(Lời tâm tình: Bài viết về “Sử Việt” chỉ khái quát, không đi sâu từng chi tiết của đề tài. Cuối mỗi bài viết, phần “Thiết nghĩ” nếu có chỉ là góp ý của tác giả, không ngoài mục đích làm sáng tỏ thêm về nội dung đã biên soạn. Trang Sử Việt luôn mong mỏi nhúm nhen tình tự dân tộc, niềm yêu thương quê hương và giữ gìn Việt ngữ cùng văn hóa Việt.
________________
HỒ QUÝ LY
(1336 - 1407)
Hồ Quý Ly quê Thanh Hóa, lúc còn cơ hàn theo cha nuôi Lê Huấn, đi buôn bán đường biển, nên còn gọi là Lê Quý Ly. Ông tình cờ gặp được câu thơ trên bãi cát, học thuộc lòng: “Quảng Hàn cung lý nhất chi mai”.
Khi được làm quan, nghe vua Trần ra câu đối:
“Thanh thử điện tiền thiên thụ quế ”
Các quan đang suy nghĩ, thì ông đáp câu thơ còn nhớ ở bãi cát:
“Quảng Hàn cung lý nhất chi mai”
Nghĩa 2 câu thơ là:
“Thanh Thử điện kia ngàn gốc quế.
Quảng Hàn cung nọ một cành mai”.
Hai câu thơ đối rất chỉnh, vua Trần có công chúa là Nhất Chi Mai (Huy Ninh), ở trong cung gọi là cung Quảng Hàn, vua hỏi Hồ Quý Ly làm sao biết công chúa. Quý Ly thưa: “Tình cờ học được câu thơ trên bãi cát”. Vua cho là nhân duyên tiền định, nên gả công chúa cho Hồ Quý Ly.
Hồ Quý Ly vì muốn cải cách quốc gia, hay muốn tự tạo uy tín, để tạo điều kiện cho việc cướp ngôi sau này, ông đã làm được một số điều đáng lưu ý:
1- Về tài chành: Phát hành tiền giấy, tiền giấy 10 đồng có hình vẽ rêu bể; 1 tiền hình đám mây; 2 tiền vẽ con rùa; 3 tiền hình con lân; 5 tiền hình con phượng; 1 quan hình con rồng. Đem tiền giấy đổi tiền đồng thu nộp vào kho vua, ai không đổi hoặc làm tiền giả sẽ bị chém đầu. Ông cho phát hành: Cân, thước, đấu, thưng... để dân chúng đo lường, trong việc buôn bán.
2- Về văn hóa: Soạn sách Minh đạo tránh học từ chương trống rỗng, khuyến khích học chữ Nôm, mở thêm trường học ở các lộ, phủ như: Sơn Nam, Kinh Bắc...
3- Về xã hội, ông cho lập sở quản tế (y tế), lập kho lúa dự trữ, để khi mất mùa, bán lúa rẻ hoặc cấp cho dân. Năm 1403, họ Hồ cho lập Quảng Tế thư (như Bệnh viện) để chữa bệnh cho dân.
4- Về quân sự: Năm 1374, Hồ Quý Ly cho đóng chiến thuyền và cho chuẩn bị cọc nhọn để đóng xuống lòng sông, cửa bể, để ngăn ngừa quân ngoại xâm. Cho làm sổ hộ tịch, để theo dõi và bắt buộc thanh niên tòng ngũ khi cần. Năm 1378, cho lựa những người khỏe mạnh, giỏi võ làm vệ sĩ hay giám đốc việc quân. Luyện tập quân đội, để chuẩn bị chống quân xâm lăng, nếu có.
5- Cải cách chính trị: Tháng tư năm 1397, thời Trần Thuận Tông, Hồ Quí Ly cho đổi các phủ, lộ ra trấn: Thanh Hóa đổi ra Thanh Đô trấn. Quốc Oai đổi ra Quảng Đô trấn. Đà Giang lộ đổi ra Thiên Hưng trấn. Nghệ An đổi ra Tân An trấn. Lạng Sơn phủ đổi ra Lạng Sơn trấn. Trường An lộ đổi ra Thiên Quan trấn. Diễn Châu đổi ra Vọng Giang trấn. Tân Bình đổi ra Tân Bình trấn.
6- Kiểm soát quan lại: Tháng 3 năm 1400, đời Thiếu Đế, Quý Ly đặt chức Liêm phòng sứ ở mỗi lộ hay trấn để kiểm soát hành vi các quan lại và dân tình, như vị Thanh tra ngầm ngày nay.
Cường thần Hồ Quý Ly lấn ép vua, có một lần ông đã giết chết đến 370 người quan lại nhà Trần, vì có ý chống lại ông. Năm 1400, ông soán ngôi Trần Thiếu Đế, không giết vua vì là cháu ngoại của ông, tự lên làm vua lấy quốc hiệu là Đại Ngu.
Hồ Quý Ly làm vua được một năm; năm 1401, thì nhường ngôi cho người con thứ là Hồ Hán Thương, để làm Thái Thượng Hoàng.
Năm 1407, quân Minh xâm lăng nước ta bắt được Hồ Quí Ly.
*- Cảm nghĩ: Hồ Quý Ly là người có tài năng, có công lao sửa sang đất nước, giả sử ông đối với nhà Trần một dạ trung trinh, nước nhà sẽ phú cường, lòng dân không ly tán, thì quân Minh cũng không có cớ “phù Trần diệt Hồ” để xâm lăng nước ta. Nếu quân Minh có xâm lăng, quân dân ta sẽ đồng lòng đánh đuổi giặc như thời Trần Nhân Tông, danh tiếng ông được rạng rỡ đời đời. Đáng tiếc, ông chỉ là một loạn thần bị tiếng xấu nghìn thu!. Một giả sử khác, nếu quân nhà Hồ đánh thắng quân Minh, có lẽ các sử gia thời ấy ghi chép và lưu lại cho hậu thế là nhà Hồ đã giữ gìn đất nước cường thịnh và vẹn toàn chăng?!
Cảm khái: Hồ Quý Ly
Mưu mô soán đoạt ngôi nhà Trần
Hãm hại trăm quan chẳng ngại ngần
Soạn sách chữ nôm, rành rẽ ý
Phát hành tiền giấy, nhẹ nhàng thân
Say sưa chính sự, nhiều sang sửa
Chấp chưởng ngôi vua, khó lữa lần
Phê phán tội công, xin thẳng thắn
Nhập nhằng công tội khó khăn phân?!
Nguyễn Lộc Yên
.
,
________________
HỒ QUÝ LY
(1336 - 1407)
Hồ Quý Ly quê Thanh Hóa, lúc còn cơ hàn theo cha nuôi Lê Huấn, đi buôn bán đường biển, nên còn gọi là Lê Quý Ly. Ông tình cờ gặp được câu thơ trên bãi cát, học thuộc lòng: “Quảng Hàn cung lý nhất chi mai”.
Khi được làm quan, nghe vua Trần ra câu đối:
“Thanh thử điện tiền thiên thụ quế ”
Các quan đang suy nghĩ, thì ông đáp câu thơ còn nhớ ở bãi cát:
“Quảng Hàn cung lý nhất chi mai”
Nghĩa 2 câu thơ là:
“Thanh Thử điện kia ngàn gốc quế.
Quảng Hàn cung nọ một cành mai”.
Hai câu thơ đối rất chỉnh, vua Trần có công chúa là Nhất Chi Mai (Huy Ninh), ở trong cung gọi là cung Quảng Hàn, vua hỏi Hồ Quý Ly làm sao biết công chúa. Quý Ly thưa: “Tình cờ học được câu thơ trên bãi cát”. Vua cho là nhân duyên tiền định, nên gả công chúa cho Hồ Quý Ly.
Hồ Quý Ly vì muốn cải cách quốc gia, hay muốn tự tạo uy tín, để tạo điều kiện cho việc cướp ngôi sau này, ông đã làm được một số điều đáng lưu ý:
1- Về tài chành: Phát hành tiền giấy, tiền giấy 10 đồng có hình vẽ rêu bể; 1 tiền hình đám mây; 2 tiền vẽ con rùa; 3 tiền hình con lân; 5 tiền hình con phượng; 1 quan hình con rồng. Đem tiền giấy đổi tiền đồng thu nộp vào kho vua, ai không đổi hoặc làm tiền giả sẽ bị chém đầu. Ông cho phát hành: Cân, thước, đấu, thưng... để dân chúng đo lường, trong việc buôn bán.
2- Về văn hóa: Soạn sách Minh đạo tránh học từ chương trống rỗng, khuyến khích học chữ Nôm, mở thêm trường học ở các lộ, phủ như: Sơn Nam, Kinh Bắc...
3- Về xã hội, ông cho lập sở quản tế (y tế), lập kho lúa dự trữ, để khi mất mùa, bán lúa rẻ hoặc cấp cho dân. Năm 1403, họ Hồ cho lập Quảng Tế thư (như Bệnh viện) để chữa bệnh cho dân.
4- Về quân sự: Năm 1374, Hồ Quý Ly cho đóng chiến thuyền và cho chuẩn bị cọc nhọn để đóng xuống lòng sông, cửa bể, để ngăn ngừa quân ngoại xâm. Cho làm sổ hộ tịch, để theo dõi và bắt buộc thanh niên tòng ngũ khi cần. Năm 1378, cho lựa những người khỏe mạnh, giỏi võ làm vệ sĩ hay giám đốc việc quân. Luyện tập quân đội, để chuẩn bị chống quân xâm lăng, nếu có.
5- Cải cách chính trị: Tháng tư năm 1397, thời Trần Thuận Tông, Hồ Quí Ly cho đổi các phủ, lộ ra trấn: Thanh Hóa đổi ra Thanh Đô trấn. Quốc Oai đổi ra Quảng Đô trấn. Đà Giang lộ đổi ra Thiên Hưng trấn. Nghệ An đổi ra Tân An trấn. Lạng Sơn phủ đổi ra Lạng Sơn trấn. Trường An lộ đổi ra Thiên Quan trấn. Diễn Châu đổi ra Vọng Giang trấn. Tân Bình đổi ra Tân Bình trấn.
6- Kiểm soát quan lại: Tháng 3 năm 1400, đời Thiếu Đế, Quý Ly đặt chức Liêm phòng sứ ở mỗi lộ hay trấn để kiểm soát hành vi các quan lại và dân tình, như vị Thanh tra ngầm ngày nay.
Cường thần Hồ Quý Ly lấn ép vua, có một lần ông đã giết chết đến 370 người quan lại nhà Trần, vì có ý chống lại ông. Năm 1400, ông soán ngôi Trần Thiếu Đế, không giết vua vì là cháu ngoại của ông, tự lên làm vua lấy quốc hiệu là Đại Ngu.
Hồ Quý Ly làm vua được một năm; năm 1401, thì nhường ngôi cho người con thứ là Hồ Hán Thương, để làm Thái Thượng Hoàng.
Năm 1407, quân Minh xâm lăng nước ta bắt được Hồ Quí Ly.
*- Cảm nghĩ: Hồ Quý Ly là người có tài năng, có công lao sửa sang đất nước, giả sử ông đối với nhà Trần một dạ trung trinh, nước nhà sẽ phú cường, lòng dân không ly tán, thì quân Minh cũng không có cớ “phù Trần diệt Hồ” để xâm lăng nước ta. Nếu quân Minh có xâm lăng, quân dân ta sẽ đồng lòng đánh đuổi giặc như thời Trần Nhân Tông, danh tiếng ông được rạng rỡ đời đời. Đáng tiếc, ông chỉ là một loạn thần bị tiếng xấu nghìn thu!. Một giả sử khác, nếu quân nhà Hồ đánh thắng quân Minh, có lẽ các sử gia thời ấy ghi chép và lưu lại cho hậu thế là nhà Hồ đã giữ gìn đất nước cường thịnh và vẹn toàn chăng?!
Cảm khái: Hồ Quý Ly
Mưu mô soán đoạt ngôi nhà Trần
Hãm hại trăm quan chẳng ngại ngần
Soạn sách chữ nôm, rành rẽ ý
Phát hành tiền giấy, nhẹ nhàng thân
Say sưa chính sự, nhiều sang sửa
Chấp chưởng ngôi vua, khó lữa lần
Phê phán tội công, xin thẳng thắn
Nhập nhằng công tội khó khăn phân?!
Nguyễn Lộc Yên
.
,
Ý kiến bạn đọc
03/11/201420:33:26
Hoàng
Khách
Nhà Trần vào thời gian này quá suy yếu, quan quân đều trác táng, lòng dân ta thán - cũng như thời Cộng sản bây giờ, gặp giặc mạnh cũng bỏ chạy. Sau khi đánh đựơc Mông Cổ, Chu Nguyên Chương củng cố binh lực để xua quân chiếm vùng Nội Mông, Tây Thục và An Nam là điều chắc chắn. Cho dù cha con họ Hồ không cướp ngôi, nhà Minh cũng vào chiếm...
