TRẦN NGHỆ TÔNG: TRẦN PHỦ (1321 - 1395)
Sau khi vua Trần Dụ Tông băng hà, Dụ Tông không có con, nên triều đình muốn lập Cung Định Vương là anh Dụ Tông lên ngôi. Nhưng bà Huệ Từ Hoàng Thái hậu muốn lập Trần Nhật Lễ lên ngôi. Nguyên mẹ của Nhật lễ là kép hát, vợ của Dương Khương, khi bà có thai hai tháng đóng vai “Tây vương mẫu” trông duyên dáng, Cung Túc vương Trần Nguyên Dục (anh Dụ Tông) yêu thích, đưa về phủ ở với mình, nên Nhật Lễ được sinh nơi cung đình. Nhật Lễ lên ngôi năm 1369, bỏ họ Trần đổi lại họ Dương, thấy Thái hậu không còn tin mình nên bắt giết.
Các tôn thất nhà Trần phải chạy trốn, sau đấy chiêu dụ binh mã về giết được Nhật Lễ. Cung Tĩnh vương lên ngôi lấy đế hiệu Nghệ Tông. Mẹ Nhật Lễ trốn qua Chiêm Thành, kể rõ tình hình rối ren của triều Trần và xúi dục vua Chiêm đem quân đánh Thăng Long. Vua Chiêm là Chế Bồng Nga nghe theo, hùng hổ ra quân đánh chiếm Đại Việt, vì đây là dịp tốt. Quân Chiêm dùng thủy lộ, đổ bộ cửa Đại An, quân thuyền tiến trên sông Hoàng Giang, vào chiếm Thăng Long, đốt phá, lấy vàng bạc và bắt đàn bà, con gái, xong rút quân về nước.
Năm 1372, Nghệ Tông truyền ngôi cho Thái tử Kính, đế hiệu Duệ Tông. vua Duệ Tông người cương quyết, thấy quân Chiêm nhiễu loạn, nên đích thân đem quân đi đánh Chiêm Thành, chiếm được kinh đô, nhưng tối bị quân Chiêm đánh úp bất ngờ nên vua tử trận. Trần Nghệ Tông đưa con của mình lên ngôi là Trần Phế Đế. Nhưng sau đó nghe lời Hồ Quí Ly, cho thắt cổ Phế Đế chết. Lập con út là Chiêu Định Vương lên ngôi năm 1388, đế hiệu là Thuận Tông. Hồ Quí Ly gả con gái là Khâm Thánh cho vua Thuận Tông, để tạo điều kiện lộng quyền, và cướp ngôi sau này. Có nhiều quan lại ngã theo vây cánh của họ Hồ.
Cảm khái: Trần Nghệ Tông
Nghệ Tông triều chính, gây oan khiên!
Dung dưỡng cường thần, mới luỵ phiền!
Triều chính loay hoay, hờ hững mất
Họ Hồ mưu mẹo, đoạt binh quyền
Nguyễn Lộc Yên
Sau khi vua Trần Dụ Tông băng hà, Dụ Tông không có con, nên triều đình muốn lập Cung Định Vương là anh Dụ Tông lên ngôi. Nhưng bà Huệ Từ Hoàng Thái hậu muốn lập Trần Nhật Lễ lên ngôi. Nguyên mẹ của Nhật lễ là kép hát, vợ của Dương Khương, khi bà có thai hai tháng đóng vai “Tây vương mẫu” trông duyên dáng, Cung Túc vương Trần Nguyên Dục (anh Dụ Tông) yêu thích, đưa về phủ ở với mình, nên Nhật Lễ được sinh nơi cung đình. Nhật Lễ lên ngôi năm 1369, bỏ họ Trần đổi lại họ Dương, thấy Thái hậu không còn tin mình nên bắt giết.
Các tôn thất nhà Trần phải chạy trốn, sau đấy chiêu dụ binh mã về giết được Nhật Lễ. Cung Tĩnh vương lên ngôi lấy đế hiệu Nghệ Tông. Mẹ Nhật Lễ trốn qua Chiêm Thành, kể rõ tình hình rối ren của triều Trần và xúi dục vua Chiêm đem quân đánh Thăng Long. Vua Chiêm là Chế Bồng Nga nghe theo, hùng hổ ra quân đánh chiếm Đại Việt, vì đây là dịp tốt. Quân Chiêm dùng thủy lộ, đổ bộ cửa Đại An, quân thuyền tiến trên sông Hoàng Giang, vào chiếm Thăng Long, đốt phá, lấy vàng bạc và bắt đàn bà, con gái, xong rút quân về nước.
Năm 1372, Nghệ Tông truyền ngôi cho Thái tử Kính, đế hiệu Duệ Tông. vua Duệ Tông người cương quyết, thấy quân Chiêm nhiễu loạn, nên đích thân đem quân đi đánh Chiêm Thành, chiếm được kinh đô, nhưng tối bị quân Chiêm đánh úp bất ngờ nên vua tử trận. Trần Nghệ Tông đưa con của mình lên ngôi là Trần Phế Đế. Nhưng sau đó nghe lời Hồ Quí Ly, cho thắt cổ Phế Đế chết. Lập con út là Chiêu Định Vương lên ngôi năm 1388, đế hiệu là Thuận Tông. Hồ Quí Ly gả con gái là Khâm Thánh cho vua Thuận Tông, để tạo điều kiện lộng quyền, và cướp ngôi sau này. Có nhiều quan lại ngã theo vây cánh của họ Hồ.
Cảm khái: Trần Nghệ Tông
Nghệ Tông triều chính, gây oan khiên!
Dung dưỡng cường thần, mới luỵ phiền!
Triều chính loay hoay, hờ hững mất
Họ Hồ mưu mẹo, đoạt binh quyền
Nguyễn Lộc Yên
Gửi ý kiến của bạn
