Hôm nay,  

Trang Đất Việt: Tỉnh Kon Tum

16/01/201400:00:00(Xem: 4516)
TỈNH KON TUM

Tỉnh Kon Tum, diện tích 9.690 km vuông. Dân số năm 2011 là 453.200 người, mật độ 47 người/km vuông. Sắc dân: Kinh, Ba Na, Giẻ Riêng. Gồm có: Thành phố Kon Tum và 8 huyện: Đắk Glei, Ngọc Hồi, Đắk Tô, Kon Rẫy, Kon Plông, Đắk Hà, Sa Thầy, Tu Mơ Rông. Tỉnh lỵ ở thành phố Kon Tum. Kon Tum bắc giáp tỉnh Quảng Nam và Quảng Ngãi, tây giáp nước Lào (142 km) và Cao Miên (95 km), nam và đông nam giáp tỉnh Gia Lai. Nhiệt độ trung bình 23,5 độ C. Kon Tum là nơi phát nguyên các sông: Sông Tranh, Thu Bồn, Trà Khúc, Đà Rằng.

Lịch sử tỉnh Kon Tum: Năm 1904, tỉnh Pleiku được thành lập, tách từ tỉnh Bình Định. Ngày 9-2-1913, tỉnh Kon Tum được thành lập, gồm toàn bộ tỉnh Pleiku trước kia. Tỉnh Kon Tum lúc bấy giờ bao gồm Đại lý Kon Tum tách từ tỉnh Bình Định, Đại lý Cheo Reo tách từ tỉnh Phú Yên. Năm 1917, tổng Tân Phong và tổng An Khê thuộc tỉnh Bình Định được nhập vào Kon Tum. Năm 1923, tỉnh Đắk Lắk mới được tái lập, tách ra khỏi tỉnh Kon Tum. Năm 1943, thì Đại lý An Khê tách từ tỉnh Kon Tum để nhập vào tỉnh Pleiku. Năm 1976, tỉnh Kon Tum sáp nhập với Gia Lai thành tỉnh Gia Lai-Kon Tum. Năm 1991, tách tỉnh Gia Lai-Kon Tum thành hai tỉnh Kon Tum và Gia Lai.

Kon Tum về giao thông, có quốc lộ 14 đi Gia Lai, Đắk Lắk, Quảng Nam, quốc lộ 24 đi Quảng Ngãi, quốc lộ 40 đi qua Lào.

Kon Tum kinh tế phát triển chậm chạp. Lâm sản dồi dào, đồng cỏ tươi tốt, chăn nuôi thuận lợi. Kon Tum có chất đất Bazan, rất thích hợp trồng cây công nghiệp như cao su, cà phê, chè...

Lễ hội ở Kon Tum, cũng giống như đồng bào các tỉnh khác ở Tây Nguyên: Lễ đâm trâu, lễ mừng lúa mới, lễ bỏ mả và lễ hội Cồng chiêng... Nhà mồ của người Thượng ở Tây Nguyên, cất bằng cây rừng, lợp tranh che nắng sương, để một số vật dụng như đồ săn bắn, dày dép và tượng gỗ, khoảng 3 năm thì làm lễ bỏ mả. Khi làm lễ: Mọi người ăn uống, rồi nhảy múa xung quanh mộ, sau lễ này người goá vợ (hay goá chồng) được giải tang.


Kon Tum có nhiều sông suối, thắng cảnh, như: Thác Yaly, có nhà máy thủy điện, sản lượng 3,7 tỉ kw/h. Kon Tum người Ba Na sinh sống đông nhất, tiếng Ba Na gọi Kon là làng, Tum là hồ, Kon Tum có nghĩa là làng có nhiều hồ.

Nhà sàn của người Thượng, hình vuông hay chữ nhật, thường làm bằng nhiều thanh tre ghép lại, cầu thang là một khúc gỗ to, được đục đẽo thành từng bậc để lên xuống. Giữa nhà sàn là bếp lửa, những người trong gia đình khi rảnh rỗi, ngồi bên bếp lửa hàn huyên. Nhà Rông cất bởi 8 trụ to chắc chắn, lợp tranh, những vì kèo trang trí hoa văn, nhà Rông thường lớn gấp ba, bốn lần nhà thường. Nhà Rông dùng để họp hành, đình đám, lễ hội.

Kon Tum, núi bạc, rừng vàng
Gỗ nhiều, thú lạ, ngút ngàn đất đai

Cảm tác: Non nước Kon Tum

Kon Tum đất rộng ở cao nguyên
Nguồn gốc suối sông, đến các miền
Hướng bắc, láng giềng, kề xứ Quảng
Phía tây, biên giới, nước Lào, Miên
.
Kon Tum, rừng núi khắp gần xa
Lâm sản dồi dào, cỏ mượt mà
Đường sá núi đèo, đường khúc khuỷu
Đất đai, ruộng rẫy, đất bao la
.
Kon Tum rừng rậm, núi non gần
Khuya khoắt âm u, chút ngại ngần
Sáng sớm, chim kêu, lòng rộn rã
Tối khuya, vượn hú, dạ bâng khuâng
.
Nhà mồ che chở, nắng cùng sương
Người Thượng, tang ma, khéo liệu lường
Cây cối dựng chòi, rầu rĩ nhớ
Tranh tre lợp mộ, tỉ tê thương
.
Ba Na nhà ở, cất trên đồi
Cửa ngõ, mái, sàn, đủ hẳn hoi
Đục đẽo cầu thang, tung tẩy bước
Bập bùng bếp lửa, quẩn quanh ngồi
.
Hội hè, người Thượng, ở nhà Rông
Xúm xít, buồn vui, cả cộng đồng
Đình đám bản làng, mong mỏi dạ
Kon Tum non nước, vấn vương lòng


Nguyễn Lộc Yên

Gửi ý kiến của bạn
Vui lòng nhập tiếng Việt có dấu. Cách gõ tiếng Việt có dấu ==> https://youtu.be/ngEjjyOByH4
Tên của bạn
Email của bạn
)
Việt Nam bước vào năm Giáp Thìn 2024 với gánh nặng tham nhũng và một đội ngũ “không nhỏ” cán bộ, đảng viên suy thoái đạo đức lối sống. Đó là cảnh báo của người đứng đầu đảng CSVN Nguyễn Phú Trọng, trong cuộc phỏng vấn đầu năm của Thông Tấn Xã Việt Nam...
Từ thế kỷ thứ ba trước Tây lịch, Triết gia Mạnh Tử (372-289 BC) của Trung Hoa đã nói rằng, “Dân là quý, thứ đến đất nước, rồi tới vua.” Điều đáng nói là Mạnh Tử là người đi theo học thuyết của Nho Gia vốn chủ trương vua là con ông Trời (Thiên tử) được sai xuống nhân gian để trị quốc an dân, vậy mà cũng không thể phủ nhận vai trò quan trọng, nếu không muốn nói là tối quan trọng của người dân. Thời hiện đại, công pháp quốc tế đã nêu ba yếu tố chính hình thành một quốc gia: người dân, lãnh thổ và chính quyền. Trong đó, thật ra người dân chính là yếu tố then chốt quyết định. Lãnh thổ nếu không có dân ở, không có người quản trị thì không phải là đất nước của một dân tộc. Chính quyền từ người dân mà ra, bởi vì trước khi một người ra nắm quyền cai trị đất nước thì người đó phải là một người dân của đất nước ấy. Hơn nữa, sự thịnh suy của một quốc gia nằm trong tay người dân.
“Phản động lực” mà người Đài Loan thể hiện trong cuộc bầu cử tổng thống vừa rồi khiến tôi, sau những suy nghĩ miên man về chuyện nước non, lại quay về với bài học yêu nước của thời tiểu học với câu hỏi khó, khiến nhiều học trò gác bút: “Em hãy tìm từ phản nghĩa với ‘tôn đại’.” Trung Quốc càng hung hăng đe dọa bao nhiêu, Đài Loan càng quật cường ngạo nghễ bấy nhiêu. Mà nếu Bắc Kinh ngu ngơ hay vờ vịt không biết gì đến định luật này thì, thầy nào tớ đó, Hà Nội cũng mù tịt hay giả bộ tương tự. Họặc mù tịt như thể đã hoàn toàn miễn dịch trước luật này; hoặc đóng kịch như thể không hề sống trong không gian ba chiều bình thường mà là một môi trường nào đó thiêu thiếu, cơ hồ chỉ… hai chiều rưỡi.
Tôi sinh trưởng ở Đà Lạt (Thành Phố Ngàn Hoa) nên sự hiểu biết về hoa lá cũng không đến nỗi tồi. Thế mà mãi tới bữa rồi, nhờ xem trang Trăm Hoa, mới được biết thêm về một loài hoa nữa – hoa ban: “Mùa hoa nở là lúc các cặp đôi nô nức đến thăm Tây Bắc. Hoa ban trắng tượng trưng cho tình yêu chung thủy và sự chân thành, dù tình yêu có gặp nhiều trắc trở, khó khăn thì cũng tự tin vượt qua và sẵn sàng đi đến bến bờ hạnh phúc. Các cặp đôi yêu nhau thường thề nguyện dưới gốc cây hoa ban như một minh chứng cho tình yêu thủy chung, bền chặt.”
Nhìn vào sự xuất hiện, sinh trưởng và tồn tại của chế độ cộng sản ở Việt Nam, chúng ta không thể phủ nhận đã có sự tương đồng với những thông tin tóm lược vừa nói về bệnh ung thư của con người...
Tôi tình cờ nhìn thấy hình Nguyễn Thúy Hạnh đang lơn tơn đẩy một cái xe cút kít đầy ắp bưởi (trên trang RFA) trong một cuộc phỏng vấn do Tuấn Khanh thực hiện, vào hôm 19 tháng Giêng năm 2021. Bên dưới tấm ảnh này không có lời ghi chú nào về thời điểm bấm máy nên tôi đoán có lẽ đây là lúc mà cô em đang hớn hở đến thăm vườn bưởi của họ Trịnh (ở Hòa Bình) vào “thuở trời đất (chưa) nổi cơn gió bụi”!
Tổng Bí thư đảng CSVN Nguyễn Phú Trọng đang phải đối mặt với cuộc tranh chấp nội bộ trong kế hoạch tìm người kế nhiệm lãnh đạo khóa đảng XIV, nhiệm kỳ 2026-31. Những tranh chấp này được giữ kín để tránh hoang mang nội bộ. Chúng bộc phát ngay tại các Đại hội đảng địa phương và các ban đảng từ tháng 10 năm 2023...
Cuộc bầu cử tổng thống lần thứ 8 tại Đài Loan đã được tổ chức vào ngày 13/1 với kết quả là ông Lại Thành Đức Phó chủ tịch Đảng Dân tiến (Democratic Progressive Party, DPP) thắng cử...
Chúng ta đang làm nhân chứng cho một cuộc bầu cử kỳ quặc và đa sự chưa từng xảy ra trong lịch sử đầu phiếu ở Hoa Kỳ. Có thể nói, không chỉ lịch sử, mà rộng lớn hơn, chính là "sự cố" văn hóa chưa từng thấy. Bước vào năm 2024, sự tranh đua giữa hai đảng Cộng Hòa và Dân Chủ càng gay go, khốc liệt với âm mưu, độc kế, thủ đoạn, ám toán, bôi nhọ, mánh mung, để xem ai sẽ là chủ nhân của ngôi Nhà Trắng trong bốn năm tới. Tất cả những ý nghĩ, hành vi đó đều gôm vào chính sách, chiến lược và chiến thuật vận động bầu cử. Bạn đọc sẽ có dịp theo dõi các thầy bàn người Mỹ và thầy bàn người Việt (trong và ngoài nước) phong phú hóa, hư cấu hóa, ảo tưởng hóa về việc bầu cử, tạo ra câu chuyện nửa thực, nửa hư, thú vị, bất ngờ với giận dữ và thất vọng, sung sướng và buồn bã, rung đùi và cụng ly, nguyền rủa và chửi bới, vân vân. Thông thường những luận lý, âm mưu, phê phán, dự đoán đó… được mổ xẻ qua kiến thức và kinh nghiệm tây phương, nơi có hàng ngàn sách vở nghiên cứu chính trường, chính đạo,
Chúng ta đang bước vào năm bầu cử. Năm 2024 sẽ có một cuộc bầu cử có tính quyết liệt, vì các lựa chọn chắc chắn sẽ gây tranh cãi trong nội bộ cộng đồng gốc Việt, trong các gia đình người Việt, giữa các lựa chọn về cấp tiến và bảo thủ, giữa các thế hệ trẻ và già ở hải ngoại. Và chắc chắn là bầu cử tháng 11/2024 tại Hoa Kỳ sẽ ảnh hưởng tới cuộc chiến Trung Đông, cuộc chiến ở Ukraine, và ở cả Đài Loan. Tác động như thế nào, chúng ta khó đo lường hết tất cả các ảnh hưởng. Trong đó, một tác động lớn là từ tin giả, nói kiểu Mỹ là Fake News, tức là tin không thật.
NHẬN TIN QUA EMAIL
Vui lòng nhập địa chỉ email muốn nhận.