THƯỢNG HOÀNG: TRẦN THỪA
(1184 - 1234)
Dòng dõi nhà Trần: Trần Quốc Kinh ở làng Tức Mạc (Nam Định), sinh ra Trần Hấp. Trần Hấp dời đến Thái Bình, sinh ra Trần Lý, Trần Hoằng Nghi. Trần Lý sinh ra Trần Thừa, Trần Tự Khánh, Trần Thị Dung và Trần Tam Nương. Trần Hoằng Nghi sinh ra Trần An Quốc, Trần An Bang và Trần Thủ Độ. Trần Thừa là cha Trần Cảnh, gia đình ông xưa nay đều làm nghề đánh cá. Ông là Thái thượng hoàng đầu tiên của nhà Trần, là một trong 2 thái thượng hoàng chưa từng làm vua(*).
Năm 1209, xảy ra loạn Quách Bốc. Thái tử Sảm chạy về Hải Ấp, nơi Trần Lý cư trú. Thái tử Sảm lấy con gái của Trần Lý là Trần Thị Dung làm vợ. Trần Lý có chính lệnh của thái tử Sảm và em vợ là Tô Trung Từ là quan triều đình, Trần Lý phát triển lực lượng. Năm 1210, Trần Lý và Tô Trung Từ đánh bại Quách Bốc, nhưng Trần Lý bị tử trận. Khi Cao Tông mất, hoàng tử Sảm lên ngôi, tức là Lý Huệ Tông. Huệ Tông lập Trần Thị Dung làm nguyên phi, từ đấy họ Trần ở thế mạnh. Sau đấy, nhờ tài cầm quân của Trần Tự Khánh, họ Trần càng chiếm ưu thế. Năm 1216, Lý Huệ Tông phong ông làm Nội thị phán thủ. Năm 1223, Trần Tự Khánh mất, ông được Lý Huệ Tông phong làm Thái úy phụ chính. Trong họ Trần có Trần Thủ Độ là người mưu lược và quyền biến, dần dần nắm toàn quyền Lý triều.
Trần Thủ Độ muốn đem ngôi báu của nhà Lý về cho họ Trần, nhưng Trần Thừa ngần ngại: “Chúng ta với Thái hậu và Chiêu Hoàng là chỗ họ ngoại chí thân, nay lại tranh đoạt, sẽ bị tai tiếng với hậu thế”. Trần Thủ Độ phân trần: “Tôi xem diện mạo Trần Bố (Trần Cảnh) có tướng long nhan, tính khoan dung, có khí độ một vị thiên tử. Trời cho mà không nhận, tiếc quá, xin nhân huynh nghĩ kỹ”. Trần Thừa ngẫm nghĩ rồi bảo: “Mọi việc do chú lo liệu, lập nên nhà Trần, hay bị diệt tộc, cũng do việc này mà ra”. Năm 1225, Trần Cảnh 8 tuổi lên làm vua, mở ra triều Trần. Ông làm nhiếp chính cho con. Tháng 10 năm 1226, được tôn làm Thái thượng hoàng. Nhờ Trần Thủ Độ xông xáo đánh dẹp loạn lạc các nơi, khoảng một năm thì khắp nơi trong nước Đại Việt đều được yên ổn.
Thượng hoàng Trần Thừa yên dạ, dẫn một số lính về châu Cổ Pháp săn bắn, đến xế chiều thì bắn trúng một con bạch trĩ, con bạch trĩ bị trúng tên, ráng bay là đà từng đoạn ngắn giữa rừng cây lưa thưa. Thượng hoàng thúc ngựa đuổi theo, mỗi lúc mỗi xa đoàn quân hầu, nên bị lạc giữa rừng. Trong lúc hoảng hốt, thì trông thấy một cô Sơn nữ đang làm việc ở nương sắn, cô ta cũng giật mình, giữa rừng già lại có người lạ ăn mặc sang trọng, đang chăm chú nhìn mình. Khi Trần Thừa đến gần, cô bị e thẹn và luống cuống, càng e lệ càng thêm quyến rũ, Trời sắp tối, Trần Thừa phải theo cô gái về nhà ở tạm qua đêm. Hỏi han mới biết cô tên là Tần, sống lẻ loi chỉ có một mẹ già. Đêm ấy Trần Thừa đắm đuối bên người con gái đẹp tự nhiên, vì nàng không son phấn như các cô ở kinh thành, nên tỏ tình với Tần. Tần thì gặp người quyền quí, nói năng lịch thiệp cũng đem lòng mến mộ, nên hai người quấn quýt mây mưa.
Sáng ngày Trần Thừa từ giã trở về triều, nàng bịn rịn, Trần Thừa hứa sẽ trở lại tìm nàng và rút kiếm cắt một vạt áo tím trao để làm tin. Khi Trần Thừa về triều đình vì công việc bộn bề, nên đã quên nàng. Còn Tần trông ngóng và hờn dỗi, sau đó nàng sinh một bé trai, đặt tên là Trần Bá Liệt. Liệt lớn lên có sức khỏe lạ thường, không ai địch nổi. Triều đình tuyển chọn nhân tài vào quân ngũ, tổ chức giải vật lớn. Vua Thái Tông và Thượng hoàng cùng ngự lãm. Sau nhiều cặp đấu nhau quyết liệt, đến lược Bá Liệt đấu với Đô Trâu. Đô Trâu vít được cổ Liệt xuống, một vạt áo tím rơi xuống thảm cỏ. Thượng hoàng vừa thấy vật ấy, vội vàng ra lệnh ngưng ngay keo vật, quên hẳn địa vị của mình, đến ôm Liệt vào lòng. Và Liệt được nhận là con của Thượng hoàng, giữ lại kinh đô.
Cảm niệm: Thượng hoàng Trần Thừa
Họ Trần may nắm được triều đình
Săn bắn, Thượng hoàng say đắm tình
Sơn nữ mặn mà, trao duyên mới
Con rơi, xuất hiện chốn thần kinh!
__________
(*)- Năm 1129, vua Lý Thần Tông tôn thân phụ Sùng Hiền hầu làm Thái thượng hoàng, thân mẫu Đỗ thị làm Hoàng thái hậu ở cung Động Nhân.
Nguyễn Lộc Yên
(1184 - 1234)
Dòng dõi nhà Trần: Trần Quốc Kinh ở làng Tức Mạc (Nam Định), sinh ra Trần Hấp. Trần Hấp dời đến Thái Bình, sinh ra Trần Lý, Trần Hoằng Nghi. Trần Lý sinh ra Trần Thừa, Trần Tự Khánh, Trần Thị Dung và Trần Tam Nương. Trần Hoằng Nghi sinh ra Trần An Quốc, Trần An Bang và Trần Thủ Độ. Trần Thừa là cha Trần Cảnh, gia đình ông xưa nay đều làm nghề đánh cá. Ông là Thái thượng hoàng đầu tiên của nhà Trần, là một trong 2 thái thượng hoàng chưa từng làm vua(*).
Năm 1209, xảy ra loạn Quách Bốc. Thái tử Sảm chạy về Hải Ấp, nơi Trần Lý cư trú. Thái tử Sảm lấy con gái của Trần Lý là Trần Thị Dung làm vợ. Trần Lý có chính lệnh của thái tử Sảm và em vợ là Tô Trung Từ là quan triều đình, Trần Lý phát triển lực lượng. Năm 1210, Trần Lý và Tô Trung Từ đánh bại Quách Bốc, nhưng Trần Lý bị tử trận. Khi Cao Tông mất, hoàng tử Sảm lên ngôi, tức là Lý Huệ Tông. Huệ Tông lập Trần Thị Dung làm nguyên phi, từ đấy họ Trần ở thế mạnh. Sau đấy, nhờ tài cầm quân của Trần Tự Khánh, họ Trần càng chiếm ưu thế. Năm 1216, Lý Huệ Tông phong ông làm Nội thị phán thủ. Năm 1223, Trần Tự Khánh mất, ông được Lý Huệ Tông phong làm Thái úy phụ chính. Trong họ Trần có Trần Thủ Độ là người mưu lược và quyền biến, dần dần nắm toàn quyền Lý triều.
Trần Thủ Độ muốn đem ngôi báu của nhà Lý về cho họ Trần, nhưng Trần Thừa ngần ngại: “Chúng ta với Thái hậu và Chiêu Hoàng là chỗ họ ngoại chí thân, nay lại tranh đoạt, sẽ bị tai tiếng với hậu thế”. Trần Thủ Độ phân trần: “Tôi xem diện mạo Trần Bố (Trần Cảnh) có tướng long nhan, tính khoan dung, có khí độ một vị thiên tử. Trời cho mà không nhận, tiếc quá, xin nhân huynh nghĩ kỹ”. Trần Thừa ngẫm nghĩ rồi bảo: “Mọi việc do chú lo liệu, lập nên nhà Trần, hay bị diệt tộc, cũng do việc này mà ra”. Năm 1225, Trần Cảnh 8 tuổi lên làm vua, mở ra triều Trần. Ông làm nhiếp chính cho con. Tháng 10 năm 1226, được tôn làm Thái thượng hoàng. Nhờ Trần Thủ Độ xông xáo đánh dẹp loạn lạc các nơi, khoảng một năm thì khắp nơi trong nước Đại Việt đều được yên ổn.
Thượng hoàng Trần Thừa yên dạ, dẫn một số lính về châu Cổ Pháp săn bắn, đến xế chiều thì bắn trúng một con bạch trĩ, con bạch trĩ bị trúng tên, ráng bay là đà từng đoạn ngắn giữa rừng cây lưa thưa. Thượng hoàng thúc ngựa đuổi theo, mỗi lúc mỗi xa đoàn quân hầu, nên bị lạc giữa rừng. Trong lúc hoảng hốt, thì trông thấy một cô Sơn nữ đang làm việc ở nương sắn, cô ta cũng giật mình, giữa rừng già lại có người lạ ăn mặc sang trọng, đang chăm chú nhìn mình. Khi Trần Thừa đến gần, cô bị e thẹn và luống cuống, càng e lệ càng thêm quyến rũ, Trời sắp tối, Trần Thừa phải theo cô gái về nhà ở tạm qua đêm. Hỏi han mới biết cô tên là Tần, sống lẻ loi chỉ có một mẹ già. Đêm ấy Trần Thừa đắm đuối bên người con gái đẹp tự nhiên, vì nàng không son phấn như các cô ở kinh thành, nên tỏ tình với Tần. Tần thì gặp người quyền quí, nói năng lịch thiệp cũng đem lòng mến mộ, nên hai người quấn quýt mây mưa.
Sáng ngày Trần Thừa từ giã trở về triều, nàng bịn rịn, Trần Thừa hứa sẽ trở lại tìm nàng và rút kiếm cắt một vạt áo tím trao để làm tin. Khi Trần Thừa về triều đình vì công việc bộn bề, nên đã quên nàng. Còn Tần trông ngóng và hờn dỗi, sau đó nàng sinh một bé trai, đặt tên là Trần Bá Liệt. Liệt lớn lên có sức khỏe lạ thường, không ai địch nổi. Triều đình tuyển chọn nhân tài vào quân ngũ, tổ chức giải vật lớn. Vua Thái Tông và Thượng hoàng cùng ngự lãm. Sau nhiều cặp đấu nhau quyết liệt, đến lược Bá Liệt đấu với Đô Trâu. Đô Trâu vít được cổ Liệt xuống, một vạt áo tím rơi xuống thảm cỏ. Thượng hoàng vừa thấy vật ấy, vội vàng ra lệnh ngưng ngay keo vật, quên hẳn địa vị của mình, đến ôm Liệt vào lòng. Và Liệt được nhận là con của Thượng hoàng, giữ lại kinh đô.
Cảm niệm: Thượng hoàng Trần Thừa
Họ Trần may nắm được triều đình
Săn bắn, Thượng hoàng say đắm tình
Sơn nữ mặn mà, trao duyên mới
Con rơi, xuất hiện chốn thần kinh!
__________
(*)- Năm 1129, vua Lý Thần Tông tôn thân phụ Sùng Hiền hầu làm Thái thượng hoàng, thân mẫu Đỗ thị làm Hoàng thái hậu ở cung Động Nhân.
Nguyễn Lộc Yên
Gửi ý kiến của bạn
