Tỉnh Hải Dương có diện tích 1.656 km vuông. Dân số năm 2011 là 1.732.800 người, mật độ 1038 người/km vuông. Sắc dân: Kinh, Sán, Dìu, Hoa, Mường. Gồm có: Thành phố Hải Dương và 11 huyện: Chí Linh, Nam Sách, Thanh Hà, Kinh Môn, Kim Thành, Gia Lộc, Tứ Kỳ, Cẩm Giàng, Bình Giang, Thanh Miện, Ninh Giang. Tỉnh lỵ ở thành phố Hải Dương. Hải Dương đất đai mầu mỡ, kỹ nghệ phát đạt. Giao thông đường bộ, đường sông, đường sắt đều tiện lợi. Tỉnh Hải Dương phía bắc giáp tỉnh Bắc Giang, tây bắc giáp tỉnh Bắc Ninh, tây nam giáp tỉnh Hưng Yên, nam giáp tỉnh Thái Bình, đông giáp Hải Phòng và Quảng Ninh. Tỉnh Hải Dương nhiệt độ trung bình 23 dô C.
Lịch sử tỉnh Hải Dương: Vùng đất hải Dương ngày nay, vào thời Hùng Vương thuộc bộ Dương Tuyền; thời nhà Tần thuộc Tượng quận, thời nhà Hán thuộc quận Giao Chỉ; thời nhà Đông Ngô thuộc Giao Châu; thời nhà Đường đổi thành Hồng Châu. Dến nhà Lý đổi thành lộ Hồng, sau đổi thành lộ Hải Đông. Năm 1469, Lê Thánh Tông, đổi làm thừa tuyên Hải Dương. Năm 1968, tỉnh Hải Dương sáp nhập với tỉnh Hưng Yên thành tỉnh Hải Hưng, đến đầu năm 1997, tách hai tỉnh Hải Dương và Hưng Yên trở lại cho tới ngày nay.
Thạch Bàn bên suối Côn Sơn, tương truyền chiến lược gia Nguyễn Trãi đã ngồi nơi đây viết kế sách chống giặc Minh.
Giếng Ngọc ở núi Kỳ Lân, tương truyền thiền sư Huyền Quang đang lo âu chùa thiếu nước, tối nằm mộng thấy thần linh chỉ nơi đào giếng, sáng ngày thiền sư dẫn đệ tử đến đó đào, thì được giếng nước dồi dào, trong trẻo, đặt tên là Giếng Ngọc.
Đền Kiếp Bạc xây dựng vào thế kỷ 14, trong đền có 7 pho tượng bằng đồng, tượng chính là Đức Trần Hưng Đạo. Và tượng của Yết Kiêu, Dã Tượng... là những nhân vật chống giặc Nguyên.
Đền Cao trên núi Thiên Bồng thờ Vương Đức Minh, là danh tướng của Lê Đại Hành, sau khi đánh tan quân Tống, đoàn quân về dừng chân nơi đây, dân chúng lập đền thờ vị Tướng vì dân vì nước và tạc các tượng đá voi ngựa để ghi nhớ công ơn.
Côn Sơn thuộc huyện Chí Linh, ở giữa núi Phượng Hoàng và Kỳ Lân, Côn Sơn gắn liền với thiền phái Trúc Lâm, nơi đây là khu rừng thông, khe suối, có nhiều di tích nổi tiếng, chùa Côn Sơn là một trong ba trung tâm lớn của thiền phái Trúc Lâm. Côn Sơn cũng là nơi gắn liền đến tên tuổi các nhân vật tiếng tăm: Trần Nguyên Hãn, Nguyễn Trãi, Huyền Quang...
Khu thắng cảnh Phượng Hoàng ở huyện Chí Linh, có rừng thông bạt ngàn, có đền miếu của nhà giáo dục Chu Văn An. Bến Bình Than là di tích lịch sử, Trần Nhân Tông họp các tướng sĩ vào tháng 10 năm 1282, để bàn việc đánh đuổi giặc Nguyên.
.
Hải Dương, anh kiệt lẫy lừng
Miếu đền cổ kính, núi rừng thênh thang
Cảm tác: Non nước Hải Dương
.
Hải Dương châu thổ của sông Hồng
Lân cận phía đông giáp Hải Phòng
Mầu mỡ đất đai, nhiều kỹ nghệ
Rộn ràng chợ búa, tiện giao thông
.
Côn Sơn xinh xắn khắp bốn mùa
Lanh lảnh tiếng chuông lúc sớm trưa
Nguyễn Trãi, Thạch Bàn nghiền ngẫm nước
Huyền Quang, Giếng Ngọc sửa sang chùa
.
Yết Kiêu đền miếu ở gần sông
Thủy chiến xông pha, tận tuỵ lòng
Lặn lội đục thuyền, tan tác giặc
Tận tình giúp nước, nhớ nhung công
.
Đền cao di tích lẫy lừng còn
Trên núi Thiên Bồng tô nét son
Ngoảnh cổ, ngựa còn lưu luyến trận
Nghểnh vòi, voi lại vấn vương non
.
Phượng Hoàng xào xạc lá thông xanh
Rừng núi mỹ miều tợ bức tranh
Đền miếu Văn An cung kính dạ
Suối khe, chim chóc líu lo cành
.
Bình Than, san sát Lục Đầu Giang
Hội họp chống Nguyên, chốn luận bàn
Non nước tốt tươi, thương thắm thiết
Hải Dương xinh xắn, gợi miên man
Nguyễn Lộc Yên
Lịch sử tỉnh Hải Dương: Vùng đất hải Dương ngày nay, vào thời Hùng Vương thuộc bộ Dương Tuyền; thời nhà Tần thuộc Tượng quận, thời nhà Hán thuộc quận Giao Chỉ; thời nhà Đông Ngô thuộc Giao Châu; thời nhà Đường đổi thành Hồng Châu. Dến nhà Lý đổi thành lộ Hồng, sau đổi thành lộ Hải Đông. Năm 1469, Lê Thánh Tông, đổi làm thừa tuyên Hải Dương. Năm 1968, tỉnh Hải Dương sáp nhập với tỉnh Hưng Yên thành tỉnh Hải Hưng, đến đầu năm 1997, tách hai tỉnh Hải Dương và Hưng Yên trở lại cho tới ngày nay.
Thạch Bàn bên suối Côn Sơn, tương truyền chiến lược gia Nguyễn Trãi đã ngồi nơi đây viết kế sách chống giặc Minh.
Giếng Ngọc ở núi Kỳ Lân, tương truyền thiền sư Huyền Quang đang lo âu chùa thiếu nước, tối nằm mộng thấy thần linh chỉ nơi đào giếng, sáng ngày thiền sư dẫn đệ tử đến đó đào, thì được giếng nước dồi dào, trong trẻo, đặt tên là Giếng Ngọc.
Đền Kiếp Bạc xây dựng vào thế kỷ 14, trong đền có 7 pho tượng bằng đồng, tượng chính là Đức Trần Hưng Đạo. Và tượng của Yết Kiêu, Dã Tượng... là những nhân vật chống giặc Nguyên.
Đền Cao trên núi Thiên Bồng thờ Vương Đức Minh, là danh tướng của Lê Đại Hành, sau khi đánh tan quân Tống, đoàn quân về dừng chân nơi đây, dân chúng lập đền thờ vị Tướng vì dân vì nước và tạc các tượng đá voi ngựa để ghi nhớ công ơn.
Côn Sơn thuộc huyện Chí Linh, ở giữa núi Phượng Hoàng và Kỳ Lân, Côn Sơn gắn liền với thiền phái Trúc Lâm, nơi đây là khu rừng thông, khe suối, có nhiều di tích nổi tiếng, chùa Côn Sơn là một trong ba trung tâm lớn của thiền phái Trúc Lâm. Côn Sơn cũng là nơi gắn liền đến tên tuổi các nhân vật tiếng tăm: Trần Nguyên Hãn, Nguyễn Trãi, Huyền Quang...
Khu thắng cảnh Phượng Hoàng ở huyện Chí Linh, có rừng thông bạt ngàn, có đền miếu của nhà giáo dục Chu Văn An. Bến Bình Than là di tích lịch sử, Trần Nhân Tông họp các tướng sĩ vào tháng 10 năm 1282, để bàn việc đánh đuổi giặc Nguyên.
.
Hải Dương, anh kiệt lẫy lừng
Miếu đền cổ kính, núi rừng thênh thang
Cảm tác: Non nước Hải Dương
.
Hải Dương châu thổ của sông Hồng
Lân cận phía đông giáp Hải Phòng
Mầu mỡ đất đai, nhiều kỹ nghệ
Rộn ràng chợ búa, tiện giao thông
.
Côn Sơn xinh xắn khắp bốn mùa
Lanh lảnh tiếng chuông lúc sớm trưa
Nguyễn Trãi, Thạch Bàn nghiền ngẫm nước
Huyền Quang, Giếng Ngọc sửa sang chùa
.
Yết Kiêu đền miếu ở gần sông
Thủy chiến xông pha, tận tuỵ lòng
Lặn lội đục thuyền, tan tác giặc
Tận tình giúp nước, nhớ nhung công
.
Đền cao di tích lẫy lừng còn
Trên núi Thiên Bồng tô nét son
Ngoảnh cổ, ngựa còn lưu luyến trận
Nghểnh vòi, voi lại vấn vương non
.
Phượng Hoàng xào xạc lá thông xanh
Rừng núi mỹ miều tợ bức tranh
Đền miếu Văn An cung kính dạ
Suối khe, chim chóc líu lo cành
.
Bình Than, san sát Lục Đầu Giang
Hội họp chống Nguyên, chốn luận bàn
Non nước tốt tươi, thương thắm thiết
Hải Dương xinh xắn, gợi miên man
Nguyễn Lộc Yên
Gửi ý kiến của bạn
