TỈNH HƯNG YÊN
Tỉnh Hưng Yên, diện tích 925 km vuông. Dân số năm 2011 là 1.156.500 người, mật độ 1242 người/ km vuông. Sắc dân: Kinh, Tày, Nùng, Hoa... Gồm có: Thành phố Hưng Yên và 9 huyện: Mỹ Hào, Văn Lâm, Yên Mỹ, Khoái Châu, Văn Giang, Ân Thi, Kim Động, Phù Cừ, Tiên Lữ. Tỉnh lỵ ở thành phố HưngYên. Hưng Yên, phía bắc giáp Bắc Ninh, phía tây và tây bắc giáp Hà Nội, đông giáp Hải Dương, phía nam giáp Thái Bình. Nhiệt độ trung bình 23 độ C.
Lịch sử tỉnh Hưng Yên: Vào thời Hùng Vương, vùng đất Hưng Yên ngày nay thuộc bộ Giao Chỉ. Thời nhà Tần thuộc Tượng quận. Thời Đông Ngô, thuộc Giao Châu. Đến đời Ngô Vương (939-965) gọi là Đằng Châu, năm 1010 (nhà Lý) thuộc lộ Khoái Châu. Năm 1397 (Trần Thuận Tông) thuộc Thiên Trường phủ lộ. Năm 1426 (Lê Thái Tổ) thuộc Nam Đạo. Năm 1490, đời Lê Thánh Tông, vùng đất này thuộc xứ Sơn Nam. Ngày 26-1-1968, hợp nhất hai tỉnh Hải Dương và Hưng Yên, thành tỉnh Hải Hưng. Ngày 6-11-1996, tỉnh Hải Hưng tách thành 2 tỉnh Hải Dương và Hưng Yên trở lại.
Tỉnh Hưng Yên ruộng đồng phì nhiêu, kinh tế phát đạt, phố phường nguy nga. Hưng Yên là một trong những tỉnh cư trú của người Việt cổ, có văn hóa dân gian đặc sắc: Hát ả đào, hát chèo, hát xẩm..., với các nhạc cụ truyền thống: Đàn cò, đàn bầu, sáo trúc...
Phố Hiến ở thành phố Hưng Yên, đã kiến trúc từ thế kỷ 13, cách Hà Nội 60 km. Khi xưa phố Hiến là một thương cảng sầm uất, những tàu buôn của các nước: Tàu, Nhật, Thái Lan, Anh, Pháp... tới lui tấp nập, nên có câu: "Thứ nhất kinh kỳ, nhì phố Hiến". Ở phố Hiến đặc sản nổi tiếng là nhãn lồng, trái ngọt, thơm. Gọi là nhãn lồng, vì sợ chim hoặc sóc ăn, khi trái nhãn gần chín, thì làm lồng bọc lại bên ngoài chùm quả. Đến nay phố Hiến nhường dần vị trí thương cảng sầm uất cho Hải Phòng, còn lưu lại giá trị văn hóa cổ xưa cho mình.
Đền thờ Chử Đồng Tử ở huyện Khoái Châu có 2 đền: ở thôn Đa Hoà xã Bình Minh và ở thôn Yên Vĩnh, xã Dạ Trạch. Đồng bào nhớ ơn người đã tìm thuốc chữa bệnh, hướng dẫn trồng trọt, buôn bán, hàng năm làm lễ tưởng niệm từ ngày 10 đến 12 tháng 2 âm lịch.
Lễ hội Phù Ủng từ ngày 11 đến 13 tháng giêng (ÂL), đền ở xã Phù Ủng, huyện Âm Thi, để tưởng nhớ Phạm Ngũ Lão.
Đền Phượng Hoàng ở huyện Phù Cừ, thờ Cúc Hoa là người con gái có lòng nhân từ, đem tiền của bố thí người nghèo khó, giúp kẻ yếu, nên dân chúng lập đền thờ phụng bà.
Hưng Yên có nhiều đền chùa: Chùa Pháp Vân, chùa Hiến...
Chùa Phú Thị ở huyện Văn Giang có sáu pho tượng: Tượng Ông Thiện, Ông Ác, tượng 2 Thánh tăng, tượng 2 Thị giả uy nghi. Hưng Yên có nhiều di tích, có phố Hiến sầm uất, từ thời xưa.
Hưng yên, phố Hiến xưa còn
Cửa nhà đồ sộ, thơm ngon nhãn lồng
.
Cảm Tác: Non nước Hưng Yên
Hưng Yên san sát, đất thần kinh
Chênh chếch đông nam tỉnh Thái Bình
Đồng ruộng mỡ màng, đồng ruộng tốt
Phố phường lộng lẫy, phố phường xinh
.
Hưng Yên phố Hiến, đẹp làm sao!
Mơn mởn nhãn lồng, trái ngọt ngào
Đồ sộ phố phường, trông cũ kỹ
Rộn ràng buôn bán, thấy xôn xao!
.
Đền thờ Chử Đạo Tổ, khang trang
Nghi ngút khói hương, cõi thế gian
Bần sĩ ngại ngùng nơi bệ ngọc
Mỵ Nương hồi hộp chốn cung vàng
.
Khói hương Ngũ Lão, nghĩa trung tròn
Chống chọi xâm lăng, giữ nước non
Đan sọt, đắn đo nòi giống mất
Đuổi Nguyên tan tác, núi sông còn
.
Cúc Hoa đền miếu dáng nguy nga
Cung kính phụng thờ, bởi nết na
San sẻ người nghèo, luôn sốt sắng
Đỡ đần kẻ yếu, chẳng lơ là
.
Thiền môn Phú Thị chốn trần ai
Lặng lẽ thần tăng chốn Phật đài
Thị giả hiền hoà bền bỉ đứng
Hưng Yên xinh xắn thiết tha hoài.
Nguyễn Lộc Yên
Tỉnh Hưng Yên, diện tích 925 km vuông. Dân số năm 2011 là 1.156.500 người, mật độ 1242 người/ km vuông. Sắc dân: Kinh, Tày, Nùng, Hoa... Gồm có: Thành phố Hưng Yên và 9 huyện: Mỹ Hào, Văn Lâm, Yên Mỹ, Khoái Châu, Văn Giang, Ân Thi, Kim Động, Phù Cừ, Tiên Lữ. Tỉnh lỵ ở thành phố HưngYên. Hưng Yên, phía bắc giáp Bắc Ninh, phía tây và tây bắc giáp Hà Nội, đông giáp Hải Dương, phía nam giáp Thái Bình. Nhiệt độ trung bình 23 độ C.
Lịch sử tỉnh Hưng Yên: Vào thời Hùng Vương, vùng đất Hưng Yên ngày nay thuộc bộ Giao Chỉ. Thời nhà Tần thuộc Tượng quận. Thời Đông Ngô, thuộc Giao Châu. Đến đời Ngô Vương (939-965) gọi là Đằng Châu, năm 1010 (nhà Lý) thuộc lộ Khoái Châu. Năm 1397 (Trần Thuận Tông) thuộc Thiên Trường phủ lộ. Năm 1426 (Lê Thái Tổ) thuộc Nam Đạo. Năm 1490, đời Lê Thánh Tông, vùng đất này thuộc xứ Sơn Nam. Ngày 26-1-1968, hợp nhất hai tỉnh Hải Dương và Hưng Yên, thành tỉnh Hải Hưng. Ngày 6-11-1996, tỉnh Hải Hưng tách thành 2 tỉnh Hải Dương và Hưng Yên trở lại.
Tỉnh Hưng Yên ruộng đồng phì nhiêu, kinh tế phát đạt, phố phường nguy nga. Hưng Yên là một trong những tỉnh cư trú của người Việt cổ, có văn hóa dân gian đặc sắc: Hát ả đào, hát chèo, hát xẩm..., với các nhạc cụ truyền thống: Đàn cò, đàn bầu, sáo trúc...
Phố Hiến ở thành phố Hưng Yên, đã kiến trúc từ thế kỷ 13, cách Hà Nội 60 km. Khi xưa phố Hiến là một thương cảng sầm uất, những tàu buôn của các nước: Tàu, Nhật, Thái Lan, Anh, Pháp... tới lui tấp nập, nên có câu: "Thứ nhất kinh kỳ, nhì phố Hiến". Ở phố Hiến đặc sản nổi tiếng là nhãn lồng, trái ngọt, thơm. Gọi là nhãn lồng, vì sợ chim hoặc sóc ăn, khi trái nhãn gần chín, thì làm lồng bọc lại bên ngoài chùm quả. Đến nay phố Hiến nhường dần vị trí thương cảng sầm uất cho Hải Phòng, còn lưu lại giá trị văn hóa cổ xưa cho mình.
Đền thờ Chử Đồng Tử ở huyện Khoái Châu có 2 đền: ở thôn Đa Hoà xã Bình Minh và ở thôn Yên Vĩnh, xã Dạ Trạch. Đồng bào nhớ ơn người đã tìm thuốc chữa bệnh, hướng dẫn trồng trọt, buôn bán, hàng năm làm lễ tưởng niệm từ ngày 10 đến 12 tháng 2 âm lịch.
Lễ hội Phù Ủng từ ngày 11 đến 13 tháng giêng (ÂL), đền ở xã Phù Ủng, huyện Âm Thi, để tưởng nhớ Phạm Ngũ Lão.
Đền Phượng Hoàng ở huyện Phù Cừ, thờ Cúc Hoa là người con gái có lòng nhân từ, đem tiền của bố thí người nghèo khó, giúp kẻ yếu, nên dân chúng lập đền thờ phụng bà.
Hưng Yên có nhiều đền chùa: Chùa Pháp Vân, chùa Hiến...
Chùa Phú Thị ở huyện Văn Giang có sáu pho tượng: Tượng Ông Thiện, Ông Ác, tượng 2 Thánh tăng, tượng 2 Thị giả uy nghi. Hưng Yên có nhiều di tích, có phố Hiến sầm uất, từ thời xưa.
Hưng yên, phố Hiến xưa còn
Cửa nhà đồ sộ, thơm ngon nhãn lồng
.
Cảm Tác: Non nước Hưng Yên
Hưng Yên san sát, đất thần kinh
Chênh chếch đông nam tỉnh Thái Bình
Đồng ruộng mỡ màng, đồng ruộng tốt
Phố phường lộng lẫy, phố phường xinh
.
Hưng Yên phố Hiến, đẹp làm sao!
Mơn mởn nhãn lồng, trái ngọt ngào
Đồ sộ phố phường, trông cũ kỹ
Rộn ràng buôn bán, thấy xôn xao!
.
Đền thờ Chử Đạo Tổ, khang trang
Nghi ngút khói hương, cõi thế gian
Bần sĩ ngại ngùng nơi bệ ngọc
Mỵ Nương hồi hộp chốn cung vàng
.
Khói hương Ngũ Lão, nghĩa trung tròn
Chống chọi xâm lăng, giữ nước non
Đan sọt, đắn đo nòi giống mất
Đuổi Nguyên tan tác, núi sông còn
.
Cúc Hoa đền miếu dáng nguy nga
Cung kính phụng thờ, bởi nết na
San sẻ người nghèo, luôn sốt sắng
Đỡ đần kẻ yếu, chẳng lơ là
.
Thiền môn Phú Thị chốn trần ai
Lặng lẽ thần tăng chốn Phật đài
Thị giả hiền hoà bền bỉ đứng
Hưng Yên xinh xắn thiết tha hoài.
Nguyễn Lộc Yên
Gửi ý kiến của bạn