(Lời tâm tình: “Sử Việt” chỉ khái quát các Nhân vật lịch sử, không đi sâu từng chi tiết của Nhân vật. Cuối mỗi bài viết, phần “Thiết nghĩ” nếu có chỉ là góp ý của tác giả, không ngoài mục đích làm sáng tỏ thêm về nội dung của đề tài đã biên soạn. “Sử Việt” đăng vào ngày thứ Ba Tuesday mỗi tuần).
ĐINH TIÊN HOÀNG: ĐINH BỘ LĨNH
(924 - 979)
Đinh Bộ Lĩnh là tước quan do Trần Minh Công phong cho, tên thật là Đinh Hoàn. Quê ở Hoa Lư, cha là Đinh Công Trứ làm thứ sử Hoan Châu vào thời Dương Diên Nghệ. Cha mất sớm, ông theo mẹ về quê ở với chú là Đinh Dự,
Dù ông đã mất dấu tích con nhà quí tộc, nhưng ông vẫn có khí phách hiên ngang. Ông cùng trẻ chăn trâu, lấy bông lau làm cờ tập trận. Khi lớn khôn theo sứ quân Trần Minh Công. Trần Minh Công thấy Đinh Bộ Lĩnh có tài, nên cho giữ binh quyền.
Sau khi Trần Minh Công mất, Đinh Bộ Lĩnh đem quân về Hoa Lư (xem thêm tỉnh Ninh Bình), có nhiều hào kiệt theo về: Lê Hoàn, Đinh Điền, Phạm Cự Lượng, Phạm Hạp, Nguyễn Bậc... Ông phát triển lực lượng và chiêu hàng hoặc đánh dẹp các sứ quân khác, gồm có tất cả 12 sứ quân là:
1. Trần Lãm (Trần Minh Công) giữ Bố Hải Khẩu (Thái Bình).
2. Ngô Xương Xí giữ Bình Kiều (Thanh Hoá).
3. Đỗ Cảnh Thạc giữ Đỗ Động Giang (Thanh Oai, Hà Nội).
4. Kiều Công Hãn giữ Phong Châu (Phú Thọ).
5. Nguyễn Khoan giữ Tam Đái (Vĩnh Phúc).
6. Ngô Nhật Khánh giữ Đường Lâm (Sơn Tây, Hà Nội).
7. Lý Khuê giữ Siêu Thoại (Bắc Ninh).
8. Nguyễn Thủ Tiệp giữ Tiên Du (Bắc Ninh).
9. Lữ Đường giữ Tế Giang (Hưng yên).
10. Nguyễn Siêu giữ Tây Phù Liệt (Thanh Trì, Hà Nội).
11. Kiều Thuận giữ Hồi Hồ (Cẩm Khê, Phú Thọ).
12. Phạm Bạch Hổ giữ Đằng Châu (Hưng Yên).
Sau khi Đinh Bộ Lĩnh gồm thâu 12 sứ quân về một mối, quân dân tôn là “Vạn Thắng Vương”. Năm 968, ông lên ngôi, lấy hiệu là Đại Thắng Minh Hòang đế, ông là người Hoàng đế đầu tiên của nước ta. Tên nước là Đại Cồ Việt, đóng đô ở Hoa Lư, xây cung điện, chế triều nghi, định phẩm hàm các quan văn võ. Vua phong Lê Hoàn làm Thập đạo Tướng quân, Nguyễn Bặc là Định quốc công, Đinh Điền làm Ngoại giáp, Lưu Cơ làm Đô hộ phủ sĩ sư, Tăng thống Ngô Chân Lưu được ban hiệu là Khuông Việt đại sư, con trưởng là Đinh Liễn phong tước Nam Việt vương... Vua lập 5 hoàng hậu: Đan Gia, Trinh Minh, Kiều Quốc, Cồ Quốc và Ca Ông. Không rõ bà Hoàng hậu Dương Vân Nga có ở 1 trong 5 bà Hoàng hậu này không?.
Triều đình Đinh Tiên Hoàng, đặt hình phạt rất nghiêm khắc: Đặt vạc dầu, trụ đồng nung đỏ và nuôi hổ dữ trong cũi, để trước điện, để trừng trị những kẻ gian ác và phản bội. Về quân sự, Đinh Tiên Hoàng phân ra đạo, quân, lữ, tốt, ngũ. Mỗi một đạo có 10 quân, 1 quân 10 lữ, 1 lữ 10 tốt, 1 tốt 10 ngũ, 1 ngũ 10 người. Vua cho thực hiện “ngụ binh ư nông”, đó là hình thức vũ trang toàn dân, dựa vào nghề nông mà phát triển quân đội.
Năm 970, đặt hiệu là Thái Bình. Vua truyền cho đúc “tiền đồng”, gọi là tiền đồng Thái Bình, là tiền tệ xưa nhất của nước ta. Nhà Đinh là triều đại đầu tiên đặt nền móng cho nền tài chính về tiền tệ từ thời phong kiến. Đồng tiền Thái Bình được đúc bằng đồng, hình tròn, lỗ vuông, có thể xâu thành chuỗi. Mặt phải đúc bốn chữ “Thái Bình Hưng Bảo”, mặt sau có chữ “Đinh”. Hầu hết gần 70 triều vua sau đó, triều nào cũng cho đúc tiền của mình bằng đồng. Đinh Tiên Hoàng xét rằng, Đại Cồ Việt chưa đủ sức cầm cự lại quân Tàu, nên sai Đinh Liễn làm sứ bộ qua Bắc triều năm 972. Sau đấy vua Tống phong Đinh Tiên Hoàng là Giao Chỉ quận vương và phong cho Nam Việt vương Đinh Liễn làm Tĩnh Hải quân Tiết độ sứ An Nam đô hộ. Từ đó Đại Cồ Việt giữ lệ sang triều cống phương Bắc. Đinh Tiên Hoàng phong con út là Hạng Lang làm Thái tử. Đinh Liễn là con trưởng, có công bình định khắp nơi, không nhẫn nhịn được, sai người giết chết Thái tử Hạng Lang.
Tương truyền năm 979, nội giám Đỗ Thích nằm mơ thấy sao rơi vào mồm, tưởng điềm báo được làm vua, nên lén hành thích Đinh Tiên Hoàng và Đinh Liễn, triều thần bắt Đỗ Thích xử tội, rồi tôn Đinh Tuệ mới 6 tuổi lên ngôi. Đinh Tiên Hoàng làm vua được 12 năm. Nhiều nơi trên nước Việt, đã lập đền thờ Đinh Tiên Hoàng, riêng tại Ninh Bình có 16 đền thờ.
*- Thiết nghĩ: Việc Đinh Liễn giết Thái tử Hạng Lang; có lẽ từ đấy sinh ra sóng gió trong triều. Đinh Liễn không phải là con ruột của Dương hậu. Sau khi Hạng Lang bị thảm sát, Đinh Liễn không bị vua cha trị tội chết; Đinh Liễn là con trưởng nam, có thể sẽ nối ngôi sau này. Dương hậu muốn tranh ngôi cho con mình, với con các Hoàng hậu khác và Đinh Liễn, mà Dương hậu ngầm liên kết người ngoài gây nên việc hành thích vua Đinh chăng?!
- Đinh Tiên Hoàng và Đinh Liễn bị giết, nói rằng do Đỗ Thích nằm mơ mà giết vua để lên làm vua. Đỗ Thích là hoạn quan, có đủ khả năng giết một lúc 2 người, mà trước đây là tướng võ không?! Và liệu rằng sau khi giết được vua, còn các đại thần: Định quốc công Nguyễn Bặc, Ngoại giáp Đinh Điền... có tha cho Đỗ Thích không? Nên Đỗ Thích dù có tham vọng, cũng không liều lĩnh như vậy. Đến nay, có nhiều nhà nghiên cứu đã đặt giả thiết sự hành thích vua Đinh, là do Lê Hoàn với sự hỗ trợ của Dương hậu, cùng âm mưu hành động. Có lẽ đấy là lý do, mà các đại thần Đinh Điền, Nguyễn Bặc, Phạm Hạp mới chống lại Lê Hoàn quyết liệt. Vì sao Dương hậu trao ngôi cho Lê Hoàn và làm Hoàng hậu nhà Lê?!.
Cảm bội: Đinh Tiên Hoàng
Sứ quân xâu xé khắp quê hương(a)
Bình định nhọc nhằn, vẹn thổ cương
Thái tử Hạng Lang, tiêu tán đế
Trưởng nam Đinh Liễn, rụng rời vương
Giang sơn nghiêng ngửa, còn sang sửa
Triều chính ngấm ngầm, khó đảm đương
Đỗ Thích, hay ai, tâm phản phúc???!
Xót xa điên đảo nghĩa cương thường(b)!
____
(a)- Sứ quân: Quan lại hay Tướng lãnh có thế lực và điều kiện, tự tách ra khỏi một vương triều, hoặc tự nổi dậy chiêu tập lực lượng thành lập quân ngũ riêng biệt, hùng cứ một địa phương.
(b)- Cương thường: Gồm có tam cương và ngũ thường, (cương là cái dây chính, là điều cốt yếu. Thường là đức tính thường tình của con người).
- Tam cương: Quân thần (vua tôi), phụ tử (cha con), phu thê (vợ chồng).
- Ngũ thường: Nhân, lễ, nghĩa, trí, tín.
Nguyễn Lộc Yên
ĐINH TIÊN HOÀNG: ĐINH BỘ LĨNH
(924 - 979)
Đinh Bộ Lĩnh là tước quan do Trần Minh Công phong cho, tên thật là Đinh Hoàn. Quê ở Hoa Lư, cha là Đinh Công Trứ làm thứ sử Hoan Châu vào thời Dương Diên Nghệ. Cha mất sớm, ông theo mẹ về quê ở với chú là Đinh Dự,
Dù ông đã mất dấu tích con nhà quí tộc, nhưng ông vẫn có khí phách hiên ngang. Ông cùng trẻ chăn trâu, lấy bông lau làm cờ tập trận. Khi lớn khôn theo sứ quân Trần Minh Công. Trần Minh Công thấy Đinh Bộ Lĩnh có tài, nên cho giữ binh quyền.
Sau khi Trần Minh Công mất, Đinh Bộ Lĩnh đem quân về Hoa Lư (xem thêm tỉnh Ninh Bình), có nhiều hào kiệt theo về: Lê Hoàn, Đinh Điền, Phạm Cự Lượng, Phạm Hạp, Nguyễn Bậc... Ông phát triển lực lượng và chiêu hàng hoặc đánh dẹp các sứ quân khác, gồm có tất cả 12 sứ quân là:
1. Trần Lãm (Trần Minh Công) giữ Bố Hải Khẩu (Thái Bình).
2. Ngô Xương Xí giữ Bình Kiều (Thanh Hoá).
3. Đỗ Cảnh Thạc giữ Đỗ Động Giang (Thanh Oai, Hà Nội).
4. Kiều Công Hãn giữ Phong Châu (Phú Thọ).
5. Nguyễn Khoan giữ Tam Đái (Vĩnh Phúc).
6. Ngô Nhật Khánh giữ Đường Lâm (Sơn Tây, Hà Nội).
7. Lý Khuê giữ Siêu Thoại (Bắc Ninh).
8. Nguyễn Thủ Tiệp giữ Tiên Du (Bắc Ninh).
9. Lữ Đường giữ Tế Giang (Hưng yên).
10. Nguyễn Siêu giữ Tây Phù Liệt (Thanh Trì, Hà Nội).
11. Kiều Thuận giữ Hồi Hồ (Cẩm Khê, Phú Thọ).
12. Phạm Bạch Hổ giữ Đằng Châu (Hưng Yên).
Sau khi Đinh Bộ Lĩnh gồm thâu 12 sứ quân về một mối, quân dân tôn là “Vạn Thắng Vương”. Năm 968, ông lên ngôi, lấy hiệu là Đại Thắng Minh Hòang đế, ông là người Hoàng đế đầu tiên của nước ta. Tên nước là Đại Cồ Việt, đóng đô ở Hoa Lư, xây cung điện, chế triều nghi, định phẩm hàm các quan văn võ. Vua phong Lê Hoàn làm Thập đạo Tướng quân, Nguyễn Bặc là Định quốc công, Đinh Điền làm Ngoại giáp, Lưu Cơ làm Đô hộ phủ sĩ sư, Tăng thống Ngô Chân Lưu được ban hiệu là Khuông Việt đại sư, con trưởng là Đinh Liễn phong tước Nam Việt vương... Vua lập 5 hoàng hậu: Đan Gia, Trinh Minh, Kiều Quốc, Cồ Quốc và Ca Ông. Không rõ bà Hoàng hậu Dương Vân Nga có ở 1 trong 5 bà Hoàng hậu này không?.
Triều đình Đinh Tiên Hoàng, đặt hình phạt rất nghiêm khắc: Đặt vạc dầu, trụ đồng nung đỏ và nuôi hổ dữ trong cũi, để trước điện, để trừng trị những kẻ gian ác và phản bội. Về quân sự, Đinh Tiên Hoàng phân ra đạo, quân, lữ, tốt, ngũ. Mỗi một đạo có 10 quân, 1 quân 10 lữ, 1 lữ 10 tốt, 1 tốt 10 ngũ, 1 ngũ 10 người. Vua cho thực hiện “ngụ binh ư nông”, đó là hình thức vũ trang toàn dân, dựa vào nghề nông mà phát triển quân đội.
Năm 970, đặt hiệu là Thái Bình. Vua truyền cho đúc “tiền đồng”, gọi là tiền đồng Thái Bình, là tiền tệ xưa nhất của nước ta. Nhà Đinh là triều đại đầu tiên đặt nền móng cho nền tài chính về tiền tệ từ thời phong kiến. Đồng tiền Thái Bình được đúc bằng đồng, hình tròn, lỗ vuông, có thể xâu thành chuỗi. Mặt phải đúc bốn chữ “Thái Bình Hưng Bảo”, mặt sau có chữ “Đinh”. Hầu hết gần 70 triều vua sau đó, triều nào cũng cho đúc tiền của mình bằng đồng. Đinh Tiên Hoàng xét rằng, Đại Cồ Việt chưa đủ sức cầm cự lại quân Tàu, nên sai Đinh Liễn làm sứ bộ qua Bắc triều năm 972. Sau đấy vua Tống phong Đinh Tiên Hoàng là Giao Chỉ quận vương và phong cho Nam Việt vương Đinh Liễn làm Tĩnh Hải quân Tiết độ sứ An Nam đô hộ. Từ đó Đại Cồ Việt giữ lệ sang triều cống phương Bắc. Đinh Tiên Hoàng phong con út là Hạng Lang làm Thái tử. Đinh Liễn là con trưởng, có công bình định khắp nơi, không nhẫn nhịn được, sai người giết chết Thái tử Hạng Lang.
Tương truyền năm 979, nội giám Đỗ Thích nằm mơ thấy sao rơi vào mồm, tưởng điềm báo được làm vua, nên lén hành thích Đinh Tiên Hoàng và Đinh Liễn, triều thần bắt Đỗ Thích xử tội, rồi tôn Đinh Tuệ mới 6 tuổi lên ngôi. Đinh Tiên Hoàng làm vua được 12 năm. Nhiều nơi trên nước Việt, đã lập đền thờ Đinh Tiên Hoàng, riêng tại Ninh Bình có 16 đền thờ.
*- Thiết nghĩ: Việc Đinh Liễn giết Thái tử Hạng Lang; có lẽ từ đấy sinh ra sóng gió trong triều. Đinh Liễn không phải là con ruột của Dương hậu. Sau khi Hạng Lang bị thảm sát, Đinh Liễn không bị vua cha trị tội chết; Đinh Liễn là con trưởng nam, có thể sẽ nối ngôi sau này. Dương hậu muốn tranh ngôi cho con mình, với con các Hoàng hậu khác và Đinh Liễn, mà Dương hậu ngầm liên kết người ngoài gây nên việc hành thích vua Đinh chăng?!
- Đinh Tiên Hoàng và Đinh Liễn bị giết, nói rằng do Đỗ Thích nằm mơ mà giết vua để lên làm vua. Đỗ Thích là hoạn quan, có đủ khả năng giết một lúc 2 người, mà trước đây là tướng võ không?! Và liệu rằng sau khi giết được vua, còn các đại thần: Định quốc công Nguyễn Bặc, Ngoại giáp Đinh Điền... có tha cho Đỗ Thích không? Nên Đỗ Thích dù có tham vọng, cũng không liều lĩnh như vậy. Đến nay, có nhiều nhà nghiên cứu đã đặt giả thiết sự hành thích vua Đinh, là do Lê Hoàn với sự hỗ trợ của Dương hậu, cùng âm mưu hành động. Có lẽ đấy là lý do, mà các đại thần Đinh Điền, Nguyễn Bặc, Phạm Hạp mới chống lại Lê Hoàn quyết liệt. Vì sao Dương hậu trao ngôi cho Lê Hoàn và làm Hoàng hậu nhà Lê?!.
Cảm bội: Đinh Tiên Hoàng
Sứ quân xâu xé khắp quê hương(a)
Bình định nhọc nhằn, vẹn thổ cương
Thái tử Hạng Lang, tiêu tán đế
Trưởng nam Đinh Liễn, rụng rời vương
Giang sơn nghiêng ngửa, còn sang sửa
Triều chính ngấm ngầm, khó đảm đương
Đỗ Thích, hay ai, tâm phản phúc???!
Xót xa điên đảo nghĩa cương thường(b)!
____
(a)- Sứ quân: Quan lại hay Tướng lãnh có thế lực và điều kiện, tự tách ra khỏi một vương triều, hoặc tự nổi dậy chiêu tập lực lượng thành lập quân ngũ riêng biệt, hùng cứ một địa phương.
(b)- Cương thường: Gồm có tam cương và ngũ thường, (cương là cái dây chính, là điều cốt yếu. Thường là đức tính thường tình của con người).
- Tam cương: Quân thần (vua tôi), phụ tử (cha con), phu thê (vợ chồng).
- Ngũ thường: Nhân, lễ, nghĩa, trí, tín.
Nguyễn Lộc Yên
Gửi ý kiến của bạn
