Nguyễn Lộc Yên
(Lời tâm tình: Bài viết chỉ khái quát, không đi sâu từng chi tiết của đề tài. Cuối mỗi bài viết, phần “Thiết nghĩ” nếu có chỉ là góp ý của tác giả, không ngoài mục đích làm sáng tỏ thêm về nội dung đã biên soạn. Trang Sử Việt và Trang Đất Việt được đăng hằng tuần, luôn momg mỏi nhúm nhen tình tự dân tộc và mến yêu non nước Việt).
.
THÂN CẢNH PHÚC
(?-?)
Thân Cảnh Phúc, còn có tên là Cảnh Nguyên, Cảnh Long hay Đạo Nguyên, quê châu Quang Lang (Lạng Sơn ngày nay), biệt danh của ông là Phò mã Áo chàm, vì ông được vua Lý Thánh Tông gả Công chúa Thiên Thành vào năm 1066. Ông nội của Thân Cảnh Phúc là Giáp Thừa Quý, người đứng đầu động Giáp, được vua nhà Lý đổi họ Giáp sang họ Thân, vì chữ Hán thêm một nét nữa vào chữ Giáp, thì thành chữ Thân. Từ đó, dân động Giáp phần nhiều mang họ Thân, đây có thể là nguồn gốc của họ Thân ở Bắc Giang.
Phụ thân của ông là Thân Thiện Thái, mẹ là Công chúa Bình Dương, con gái Lý Thái tông. Khi Thân Cảnh Phúc được làm Phò mã, được phong làm Châu mục Lạng Châu.
Năm 1075, ông phối hợp với Tôn Đản và các tù trưởng: Vi Thủ Anh, Lưu Kế Tông, Hoàng Kim Mãn, chỉ huy bộ binh tiến đánh thành Ung châu. Và phối hợp với đạo quân của Nguyên soái Lý thường Kiệt đánh Liêm Châu, đã tạo nên chiến thắng lẫy lừng cho Đại Việt.
Mùa xuân năm 1077, Quách Quỳ và Triệu Tiết, đem 30 vạn quân Tống, theo đường Lạng Sơn tiến quân qua ải Nam Quan, xâm lăng Đại Việt. Các Tướng và các Thủ lĩnh ở biên thùy chận đánh. Đường thủy do tướng Lý Kế Nguyên đốc chiến; tướng quân Lưu Kỷ chỉ huy 5.000 quân trấn giữ Quảng Nguyên. Trung quân do Thân Cảnh Phúc chỉ huy, bản doanh đóng tại động Giáp, thủ 2 ải Quyết Lý và Giáp Khẩu, là 2 ải hiểm yếu; với sự yểm trợ của các thủ lĩnh: Sầm Khánh Tân, Nùng Thuận Linh và Hoàng Kim Mãn và Vi Thủ An.
Lưu Kỷ ở Quảng Nguyên, Thân Cảnh Phúc ở động Giáp, đều có binh hùng mạnh. Tướng Tống là Quách Quỳ lo ngại, nên sai Thành Trạc mang tiền gạo và bằng sắc vua Tống phong chức tước, để chiêu hàng các thủ lĩnh miền núi. Nhưng chúng đã không dụ hàng được Lưu Kỷ và Thân Cảnh Phúc. Quỳ sai phó đô tổng quản Yên Đạt đem quân đánh Lưu Kỷ. Đạt thua to, 3.000 quân Tống bị bắt. Quách Quỳ dùng quỷ kế, cho phao tin Lưu Kỷ đã xin hàng. Một số thủ lĩnh khác: Sầm Khánh Tân, Nùng Thuận Ninh, Hoàng Kim Mãn, Vi Thủ An, tưởng thật nên theo Tống; Lưu Kỷ đành ra hàng. Còn lại một mình Thân Cảnh Phúc đương đầu với đại quân Tống. Ông thấy binh ít thế cô, phải cho quân dân động Giáp rút lui vào rừng núi, để bảo toàn lực lượng và đánh du kích chiến.
Kể từ đấy, ông dùng du kích chiến, đánh tiêu hao, đánh liên tục phía sau đoàn quân xâm lược của Tống, đã làm chậm bước tiến của giặc, giúp cho quân phòng ngự của Lý Thường Kiệt giữ vững phòng tuyến tại sông Như Nguyệt. Trong vùng bị giặc tạm chiếm, ông dùng chiến thuật vườn không nhà trống, tiêu thổ kháng chiến. Quân Tống rất lo ngại về lối dùng binh xuất quỷ nhập thần của ông. Chúng phải than: “Quân Thân Cảnh Phúc, thấy quân Tống đi lẻ loi thì ra giết chết hoặc bắt về. Người đó quả là một vị thiên thần”.
Sau đấy, ông đã lẫm liệt hy sinh trong một trận kịch chiến ở vùng sông Lục Ngạn! Nhân dân đã lập đền thờ ông nhiều nơi. Lễ hội đền Hả từ ngày 6 đến ngày 10 tháng Giêng (ÂL). Tương truyền sau khi ông hy sinh, ngựa của ông đã đưa về đến Từ Hả (Hồng Giang, Lục Ngạn) thì ông mới ngã xuống.
*- Thiết nghĩ: Những vị vua nhà Lý, từ đời Lý Thái tổ đến Lý Nhân tông, đã khéo léo kết hợp được toàn dân, kể cả dân ở vùng rừng núi và thủ lĩnh của họ. Vì vậy nước Đại Việt trong thời gian này, tinh thần đoàn kết các dân tộc vùng biên cương phía Bắc rất chặt chẽ, nên trong cuộc kháng chiến chống quân xâm lược Tống, đã bảo vệ vững vàng nền độc lập nước nhà. Từ đấy phát triển nước Đại Việt mạnh mẽ về mọi mặt: kinh tế phồn thịnh, xã hội ổn định, quân sự hùng mạnh...
Thân Cảnh Phúc, là một trong những vị tổ về lối đánh du kích độc đáo, có nhiều sáng tạo lạ lùng, bất ngờ; mà đời sau cần nghiền ngẫm học hỏi ở vị tướng lãnh tài ba này.
.
Cảm mộ: Thân Cảnh Phúc
Lý triều khuyến khích các anh hùng
Tưởng thưởng những ai, giỏi kiếm cung
Giáp Động, nhân tài ra giúp nước
Chiến công lừng lẫy, rạng kiên trung!
Nguyễn Lộc Yên
(Lời tâm tình: Bài viết chỉ khái quát, không đi sâu từng chi tiết của đề tài. Cuối mỗi bài viết, phần “Thiết nghĩ” nếu có chỉ là góp ý của tác giả, không ngoài mục đích làm sáng tỏ thêm về nội dung đã biên soạn. Trang Sử Việt và Trang Đất Việt được đăng hằng tuần, luôn momg mỏi nhúm nhen tình tự dân tộc và mến yêu non nước Việt).
.
THÂN CẢNH PHÚC
(?-?)
Thân Cảnh Phúc, còn có tên là Cảnh Nguyên, Cảnh Long hay Đạo Nguyên, quê châu Quang Lang (Lạng Sơn ngày nay), biệt danh của ông là Phò mã Áo chàm, vì ông được vua Lý Thánh Tông gả Công chúa Thiên Thành vào năm 1066. Ông nội của Thân Cảnh Phúc là Giáp Thừa Quý, người đứng đầu động Giáp, được vua nhà Lý đổi họ Giáp sang họ Thân, vì chữ Hán thêm một nét nữa vào chữ Giáp, thì thành chữ Thân. Từ đó, dân động Giáp phần nhiều mang họ Thân, đây có thể là nguồn gốc của họ Thân ở Bắc Giang.
Phụ thân của ông là Thân Thiện Thái, mẹ là Công chúa Bình Dương, con gái Lý Thái tông. Khi Thân Cảnh Phúc được làm Phò mã, được phong làm Châu mục Lạng Châu.
Năm 1075, ông phối hợp với Tôn Đản và các tù trưởng: Vi Thủ Anh, Lưu Kế Tông, Hoàng Kim Mãn, chỉ huy bộ binh tiến đánh thành Ung châu. Và phối hợp với đạo quân của Nguyên soái Lý thường Kiệt đánh Liêm Châu, đã tạo nên chiến thắng lẫy lừng cho Đại Việt.
Mùa xuân năm 1077, Quách Quỳ và Triệu Tiết, đem 30 vạn quân Tống, theo đường Lạng Sơn tiến quân qua ải Nam Quan, xâm lăng Đại Việt. Các Tướng và các Thủ lĩnh ở biên thùy chận đánh. Đường thủy do tướng Lý Kế Nguyên đốc chiến; tướng quân Lưu Kỷ chỉ huy 5.000 quân trấn giữ Quảng Nguyên. Trung quân do Thân Cảnh Phúc chỉ huy, bản doanh đóng tại động Giáp, thủ 2 ải Quyết Lý và Giáp Khẩu, là 2 ải hiểm yếu; với sự yểm trợ của các thủ lĩnh: Sầm Khánh Tân, Nùng Thuận Linh và Hoàng Kim Mãn và Vi Thủ An.
Lưu Kỷ ở Quảng Nguyên, Thân Cảnh Phúc ở động Giáp, đều có binh hùng mạnh. Tướng Tống là Quách Quỳ lo ngại, nên sai Thành Trạc mang tiền gạo và bằng sắc vua Tống phong chức tước, để chiêu hàng các thủ lĩnh miền núi. Nhưng chúng đã không dụ hàng được Lưu Kỷ và Thân Cảnh Phúc. Quỳ sai phó đô tổng quản Yên Đạt đem quân đánh Lưu Kỷ. Đạt thua to, 3.000 quân Tống bị bắt. Quách Quỳ dùng quỷ kế, cho phao tin Lưu Kỷ đã xin hàng. Một số thủ lĩnh khác: Sầm Khánh Tân, Nùng Thuận Ninh, Hoàng Kim Mãn, Vi Thủ An, tưởng thật nên theo Tống; Lưu Kỷ đành ra hàng. Còn lại một mình Thân Cảnh Phúc đương đầu với đại quân Tống. Ông thấy binh ít thế cô, phải cho quân dân động Giáp rút lui vào rừng núi, để bảo toàn lực lượng và đánh du kích chiến.
Kể từ đấy, ông dùng du kích chiến, đánh tiêu hao, đánh liên tục phía sau đoàn quân xâm lược của Tống, đã làm chậm bước tiến của giặc, giúp cho quân phòng ngự của Lý Thường Kiệt giữ vững phòng tuyến tại sông Như Nguyệt. Trong vùng bị giặc tạm chiếm, ông dùng chiến thuật vườn không nhà trống, tiêu thổ kháng chiến. Quân Tống rất lo ngại về lối dùng binh xuất quỷ nhập thần của ông. Chúng phải than: “Quân Thân Cảnh Phúc, thấy quân Tống đi lẻ loi thì ra giết chết hoặc bắt về. Người đó quả là một vị thiên thần”.
Sau đấy, ông đã lẫm liệt hy sinh trong một trận kịch chiến ở vùng sông Lục Ngạn! Nhân dân đã lập đền thờ ông nhiều nơi. Lễ hội đền Hả từ ngày 6 đến ngày 10 tháng Giêng (ÂL). Tương truyền sau khi ông hy sinh, ngựa của ông đã đưa về đến Từ Hả (Hồng Giang, Lục Ngạn) thì ông mới ngã xuống.
*- Thiết nghĩ: Những vị vua nhà Lý, từ đời Lý Thái tổ đến Lý Nhân tông, đã khéo léo kết hợp được toàn dân, kể cả dân ở vùng rừng núi và thủ lĩnh của họ. Vì vậy nước Đại Việt trong thời gian này, tinh thần đoàn kết các dân tộc vùng biên cương phía Bắc rất chặt chẽ, nên trong cuộc kháng chiến chống quân xâm lược Tống, đã bảo vệ vững vàng nền độc lập nước nhà. Từ đấy phát triển nước Đại Việt mạnh mẽ về mọi mặt: kinh tế phồn thịnh, xã hội ổn định, quân sự hùng mạnh...
Thân Cảnh Phúc, là một trong những vị tổ về lối đánh du kích độc đáo, có nhiều sáng tạo lạ lùng, bất ngờ; mà đời sau cần nghiền ngẫm học hỏi ở vị tướng lãnh tài ba này.
.
Cảm mộ: Thân Cảnh Phúc
Lý triều khuyến khích các anh hùng
Tưởng thưởng những ai, giỏi kiếm cung
Giáp Động, nhân tài ra giúp nước
Chiến công lừng lẫy, rạng kiên trung!
Nguyễn Lộc Yên
Gửi ý kiến của bạn