán phục: “Tiên sinh là bậc tuổi cao, đức dày, có tài làm thuốc như Hiên Viên, Hoa Đà; tài thơ phú như Lý Bạch, Đỗ Phủ. Tiên sinh chọn đời sống thanh cao của một bậc cao nhân. Biết bao văn nhân, kẻ sĩ mến mộ Hải Thượng Lãn Ông”.
Hải Thượng Lãn Ông, là thầy thuốc khả kính vì ông không bao giờ giấu nghề và ông dám trình bày khi người bệnh bị chết vì sao không thể chữa được để người đời rút kinh nghiệm. Tính ông cởi mở, hiệu Hải Thượng Lãn Ông: Hải Thượng là Hải Dương phủ Thượng Hồng, Lãn Ông là Ông Lười, nhưng ông siêng sắn vô cùng. Ông là người không tự cao, ông nói: “Mong những bậc tri thức có chí làm thuốc sau này, khi thấy những chỗ hay của tôi chưa đáng bắt chước, nhưng thấy chỗ dở của tôi cần phải lấy làm gương, không nên quá yêu tôi mà bảo chỉ chữa được bệnh mà không chữa được mệnh”.
Cảm Mộ: Hải Thượng Lãn Ông
Quê hương loạn lạc, khắp xa gần!
Lê Hữu Trác, danh lợi ngại ngần!
Xa lánh quan trường, yêu mến nước
Sống nơi thôn dã, lo lường dân
Núi rừng vắng vẻ, không xe ngựa
Ruộng rẫy yên vui, chẳng nợ nần
Danh tiếng y sư, lưu luyến khắp
Săm soi cây cỏ, giữ gìn nhân!
Nguyễn Lộc Yên
- Từ khóa :
- Việt Nam
- ,
- Hải Thượng Lãn Ông
- ,
- Thăng Long
Gửi ý kiến của bạn
