Hôm nay,  

Trang Sử Việt: Lê Nhân Tông: Lê Bang Cơ

17/03/201500:00:00(Xem: 4986)
LÊ NHÂN TÔNG: LÊ BANG CƠ (1441 - 1459)

Lê Bang Cơ là con trai thứ ba của Lê Thái Tông và bà phi Nguyễn Thị Anh. Khi Bang Cơ ra đời, Lê Thái Tông gần 20 tuổi, đã có hai người con trai là Lê Nghi Dân, con bà Chiêu nghi Dương Thị Bí. Lê Bang Cơ, mẫu thân được vua yêu nên ra đời được nửa năm thì được lập làm Thái tử, thay thế anh mình là Lê Nghi Dân lên 2 tuổi bị truất và bà Dương Thị Bí cũng bị truất ngôi Hoàng hậu. Một bà vợ khác là Bùi thị sinh ra Lê Khắc Xương không được vua yêu. Và Lê Tư Thành là con trai út Lê Thái Tông với bà tiệp dư Ngô Thị Ngọc Dao.

Vụ án Lệ chi viên, vua Thái Tông đột ngột qua đời, Thái tử Bang Cơ được các đại thần Trịnh Khả, Lê Thụ, Nguyễn Xí... đưa lên ngôi đế hiệu Lê Nhân Tông, sau lấy niên hiệu là Thái Hòa (1443-1453). Lúc đó ông mới 1 tuổi, bà Thái hậu Nguyễn Thị Anh buông rèm trông chính sự. Thái hậu dùng phép nước sẵn có từ đời trước, được các đại thần đắc lực phò tá ấu chúa, nên trong khoảng hơn 10 năm cả nước được yên ổn. Năm 1451, Thái hậu Nguyễn thị nhiếp chính, giết oan hai công thần Trịnh Khả và Lê Khắc Phục. Năm 1453, vua lên 12 tuổi có thể tự coi chính sự, Thái hậu trả lại quyền chính cho vua rồi lui về ở cung riêng. Khi vua tự mình trông coi chính sự, đổi niên hiệu là Diên Ninh (1454-1459).

Năm 1455, lần đầu tiên triều đình cử Phan Phu Tiên soạn Đại Việt Sử ký tục biên, viết tiếp quyển sử thời Trần, từ thời Trần Thái Tông cho đến khi quân Minh rút hết về nước.

Vua Lê Nhân Tông khôi phục lại quan tước và ban ruộng đất cho con các đại thần bị hại, như: Trịnh Khả (bị hại năm 1451), Lê Sát, Lê Ngân (bị hại năm 1437); Phạm Văn Xảo (bị hại năm 1430) và Trần Nguyên Hãn (bị hại năm 1429).

Ông biểu dương công lao sự nghiệp của Nguyễn Trãi (bị hại năm 1442): “Nguyễn Trãi là người trung thành giúp đức Thái Tổ dẹp yên giặc loạn, giúp đức Thái Tông sửa sang thái bình. Văn chương và đức nghiệp của Nguyễn Trãi, các danh tướng của bản triều không ai sánh bằng”. Tuy nhiên, ông vẫn chưa minh oan cho Nguyễn Trãi, đến khi vua em là Lê Thánh Tông sẽ làm sau này. Một số nhà nghiên cứu cho rằng sự liên quan tới nỗi oan khuất của Nguyễn Trãi trong vụ án Lệ Chi Viên, mà bà Nguyễn Thị Anh là mẹ vua Lê Nhân Tông có thể là thủ phạm hại vua cha Lê Thái Tông để giấu thân thế của vua; lời dị nghị của mọi người ngày càng nhiều, khiến ông có phần nào nhận ra thân thế của mình. Bản thân Lê Nhân Tông cũng ở vào thế khó xử vì những tiếng đồn đãi vua không thuộc chính thống.

Mặc dù là một vị vua sáng suốt, nhân từ nhưng vua Nhân Tông có thể không phải là con chính thống của vua cha, nên anh cả là Lạng Sơn Vương Nghi Dân, vẫn thường có lòng oán hận và muốn đoạt ngôi. Một số ý kiến cho rằng ngày càng có nhiều người dị nghị về nguồn gốc của Lê Nhân Tông (không phải là con của Lê Thái Tông). Lê Nhân Tông lòng nhân từ và trắc ẩn, nghĩ Nghi Dân là anh ruột nên không có ý đề phòng. Ngày 3 tháng 10 năm Kỷ Mão (1459), Lê Nghi Dân (1439-1460) đang đêm cùng các thủ hạ Lê Đắc Ninh, Phạm Đồn, Phan Bang... bắt thang vào tận trong cung cấm giết vua Lê Nhân Tông. Hôm sau Hoàng thái hậu cũng bị hại. Khi đó vua Lê Nhân Tông mới 18 tuổi, trị vì được 17 năm.

Lê Nghi Dân lên làm vua, xưng đế hiệu Thiên Hưng, ông nói: “Trẫm là con trưởng Thái Tông Văn hoàng đế, trước đã ở ngôi Thái tử. Không may tiên đế đi tuần ở miền đông, bỗng băng ở ngoài. Nguyễn Thái hậu muốn vững quyền vị, ngầm sai bọn nội quan là Tạ Thanh dựng Bang Cơ làm vua. Đến sau Tạ Thanh tiết lộ việc ấy, việc lây đến Thái uý Trịnh Khả, Tư khấu Lê Khắc Phục, họ bị đem giết cả đi, để hết người nói ra...”. Nhưng Lê Nghi Dân chỉ ở ngôi được 8 tháng thì bị các đại thần Nguyễn Xí, Đinh Liệt, Lê Lăng, Lê Niệm... làm binh biến giết chết, rồi lập Lê Tư Thành lên làm vua, tức là minh quân Lê Thánh Tông.

Cảm khái: Lê Nhân Tông

Lê Nhân Tông, ngẫm vững vàng rồi
Không còn lo lắng việc tranh ngôi?!
Đắn đo chính thống, lòng ngần ngại!
Giành giựt ngôi vua, luống ngậm ngùi!

Nguyễn Lộc Yên

Gửi ý kiến của bạn
Vui lòng nhập tiếng Việt có dấu. Cách gõ tiếng Việt có dấu ==> https://youtu.be/ngEjjyOByH4
Tên của bạn
Email của bạn
)
Ít lâu nay, vấn đề “bảo vệ an ninh quốc gia” được nói nhiều ở Việt Nam, nhưng có phải vì tổ quốc lâm nguy, hay đảng muốn được bảo vệ để tồn tại?
Xuất hiện gần đây trong chiến dịch tranh cử tổng thống, Donald Trump, ứng cử viên đảng Cộng hòa, đã lên tiếng đe dọa là sẽ không bảo vệ cho các đồng minh thuộc khối NATO trong trường hợp bị Nga tấn công. Ý kiến này đã dấy lên một cuộc tranh luận sôi nổi tại châu Âu, vì có liên quan đến việc răn đe Nga và ba kịch bản chính được đề cập đến khi Donald Trump trở lại Nhà Trắng vào năm 2025 là liệu Liên Âu có nên trang bị vũ khí hạt nhân chăng, Pháp có thể tích cực tham gia không và Đức nên có tác động nào.
Tôi không biết chính xác là Văn Trí đã đặt chân đến Đà Lạt tự lúc nào nhưng cứ theo như ca từ trong nhạc phẩm Hoài Thu của ông thì Cao Nguyên Lâm Viên ngày ấy vẫn hoang vu lắm. Ngoài “núi rừng thâm xuyên”, với “lá vàng rơi đầy miên man”, cùng “bầy nai ngơ ngác” (bên “hồ thu xanh biếc”) thì dường như không còn chi khác nữa! Từ Sài Gòn, khi tôi được bố mẹ “bế” lên thành phố vắng vẻ và mù sương này (vào khoảng giữa thập niên 1950) thì Đà Lạt đã bị đô thị hóa ít nhiều. Nơi đây không còn những “bầy nai ngơ ngác” nữa. Voi, cọp, heo rừng, beo, báo, gấu, khỉ, vượn, nhím, mển, gà rừng, công, trĩ, hươu, nai, trăn, rắn, sóc, cáo, chồn… cũng đều đã biệt tăm. Người Thượng cũng ở cách xa, nơi miền sơn cước.
Vi hiến có nghĩa là “vi phạm” hay đi ngược lại những gì Hiến Pháp (HP) quy định. HP không có gì là cao siêu hay quá bí ẩn. Hiến Pháp trong bản chất chỉ là một bộ luật. Sự khác biệt chỉ là: HP là một bộ luật nền tảng hay nôm na là “luật mẹ”. Không những không cá nhân hay hữu thể pháp lý nào trong xã hội, kể cả hành pháp (tức chính phủ) được quyền vi phạm HP, mà không một luật pháp nào của lập pháp (tức quốc hội) được quyền vi phạm HP cả...
Đảng Cộng sản Việt Nam sẽ tiếp tục đi theo đường mòn Chủ nghĩa đã lu mờ trong thưc tế và thất bại trong hành động tại Đại hội đảng kỳ 14 vào tháng 1 năm 2026. Khẳng định này của ông Nguyễn Phú Trọng, Tổng Bí thư đảng là bằng chứng cho tính chai lỳ, chậm tiến và lạc hậu, không phải của riêng ông mà toàn đảng...
Thứ Bảy 24/2/2024 đánh dấu hai năm kể từ khi Nga phát động cuộc chiến tranh xâm lược toàn diện nước Ukraine. Cuộc xung đột đang lâm vào tình trạng bế tắc và ngày càng tàn khốc. Nhân dịp này ông Nick Schifrin, một phát thanh viên của kênh truyền hình PBS, đã tổ chức một buổi thảo luận bàn tròn về hiện tình của cuộc chiến, nó có thể đi đến đâu và chính sách của Hoa Kỳ đối với Ukraine sẽ ra sao. Hiện diện trong buổi thảo luận có các ông Michael Kofman, John Mearsheimer và bà Rebeccah Heinrichs...
Đôi lời từ tác giả: “Sẽ có nhiều người không thích bài viết này. Họ sẽ cảm thấy bị công kích và rằng thật bất công. Phản ứng càng mạnh mẽ càng cho thấy nỗi sợ hãi về chủng tộc đã cắm rễ sâu vào nền chính trị Hoa Kỳ, và sẽ tồn tại mãi.” Tầm quan trọng của vấn đề chủng tộc trong nền chính trị của chúng ta được thể hiện rõ ràng qua chiến dịch tranh cử tổng thống hiện tại. Khẩu hiệu (slogan) đình đám nhất là từ chiến dịch tranh cử của Donald Trump: “MAGA” – Make America Great Again (Làm cho nước Mỹ vĩ đại trở lại). Ý của slogan này là Hoa Kỳ đã từng rất vĩ đại, nhưng đã và đang đánh mất hào quang của mình.
Sau 11 năm chống Tham nhũng (2013-2024) nhưng Tham nhũng cứ trơ ra cười vào mũi Đảng là tại sao?
Thời gian gần đây, những người thương vay khóc mướn ở Việt Nam thường đem vấn đề Chủ nghĩa Xã hội và đảng có quyền một mình lãnh đạo ra hù họa dư luận. Tuy nhiên, càng vênh váo và cù nhầy bao nhiêu lại càng lâm vào thế bí. Những bài viết không trả lời được câu hỏi: Ai đã trao quyền lãnh đạo cho Đảng, và tại sao Đảng sợ Dân chủ đến thế?
Cận Tết năm Thìn, Marianne Brown (Guardian Weekly) có bài “Vietnam’s parents want a dragon son.” Trời! Tưởng gì, chớ cả Tầu lẫn Ta ai mà không muốn có con trai tuổi Rồng. Nhâm Thìn, tất nhiên, lại càng bảnh dữ nữa. Nam nhâm nữ quí thì sang mà lị. Theo tuviso.com: “Tuổi Nhâm Thìn có nhiều hy vọng tốt đẹp về vấn đề tình duyên và tương lai về cuộc sống, có phần tốt đẹp về tình cảm và tài lộc, vào trung vận và hậu vận thì được nhiều tốt đẹp về hạnh phúc, công danh có phần lên cao.”
NHẬN TIN QUA EMAIL
Vui lòng nhập địa chỉ email muốn nhận.