LÊ NHÂN TÔNG: LÊ BANG CƠ (1441 - 1459)
Lê Bang Cơ là con trai thứ ba của Lê Thái Tông và bà phi Nguyễn Thị Anh. Khi Bang Cơ ra đời, Lê Thái Tông gần 20 tuổi, đã có hai người con trai là Lê Nghi Dân, con bà Chiêu nghi Dương Thị Bí. Lê Bang Cơ, mẫu thân được vua yêu nên ra đời được nửa năm thì được lập làm Thái tử, thay thế anh mình là Lê Nghi Dân lên 2 tuổi bị truất và bà Dương Thị Bí cũng bị truất ngôi Hoàng hậu. Một bà vợ khác là Bùi thị sinh ra Lê Khắc Xương không được vua yêu. Và Lê Tư Thành là con trai út Lê Thái Tông với bà tiệp dư Ngô Thị Ngọc Dao.
Vụ án Lệ chi viên, vua Thái Tông đột ngột qua đời, Thái tử Bang Cơ được các đại thần Trịnh Khả, Lê Thụ, Nguyễn Xí... đưa lên ngôi đế hiệu Lê Nhân Tông, sau lấy niên hiệu là Thái Hòa (1443-1453). Lúc đó ông mới 1 tuổi, bà Thái hậu Nguyễn Thị Anh buông rèm trông chính sự. Thái hậu dùng phép nước sẵn có từ đời trước, được các đại thần đắc lực phò tá ấu chúa, nên trong khoảng hơn 10 năm cả nước được yên ổn. Năm 1451, Thái hậu Nguyễn thị nhiếp chính, giết oan hai công thần Trịnh Khả và Lê Khắc Phục. Năm 1453, vua lên 12 tuổi có thể tự coi chính sự, Thái hậu trả lại quyền chính cho vua rồi lui về ở cung riêng. Khi vua tự mình trông coi chính sự, đổi niên hiệu là Diên Ninh (1454-1459).
Năm 1455, lần đầu tiên triều đình cử Phan Phu Tiên soạn Đại Việt Sử ký tục biên, viết tiếp quyển sử thời Trần, từ thời Trần Thái Tông cho đến khi quân Minh rút hết về nước.
Vua Lê Nhân Tông khôi phục lại quan tước và ban ruộng đất cho con các đại thần bị hại, như: Trịnh Khả (bị hại năm 1451), Lê Sát, Lê Ngân (bị hại năm 1437); Phạm Văn Xảo (bị hại năm 1430) và Trần Nguyên Hãn (bị hại năm 1429).
Ông biểu dương công lao sự nghiệp của Nguyễn Trãi (bị hại năm 1442): “Nguyễn Trãi là người trung thành giúp đức Thái Tổ dẹp yên giặc loạn, giúp đức Thái Tông sửa sang thái bình. Văn chương và đức nghiệp của Nguyễn Trãi, các danh tướng của bản triều không ai sánh bằng”. Tuy nhiên, ông vẫn chưa minh oan cho Nguyễn Trãi, đến khi vua em là Lê Thánh Tông sẽ làm sau này. Một số nhà nghiên cứu cho rằng sự liên quan tới nỗi oan khuất của Nguyễn Trãi trong vụ án Lệ Chi Viên, mà bà Nguyễn Thị Anh là mẹ vua Lê Nhân Tông có thể là thủ phạm hại vua cha Lê Thái Tông để giấu thân thế của vua; lời dị nghị của mọi người ngày càng nhiều, khiến ông có phần nào nhận ra thân thế của mình. Bản thân Lê Nhân Tông cũng ở vào thế khó xử vì những tiếng đồn đãi vua không thuộc chính thống.
Mặc dù là một vị vua sáng suốt, nhân từ nhưng vua Nhân Tông có thể không phải là con chính thống của vua cha, nên anh cả là Lạng Sơn Vương Nghi Dân, vẫn thường có lòng oán hận và muốn đoạt ngôi. Một số ý kiến cho rằng ngày càng có nhiều người dị nghị về nguồn gốc của Lê Nhân Tông (không phải là con của Lê Thái Tông). Lê Nhân Tông lòng nhân từ và trắc ẩn, nghĩ Nghi Dân là anh ruột nên không có ý đề phòng. Ngày 3 tháng 10 năm Kỷ Mão (1459), Lê Nghi Dân (1439-1460) đang đêm cùng các thủ hạ Lê Đắc Ninh, Phạm Đồn, Phan Bang... bắt thang vào tận trong cung cấm giết vua Lê Nhân Tông. Hôm sau Hoàng thái hậu cũng bị hại. Khi đó vua Lê Nhân Tông mới 18 tuổi, trị vì được 17 năm.
Lê Nghi Dân lên làm vua, xưng đế hiệu Thiên Hưng, ông nói: “Trẫm là con trưởng Thái Tông Văn hoàng đế, trước đã ở ngôi Thái tử. Không may tiên đế đi tuần ở miền đông, bỗng băng ở ngoài. Nguyễn Thái hậu muốn vững quyền vị, ngầm sai bọn nội quan là Tạ Thanh dựng Bang Cơ làm vua. Đến sau Tạ Thanh tiết lộ việc ấy, việc lây đến Thái uý Trịnh Khả, Tư khấu Lê Khắc Phục, họ bị đem giết cả đi, để hết người nói ra...”. Nhưng Lê Nghi Dân chỉ ở ngôi được 8 tháng thì bị các đại thần Nguyễn Xí, Đinh Liệt, Lê Lăng, Lê Niệm... làm binh biến giết chết, rồi lập Lê Tư Thành lên làm vua, tức là minh quân Lê Thánh Tông.
Cảm khái: Lê Nhân Tông
Lê Nhân Tông, ngẫm vững vàng rồi
Không còn lo lắng việc tranh ngôi?!
Đắn đo chính thống, lòng ngần ngại!
Giành giựt ngôi vua, luống ngậm ngùi!
Nguyễn Lộc Yên
Lê Bang Cơ là con trai thứ ba của Lê Thái Tông và bà phi Nguyễn Thị Anh. Khi Bang Cơ ra đời, Lê Thái Tông gần 20 tuổi, đã có hai người con trai là Lê Nghi Dân, con bà Chiêu nghi Dương Thị Bí. Lê Bang Cơ, mẫu thân được vua yêu nên ra đời được nửa năm thì được lập làm Thái tử, thay thế anh mình là Lê Nghi Dân lên 2 tuổi bị truất và bà Dương Thị Bí cũng bị truất ngôi Hoàng hậu. Một bà vợ khác là Bùi thị sinh ra Lê Khắc Xương không được vua yêu. Và Lê Tư Thành là con trai út Lê Thái Tông với bà tiệp dư Ngô Thị Ngọc Dao.
Vụ án Lệ chi viên, vua Thái Tông đột ngột qua đời, Thái tử Bang Cơ được các đại thần Trịnh Khả, Lê Thụ, Nguyễn Xí... đưa lên ngôi đế hiệu Lê Nhân Tông, sau lấy niên hiệu là Thái Hòa (1443-1453). Lúc đó ông mới 1 tuổi, bà Thái hậu Nguyễn Thị Anh buông rèm trông chính sự. Thái hậu dùng phép nước sẵn có từ đời trước, được các đại thần đắc lực phò tá ấu chúa, nên trong khoảng hơn 10 năm cả nước được yên ổn. Năm 1451, Thái hậu Nguyễn thị nhiếp chính, giết oan hai công thần Trịnh Khả và Lê Khắc Phục. Năm 1453, vua lên 12 tuổi có thể tự coi chính sự, Thái hậu trả lại quyền chính cho vua rồi lui về ở cung riêng. Khi vua tự mình trông coi chính sự, đổi niên hiệu là Diên Ninh (1454-1459).
Năm 1455, lần đầu tiên triều đình cử Phan Phu Tiên soạn Đại Việt Sử ký tục biên, viết tiếp quyển sử thời Trần, từ thời Trần Thái Tông cho đến khi quân Minh rút hết về nước.
Vua Lê Nhân Tông khôi phục lại quan tước và ban ruộng đất cho con các đại thần bị hại, như: Trịnh Khả (bị hại năm 1451), Lê Sát, Lê Ngân (bị hại năm 1437); Phạm Văn Xảo (bị hại năm 1430) và Trần Nguyên Hãn (bị hại năm 1429).
Ông biểu dương công lao sự nghiệp của Nguyễn Trãi (bị hại năm 1442): “Nguyễn Trãi là người trung thành giúp đức Thái Tổ dẹp yên giặc loạn, giúp đức Thái Tông sửa sang thái bình. Văn chương và đức nghiệp của Nguyễn Trãi, các danh tướng của bản triều không ai sánh bằng”. Tuy nhiên, ông vẫn chưa minh oan cho Nguyễn Trãi, đến khi vua em là Lê Thánh Tông sẽ làm sau này. Một số nhà nghiên cứu cho rằng sự liên quan tới nỗi oan khuất của Nguyễn Trãi trong vụ án Lệ Chi Viên, mà bà Nguyễn Thị Anh là mẹ vua Lê Nhân Tông có thể là thủ phạm hại vua cha Lê Thái Tông để giấu thân thế của vua; lời dị nghị của mọi người ngày càng nhiều, khiến ông có phần nào nhận ra thân thế của mình. Bản thân Lê Nhân Tông cũng ở vào thế khó xử vì những tiếng đồn đãi vua không thuộc chính thống.
Mặc dù là một vị vua sáng suốt, nhân từ nhưng vua Nhân Tông có thể không phải là con chính thống của vua cha, nên anh cả là Lạng Sơn Vương Nghi Dân, vẫn thường có lòng oán hận và muốn đoạt ngôi. Một số ý kiến cho rằng ngày càng có nhiều người dị nghị về nguồn gốc của Lê Nhân Tông (không phải là con của Lê Thái Tông). Lê Nhân Tông lòng nhân từ và trắc ẩn, nghĩ Nghi Dân là anh ruột nên không có ý đề phòng. Ngày 3 tháng 10 năm Kỷ Mão (1459), Lê Nghi Dân (1439-1460) đang đêm cùng các thủ hạ Lê Đắc Ninh, Phạm Đồn, Phan Bang... bắt thang vào tận trong cung cấm giết vua Lê Nhân Tông. Hôm sau Hoàng thái hậu cũng bị hại. Khi đó vua Lê Nhân Tông mới 18 tuổi, trị vì được 17 năm.
Lê Nghi Dân lên làm vua, xưng đế hiệu Thiên Hưng, ông nói: “Trẫm là con trưởng Thái Tông Văn hoàng đế, trước đã ở ngôi Thái tử. Không may tiên đế đi tuần ở miền đông, bỗng băng ở ngoài. Nguyễn Thái hậu muốn vững quyền vị, ngầm sai bọn nội quan là Tạ Thanh dựng Bang Cơ làm vua. Đến sau Tạ Thanh tiết lộ việc ấy, việc lây đến Thái uý Trịnh Khả, Tư khấu Lê Khắc Phục, họ bị đem giết cả đi, để hết người nói ra...”. Nhưng Lê Nghi Dân chỉ ở ngôi được 8 tháng thì bị các đại thần Nguyễn Xí, Đinh Liệt, Lê Lăng, Lê Niệm... làm binh biến giết chết, rồi lập Lê Tư Thành lên làm vua, tức là minh quân Lê Thánh Tông.
Cảm khái: Lê Nhân Tông
Lê Nhân Tông, ngẫm vững vàng rồi
Không còn lo lắng việc tranh ngôi?!
Đắn đo chính thống, lòng ngần ngại!
Giành giựt ngôi vua, luống ngậm ngùi!
Nguyễn Lộc Yên
- Từ khóa :
- Thái Hòa
- ,
- Lê Nhân Tông
Gửi ý kiến của bạn
