Nguyễn Lộc Yên
(Lời tâm tình: Bài viết về “Sử Việt-Đất Việt” chỉ khái quát, không đi sâu từng chi tiết của đề tài. Cuối mỗi bài viết, phần “Thiết nghĩ” nếu có chỉ là góp ý của tác giả, không ngoài mục đích làm sáng tỏ thêm về nội dung đã biên soạn. Trang Sử Việt và Trang Đất Việt được đăng hằng tuần, luôn mong mỏi nhúm nhen tình tự dân tộc, niềm yêu thương quê hương và giữ gìn Việt ngữ cùng văn hóa Việt.)
________________
TRẦN THỦ ĐỘ
(1194 - 1264)
Năm 1223, Trần Tự Khánh mất, Trần Thừa được thăng đặc cách Phụ quốc Thái úy và em họ của Trần hậu là Trần Thủ Độ được phong chức Điện tiền Chỉ huy sứ, là một chức vụ quan trọng trong triều đình. Lý Chiêu Hoàng làm vua còn nhỏ, nên Trần Thủ Độ nắm hết quyền hành. Thời Lý Chiêu Hoàng trong nước giặc giã khắp nơi, ông phải lo cắt cử người đánh dẹp, bên ngoài quân Nguyên sắp sửa xâm lăng Đại Việt.
Trần Cảnh 8 tuổi làm quan Chánh thủ, bưng khăn, nước hầu vua. Một hôm Chiêu Hoàng tạt nước ướt cả mặt Trần Cảnh và lấy khăn ném Trần Cảnh, Trần Cảnh hoảng hốt quỳ tâu: “Xin bệ hạ tha tội! Xin bệ hạ tha tội!”. Chiêu Hoàng cười: “Tha cho ngươi! Nay ngươi biết nói khôn rồi đấy!”. Thủ Độ thấy Chiêu Hoàng mến Trần Cảnh, muốn lập kế tác thành cuộc hôn nhân giữa Trần Cảnh và Chiêu Hoàng. Hôn lễ đế vương được cử hành ngày 21 tháng 10 năm Ất dậu (1225). Ngày 11 tháng 12 năm ấy, Lý Chiêu Hoàng nhường ngôi cho chồng. Trần Cảnh lên ngôi, đế hiệu Trần Thái Tông, Thủ Độ được phong chức Thái sư. Nhà Trần soán ngôi Lý triều!. Từ đấy, có nhiều quan lại nhà Lý và nhiều sĩ phu lúc ấy công phẫn, nhưng thế lực nhà Trần quá mạnh đành thúc thủ.
Năm 1226, Lý Huệ Tông đến tu tại chùa Chân Giáo. Một hôm Huệ Tông nhổ cỏ ở sân chùa, Trần Thủ Độ đi ngang qua bảo: “Nhổ cỏ thì phải nhổ cả rễ cái nó đi”. Huệ Tông nói: “Nhà ngươi nói ta hiểu”. Sau đó Huệ Tông buồn bã, hối hận và tự tử.
Tháng 8 năm Bính tuất (1226), tân triều chuẩn bị làm lễ thành hôn cho Thái sư Trần Thủ Độ và Hoàng hậu Lý triều là Trần Thị Dung, bà Trần Thị Dung ngán ngẩm Lý Huệ Tông vì Đàm Thái hậu đã nhiều lần khinh rẻ và muốn hại bà, nên bà đã cảm mến Trần Thủ Độ. Bà được phong tước Linh từ Quốc mẫu.
Năm 1232, nhân dịp làm lễ tế Tiên hậu nhà Lý ở Bắc Ninh. Thủ Độ sai quân đào hầm, làm sàn giả trên mặt, khi các tôn thất nhà Lý vào tế lễ bị sụt cả xuống hố, Thủ Độ cho đổ đất chôn sống tất cả (nhưng trong Đại Việt Sử ký toàn thư, Ngô Sĩ Liên ghi: Việc này chưa chắc đã có thực). Năm 1237, Chiêu Thánh Hoàng hậu chưa có con, Thủ Độ giáng xuống làm công chúa, bắt Thuận Thiên (vợ Trần Liễu) đang mang thai ép gả cho Trần Thái Tông?!. Năm 1258, quân Nguyên xâm lăng Đại Việt, vua hỏi Trần Thủ Độ: “Thế giặc mạnh, Thượng phụ tính sao?”. Ông khẳng khái thưa: “Đầu tôi chưa rơi xuống đất, xin bệ hạ đừng lo”. Ông là người lãnh đạo cuộc kháng chiến chống Nguyên lần thứ nhất đã đem về chiến thắng huy hoàng cho Đại Việt.
Ông thưởng phạt công minh, có một lần kiệu của Linh Từ Quốc mẫu đến thềm cấm, bị lính ngăn lại, bà về nói với Thủ Độ: “Ta là vợ của ông mà lính khinh thường, ông phải trừng phạt nó”. Trần Thủ Độ cho gọi người lính ấy đến, ai cũng nghĩ hắn bị chém đầu, nhưng ông bảo: “Ngươi ở chức thấp mà biết giữ gìn phép nước, thật đáng khen”. Ông nói xong, ra lệnh quân hầu đem vàng lụa thưởng cho người lính ấy. Bấy giờ, có một người xin Linh từ Quốc Mẫu chức Câu dương (một chức vị trong xã), Thủ Độ gọi người ấy đến, hắn mừng hí hửng, nghĩ bụng có lẽ được thăng thưởng, nhưng ông bảo: “Ngươi được Linh từ Quốc mẫu nâng đỡ làm Câu dương, chắc ngươi có đặc biệt hơn người khác, vậy ta cho chặt một ngón chân để phân biệt”. Hắn lạy lục xin tha, hồi lâu Thủ Độ mới tha cho, từ đấy không ai dám được chức tước bằng nhờ vã người khác, mà lập thân chính khả năng của mình. Ông mất tháng giêng năm Mậu tý (1264) hưởng thọ 70 tuổi.
*- Thiết nghĩ: Trần Thủ Độ có công: Xây dựng nhà Trần, ổn định quốc gia đang khi loạn lạc, đánh đuổi quân Nguyên xâm lăng nước ta lần thứ nhất. Nhưng những thủ đoạn giết tôn thất nhà Lý hàng loạt, ép vua lấy chị dâu đang có bầu, những việc này làm sao tránh khỏi bị người đời dị nghị?!.
Cảm niệm: Trần Thủ Độ
Khôn khéo, học hành dẫu ít oi
Nước nhà loạn lạc, dẹp muôn nơi
Mưu mô, triều Lý tiêu tan đế
Lo liệu nhà Trần, chấp chính ngôi
Chính sự, nói năng luôn thẳng thắn
Tội công, xét xử chẳng lôi thôi
Quân Nguyên xâm lược, không nhân nhượng
Giết hại, ép hôn, tai tiếng đời?!.
Nguyễn Lộc Yên
(Lời tâm tình: Bài viết về “Sử Việt-Đất Việt” chỉ khái quát, không đi sâu từng chi tiết của đề tài. Cuối mỗi bài viết, phần “Thiết nghĩ” nếu có chỉ là góp ý của tác giả, không ngoài mục đích làm sáng tỏ thêm về nội dung đã biên soạn. Trang Sử Việt và Trang Đất Việt được đăng hằng tuần, luôn mong mỏi nhúm nhen tình tự dân tộc, niềm yêu thương quê hương và giữ gìn Việt ngữ cùng văn hóa Việt.)
________________
TRẦN THỦ ĐỘ
(1194 - 1264)
Năm 1223, Trần Tự Khánh mất, Trần Thừa được thăng đặc cách Phụ quốc Thái úy và em họ của Trần hậu là Trần Thủ Độ được phong chức Điện tiền Chỉ huy sứ, là một chức vụ quan trọng trong triều đình. Lý Chiêu Hoàng làm vua còn nhỏ, nên Trần Thủ Độ nắm hết quyền hành. Thời Lý Chiêu Hoàng trong nước giặc giã khắp nơi, ông phải lo cắt cử người đánh dẹp, bên ngoài quân Nguyên sắp sửa xâm lăng Đại Việt.
Trần Cảnh 8 tuổi làm quan Chánh thủ, bưng khăn, nước hầu vua. Một hôm Chiêu Hoàng tạt nước ướt cả mặt Trần Cảnh và lấy khăn ném Trần Cảnh, Trần Cảnh hoảng hốt quỳ tâu: “Xin bệ hạ tha tội! Xin bệ hạ tha tội!”. Chiêu Hoàng cười: “Tha cho ngươi! Nay ngươi biết nói khôn rồi đấy!”. Thủ Độ thấy Chiêu Hoàng mến Trần Cảnh, muốn lập kế tác thành cuộc hôn nhân giữa Trần Cảnh và Chiêu Hoàng. Hôn lễ đế vương được cử hành ngày 21 tháng 10 năm Ất dậu (1225). Ngày 11 tháng 12 năm ấy, Lý Chiêu Hoàng nhường ngôi cho chồng. Trần Cảnh lên ngôi, đế hiệu Trần Thái Tông, Thủ Độ được phong chức Thái sư. Nhà Trần soán ngôi Lý triều!. Từ đấy, có nhiều quan lại nhà Lý và nhiều sĩ phu lúc ấy công phẫn, nhưng thế lực nhà Trần quá mạnh đành thúc thủ.
Năm 1226, Lý Huệ Tông đến tu tại chùa Chân Giáo. Một hôm Huệ Tông nhổ cỏ ở sân chùa, Trần Thủ Độ đi ngang qua bảo: “Nhổ cỏ thì phải nhổ cả rễ cái nó đi”. Huệ Tông nói: “Nhà ngươi nói ta hiểu”. Sau đó Huệ Tông buồn bã, hối hận và tự tử.
Tháng 8 năm Bính tuất (1226), tân triều chuẩn bị làm lễ thành hôn cho Thái sư Trần Thủ Độ và Hoàng hậu Lý triều là Trần Thị Dung, bà Trần Thị Dung ngán ngẩm Lý Huệ Tông vì Đàm Thái hậu đã nhiều lần khinh rẻ và muốn hại bà, nên bà đã cảm mến Trần Thủ Độ. Bà được phong tước Linh từ Quốc mẫu.
Năm 1232, nhân dịp làm lễ tế Tiên hậu nhà Lý ở Bắc Ninh. Thủ Độ sai quân đào hầm, làm sàn giả trên mặt, khi các tôn thất nhà Lý vào tế lễ bị sụt cả xuống hố, Thủ Độ cho đổ đất chôn sống tất cả (nhưng trong Đại Việt Sử ký toàn thư, Ngô Sĩ Liên ghi: Việc này chưa chắc đã có thực). Năm 1237, Chiêu Thánh Hoàng hậu chưa có con, Thủ Độ giáng xuống làm công chúa, bắt Thuận Thiên (vợ Trần Liễu) đang mang thai ép gả cho Trần Thái Tông?!. Năm 1258, quân Nguyên xâm lăng Đại Việt, vua hỏi Trần Thủ Độ: “Thế giặc mạnh, Thượng phụ tính sao?”. Ông khẳng khái thưa: “Đầu tôi chưa rơi xuống đất, xin bệ hạ đừng lo”. Ông là người lãnh đạo cuộc kháng chiến chống Nguyên lần thứ nhất đã đem về chiến thắng huy hoàng cho Đại Việt.
Ông thưởng phạt công minh, có một lần kiệu của Linh Từ Quốc mẫu đến thềm cấm, bị lính ngăn lại, bà về nói với Thủ Độ: “Ta là vợ của ông mà lính khinh thường, ông phải trừng phạt nó”. Trần Thủ Độ cho gọi người lính ấy đến, ai cũng nghĩ hắn bị chém đầu, nhưng ông bảo: “Ngươi ở chức thấp mà biết giữ gìn phép nước, thật đáng khen”. Ông nói xong, ra lệnh quân hầu đem vàng lụa thưởng cho người lính ấy. Bấy giờ, có một người xin Linh từ Quốc Mẫu chức Câu dương (một chức vị trong xã), Thủ Độ gọi người ấy đến, hắn mừng hí hửng, nghĩ bụng có lẽ được thăng thưởng, nhưng ông bảo: “Ngươi được Linh từ Quốc mẫu nâng đỡ làm Câu dương, chắc ngươi có đặc biệt hơn người khác, vậy ta cho chặt một ngón chân để phân biệt”. Hắn lạy lục xin tha, hồi lâu Thủ Độ mới tha cho, từ đấy không ai dám được chức tước bằng nhờ vã người khác, mà lập thân chính khả năng của mình. Ông mất tháng giêng năm Mậu tý (1264) hưởng thọ 70 tuổi.
*- Thiết nghĩ: Trần Thủ Độ có công: Xây dựng nhà Trần, ổn định quốc gia đang khi loạn lạc, đánh đuổi quân Nguyên xâm lăng nước ta lần thứ nhất. Nhưng những thủ đoạn giết tôn thất nhà Lý hàng loạt, ép vua lấy chị dâu đang có bầu, những việc này làm sao tránh khỏi bị người đời dị nghị?!.
Cảm niệm: Trần Thủ Độ
Khôn khéo, học hành dẫu ít oi
Nước nhà loạn lạc, dẹp muôn nơi
Mưu mô, triều Lý tiêu tan đế
Lo liệu nhà Trần, chấp chính ngôi
Chính sự, nói năng luôn thẳng thắn
Tội công, xét xử chẳng lôi thôi
Quân Nguyên xâm lược, không nhân nhượng
Giết hại, ép hôn, tai tiếng đời?!.
Nguyễn Lộc Yên
Ý kiến bạn đọc
20/02/201408:00:00
Đặng nhiệm
Khách
Đây là một tên gian manh ,giết người không gướm tay , tuy có tài nhưng thật là ác độc ,có tài thì phải có đứ thì người đời mới ca ngợi , nhà Trần đã dùng thủ đoan cướp ngôi của nha Lý nên sau này nhà Trần bị giặc Hồ quý Ly cướp ngôi lại dân Việt biết chỉ cười ruồi
