"Người ta có thể cầm tay nhau băng qua cuộc tử sinh
Hoặc cũng có thể mất nhau vì nắm tay không đủ chặt
Khi Orpheé cố giữ người yêu đừng tan biến mất
Mở tay ra chỉ còn thấy một chút hư không" (Phạm Anh)
Trong các thú phong lưu thì âm nhạc là hàng đầu, cầm-kỳ-thi-họa. Ngày xuân không gì thú vị bằng nghe một ca khúc đẹp, bày một bàn cờ, đối một câu thơ và vẽ một vài nét. Âm nhạc khi đến chổ vi diệu thì ảnh hưởng sa mù đến ngàn sau. Âm nhạc quyền lực mạnh mẻ chết người như làn sóng vi ba mà tiếng tiêu của Hoàng Dược Sư hay tiếng đàn tranh của Âu Dương Phong làm càn khôn điên đảo. Hay một Khúc Dương và Lưu Chính Phong cực chánh cực tà, hoà hợp nên khúc Tiếu Ngạo Giang Hồ tuyệt vời tri âm, tri kỷ. Tiếng tiêu ( hay giọng hát) của chàng Trương Chi xấu trai há chẳng làm giai nhân Mỵ Nương sầu bi?. Và câu ca dao nhắc nhở "làm thân con gái chớ nghe đàn bầu" mới thấy âm nhạc là tuyệt vời quyền uy dường ấy!
Ca khúc và giai điệu của bài A Day In The Life Of A Fool mà tôi sắp tâm tình với bạn cũng là một bài hát đẹp, giai điệu tuyệt vời, mang mác chút buồn. Hình như cái buồn bao giờ cũng đẹp. Bởi nó lắng sâu hơn tiếng cười chóng tan.
A day in the life of a fool
A sad and a long lonely day
I walk the avenue and hope I'll run into
The welcome sight of you coming my way
*
I stop just across from your door
But you're never home any more
So back to my room
And there in the gloom I cry
Tears of goodbye
*
So back to my room
And there in the gloom I cry
Tears of good bye
Carl Sigman viết lời Anh cho bài hát dựa theo giai điệu nguyên tác "Manhã de Carnaval" ("Morning of Carnival"), của Luiz Bonfa, một nhà soạn nhạc người Brazil. Bài ca được viết cho nhạc nền phim Black Orpheus 1959. Bộ phim thắng giải Cành Cọ Vàng 1959, được đề cử giải Academy Award 1960. Bài ca trở nên phổ thông và mang giai điệu bossa nova mới mẻ thịnh hành khắp thế giới. Hẳn các bạn đã nghe qua bài ca tuyệt vời này với giọng ca cổ điển của Dalida bằng tiếng Pháp - La chanson d'Orphée (lời François Llenas). Bằng tiếng hát ngọt ngào của Thanh Lan, Bài Ngợi Ca Tình Yêu (Phạm Duy phổ nhạc). Hay bằng tiếng Anh của Perry Como hoặc Frank Sinatra. Hoặc tiếng Tây Ban Nha của Luis Miguel.
Matin, Fais Lever Le Soleil
matin, À L'instant Du Réveil
viens Tendrement Poser
tes Perles De Rosée
sur La Nature En Fleurs
chère À Mon Cœur...
*
Buổi sáng khi sương tan còn lắng đọng
Nhìn thấy dáng em ngoan nằm gối mộng
Vùi trong hơi ấm nồng nàn
Thịt da thơm ngát tình nồng
Cùng chăn gối ấm vườn hồng
Tình yêu ngây ngất ...
*
Morning, let the sun rise
Morning, at the moment of awakening
Come tenderly ask
Your pearls of dew
On the nature in bloom
Dear my Coeur Basilica...
Âm nhạc không biên giới và đến hồn ta vô tư bằng giai điệu tuyệt vời dù với bất cứ ngôn ngữ nào. Cái làm đắm say người viết hôm nay hơn chính là lời tựa Bài ca Orpheus. Theo thần thoại Hy Lạp, người góp phần lớn nhất trong việc sáng tạo ra cây đàn lia (lyre) và thi ca là Orpheus, con trai của vua Oeagrus xứ Thrace và nữ thần thi ca Calliope. Do truyền thống âm nhạc của gia đình, từ nhỏ Orpheus đã bộc lộ tài năng thiên bẩm trong âm nhạc nói chung và thi ca nói riêng. Tương truyền rằng, mỗi lần Orpheus cất tiếng đàn, tức thì gió ngừng thổi, cây cỏ ngừng đung đưa và muôn thú ngừng nói chuyện, tất cả đều im lặng dõi theo, như thể sợ làm gián đoạn khúc nhạc thần thánh. Tiếng đàn của Orpheus làm dời đồi núi, sông suối đổi dòng.
Sau này, Orpheus tình cờgặp Eurydice, một thần nữ đẹp hoá thân từ cây sồi. Như thể có duyên tiền định, hai người yêu nhau ngay từ phút đầu tiên và một đám cưới linh đình được tổ chức liền sau đó. Cuôc sống của chàng nhạc sĩ Orpheus và Eurydice vô cùng hạnh phúc, cho đến khi…
Trong một lần đi dạo trong rừng, Eurydice bị thần dê Satyr ham muốn chiếm đoạt. Orpheus phải dắt Eurydice trốn chạy. Nàng Eurydice vấp ngã vào một tổ rắn và bị rắn cắn, Orpheus hoảng hốt tìm mọi cách chạy chữa cho nàng, nhưng vô vọng, và chàng đành bất lực nhìn cơn đau của nọc rắn cướp đi sinh mạng người vợ yêu quý ngay trên tay mình…
Từ đó, Orpheus sống như người mất hồn trong căn nhà ngập tràn những ký ức của anh và người vợ quá cố. Quá đau khổ với cuộc sống không có Eurydice, Orpheus tìm đường xuống địa ngục để cầu xin Hades, chúa tể thế giới bóng đêm trả lại sinh mạng người vợ yêu dấu. Orpheus nhủ rằng:
With my song
I will charm Demeter's daughter,
I will charm the Lord of the Dead,
Moving their hearts with my melody.
I will bear her away from Hades.
Bằng những điệu nhạc bi thương, ai oán, kể lên nỗi lòng người khi mất đi nửa kia linh hồn của mình, Orpheus đã lấy được những giọt nước mắt hiếm hoi của lão lái đò địa ngục và cả con chó 3 đầu Cerberus để đến gặp được Hades. Trước mặt Hades và hoàng hậu địa ngục – Persephone, Orpheus kể về nỗi lòng và sự đau khổ của mình khi mất vợ, rồi chàng cất lên một điệu nhạc từ tận đáy lòng mình…Orpheus hát rằng:
"You are the debtor who is always paid
A little while we tarry up on earth
Then we are your forever and forever
But I seek one who came to you soon
The bud was plucked before the flower bloomed
I tried to bear my loss. I could not bear it
Love was too strong, O King, you know..."
Hỡi những thánh thần của bóng tối và cỏi âm! Cỏi đời này là tạm bợ. Rằng ta với nàng sẽ thuộc về ngươi mãi mãi sau này. Thế nhưng còn quá sớm cho những nụ hoa vụt tàn héo trước khi kịp hé nở!
"Too quick. See, I ask a little thing,
Only that you will lend, not give, her to me.
She shall be yours when her years' span is full.
Vội vàng quá hỡi ơi địa phủ. Ta chỉ xin một chút khẩn cầu, mượn tạm nàng trở lại trần gian. Rồi nàng sẽ thuộc về ngươi khi số tận.
Cả chốn địa phủ thê lương, từ những linh hồn vô cảm đến các vị thần đều không cầm được nước mắt trước khúc ca thuần khiết và bi thương. Persephone giàn dụa nước mắt, trong khi Hades lắc đầu thở dài, rồi họ đồng ý cho Orpheus dẫn Eurydice về nhân gian. Trước khi từ giã, Hades dặn Orpheus rất kĩ một điều: “Trên đường dẫn Eurydice về nhân gian, không được ngoái đầu nhìn lại, dù chỉ một lần!” Orpheus làm theo lời dặn, dắt Eurydice trở về dương gian. Khi qua những tăm tối của địa phủ, thấy ánh sáng trần thế le lói phía trước, Orpheus chợt nhân ra rằng chàng không hề nghe thấy tiếng bước chân và hơi thở của Eurydice (do Eurydice lúc này vẫn là người chết), Tưởng Euridyce bị lạc đường, Orpheus hoảng hốt quay đầu lại. Và tất cả những gì chàng kịp thấy là hình ảnh của người vợ dấu yêu bị hút dần về phía màn đêm thăm thẳm của chốn địa ngục âm u, nhanh đến nỗi Orpheus không kịp gọi tên vợ mình một lần cuối…Trở về dương gian, Orpheus như người mất hồn, chàng không còn để tâm đến cô gái nào nữa, và vì thế, chàng bị xem là kiêu ngạo. Trong một lễ hội mừng thần rượu nho Dionysus, chàng bị một đám đàn bà say xỉn đánh đập đến chết, họ vứt xác chàng xuống sông cùng cây đàn lia. Những thần nữ sông nước nhặt xác Orpheus và chôn chàng dưới chân núi Olympus. Cho đến ngày nay ở nơi đó, chim sơn ca hót tiếng ngọt ngào hơn bất cứ nơi nào. Và thần Zeus xót thương, sai chim ó nhặt chiếc đàn lia mang về trời làm chòm sao Thiên Cầm.
Một câu chuyện thần thoại tình yêu thủy chung thật đẹp. Đẹp và buồn, đầy hối tiếc như những chuyện tình buồn đẹp nhất. Đẹp bởi vì với tài năng ca phú tuyệt trần như Orpheus, chàng có thể làm đắm say và chiếm hửu bất kỳ người nử đẹp. Nhưng Orpheus chỉ yêu mổi một nàng Eurydice vắn số. Đẹp bởi vì tình yêu mạnh hơn sự chết đã khiến Orpheus đi vào cỏi âm để tìm cứu người yêu. Đẹp bởi hạnh phúc quá đổi mong manh. Và đẹp bởi vì trong tình yêu ai mà không âu lo và nhiều lần ngoái lại xem những gì mình Có - có còn y nguyên?
Tình yêu chân thực không có so sánh và lý trí. Yêu như mù lòa bất tuân số mệnh. Orpheus quả là khờ dại khi quay đầu nhìn lại. Bởi trái tim nôn nóng được tao phùng? Hay là tình yêu và hạnh phúc chân chính không đến được hai lần?
"Tôi khờ khạo lắm, ngu ngơ lắm. Chỉ biết yêu thôi, chẳng hiểu gì" (Xuân Diệu) Ai trong chúng ta khi yêu mà không khờ dại. Ai trong chúng hẳn có lần ngoái lại lỗi lầm, để nghe những tan hoang chia lìa ngày sau. Vì vậy nên tôi vẫn yêu thích lời bài hát A Day In A Life Of A Fool của Carl Sigman:
Một ngày của kẻ khờ
Ngày buồn và đơn côi
Chân bước lê hè phố
Đâu bóng hình dáng em
Khi dừng trước hiên nhà
Em không còn đó nữa
Trở về căn gác trọ
Mình anh rưng rức buồn
Một vết cắn của rắn làm khởi nguồn cho một câu chuyện thần thoại đẹp tuyệt vời. Một cái ngoái đầu lại để thách đố số phận và thênh thang kiếp người. Tôi đã thất bại nhiều lần trong hiện tại, bởi lòng luôn ngoái lại đàng sau. Mong bạn sẽ không như tôi và không có một ngày buồn. Một ngày dại khờ, một ngày như vậy đầu năm con rắn.
SB
Hoặc cũng có thể mất nhau vì nắm tay không đủ chặt
Khi Orpheé cố giữ người yêu đừng tan biến mất
Mở tay ra chỉ còn thấy một chút hư không" (Phạm Anh)
Trong các thú phong lưu thì âm nhạc là hàng đầu, cầm-kỳ-thi-họa. Ngày xuân không gì thú vị bằng nghe một ca khúc đẹp, bày một bàn cờ, đối một câu thơ và vẽ một vài nét. Âm nhạc khi đến chổ vi diệu thì ảnh hưởng sa mù đến ngàn sau. Âm nhạc quyền lực mạnh mẻ chết người như làn sóng vi ba mà tiếng tiêu của Hoàng Dược Sư hay tiếng đàn tranh của Âu Dương Phong làm càn khôn điên đảo. Hay một Khúc Dương và Lưu Chính Phong cực chánh cực tà, hoà hợp nên khúc Tiếu Ngạo Giang Hồ tuyệt vời tri âm, tri kỷ. Tiếng tiêu ( hay giọng hát) của chàng Trương Chi xấu trai há chẳng làm giai nhân Mỵ Nương sầu bi?. Và câu ca dao nhắc nhở "làm thân con gái chớ nghe đàn bầu" mới thấy âm nhạc là tuyệt vời quyền uy dường ấy!
Ca khúc và giai điệu của bài A Day In The Life Of A Fool mà tôi sắp tâm tình với bạn cũng là một bài hát đẹp, giai điệu tuyệt vời, mang mác chút buồn. Hình như cái buồn bao giờ cũng đẹp. Bởi nó lắng sâu hơn tiếng cười chóng tan.
A day in the life of a fool
A sad and a long lonely day
I walk the avenue and hope I'll run into
The welcome sight of you coming my way
*
I stop just across from your door
But you're never home any more
So back to my room
And there in the gloom I cry
Tears of goodbye
*
So back to my room
And there in the gloom I cry
Tears of good bye
Carl Sigman viết lời Anh cho bài hát dựa theo giai điệu nguyên tác "Manhã de Carnaval" ("Morning of Carnival"), của Luiz Bonfa, một nhà soạn nhạc người Brazil. Bài ca được viết cho nhạc nền phim Black Orpheus 1959. Bộ phim thắng giải Cành Cọ Vàng 1959, được đề cử giải Academy Award 1960. Bài ca trở nên phổ thông và mang giai điệu bossa nova mới mẻ thịnh hành khắp thế giới. Hẳn các bạn đã nghe qua bài ca tuyệt vời này với giọng ca cổ điển của Dalida bằng tiếng Pháp - La chanson d'Orphée (lời François Llenas). Bằng tiếng hát ngọt ngào của Thanh Lan, Bài Ngợi Ca Tình Yêu (Phạm Duy phổ nhạc). Hay bằng tiếng Anh của Perry Como hoặc Frank Sinatra. Hoặc tiếng Tây Ban Nha của Luis Miguel.
Matin, Fais Lever Le Soleil
matin, À L'instant Du Réveil
viens Tendrement Poser
tes Perles De Rosée
sur La Nature En Fleurs
chère À Mon Cœur...
*
Buổi sáng khi sương tan còn lắng đọng
Nhìn thấy dáng em ngoan nằm gối mộng
Vùi trong hơi ấm nồng nàn
Thịt da thơm ngát tình nồng
Cùng chăn gối ấm vườn hồng
Tình yêu ngây ngất ...
*
Morning, let the sun rise
Morning, at the moment of awakening
Come tenderly ask
Your pearls of dew
On the nature in bloom
Dear my Coeur Basilica...
Âm nhạc không biên giới và đến hồn ta vô tư bằng giai điệu tuyệt vời dù với bất cứ ngôn ngữ nào. Cái làm đắm say người viết hôm nay hơn chính là lời tựa Bài ca Orpheus. Theo thần thoại Hy Lạp, người góp phần lớn nhất trong việc sáng tạo ra cây đàn lia (lyre) và thi ca là Orpheus, con trai của vua Oeagrus xứ Thrace và nữ thần thi ca Calliope. Do truyền thống âm nhạc của gia đình, từ nhỏ Orpheus đã bộc lộ tài năng thiên bẩm trong âm nhạc nói chung và thi ca nói riêng. Tương truyền rằng, mỗi lần Orpheus cất tiếng đàn, tức thì gió ngừng thổi, cây cỏ ngừng đung đưa và muôn thú ngừng nói chuyện, tất cả đều im lặng dõi theo, như thể sợ làm gián đoạn khúc nhạc thần thánh. Tiếng đàn của Orpheus làm dời đồi núi, sông suối đổi dòng.
Sau này, Orpheus tình cờgặp Eurydice, một thần nữ đẹp hoá thân từ cây sồi. Như thể có duyên tiền định, hai người yêu nhau ngay từ phút đầu tiên và một đám cưới linh đình được tổ chức liền sau đó. Cuôc sống của chàng nhạc sĩ Orpheus và Eurydice vô cùng hạnh phúc, cho đến khi…
Trong một lần đi dạo trong rừng, Eurydice bị thần dê Satyr ham muốn chiếm đoạt. Orpheus phải dắt Eurydice trốn chạy. Nàng Eurydice vấp ngã vào một tổ rắn và bị rắn cắn, Orpheus hoảng hốt tìm mọi cách chạy chữa cho nàng, nhưng vô vọng, và chàng đành bất lực nhìn cơn đau của nọc rắn cướp đi sinh mạng người vợ yêu quý ngay trên tay mình…
Từ đó, Orpheus sống như người mất hồn trong căn nhà ngập tràn những ký ức của anh và người vợ quá cố. Quá đau khổ với cuộc sống không có Eurydice, Orpheus tìm đường xuống địa ngục để cầu xin Hades, chúa tể thế giới bóng đêm trả lại sinh mạng người vợ yêu dấu. Orpheus nhủ rằng:
With my song
I will charm Demeter's daughter,
I will charm the Lord of the Dead,
Moving their hearts with my melody.
I will bear her away from Hades.
Bằng những điệu nhạc bi thương, ai oán, kể lên nỗi lòng người khi mất đi nửa kia linh hồn của mình, Orpheus đã lấy được những giọt nước mắt hiếm hoi của lão lái đò địa ngục và cả con chó 3 đầu Cerberus để đến gặp được Hades. Trước mặt Hades và hoàng hậu địa ngục – Persephone, Orpheus kể về nỗi lòng và sự đau khổ của mình khi mất vợ, rồi chàng cất lên một điệu nhạc từ tận đáy lòng mình…Orpheus hát rằng:
"You are the debtor who is always paid
A little while we tarry up on earth
Then we are your forever and forever
But I seek one who came to you soon
The bud was plucked before the flower bloomed
I tried to bear my loss. I could not bear it
Love was too strong, O King, you know..."
Hỡi những thánh thần của bóng tối và cỏi âm! Cỏi đời này là tạm bợ. Rằng ta với nàng sẽ thuộc về ngươi mãi mãi sau này. Thế nhưng còn quá sớm cho những nụ hoa vụt tàn héo trước khi kịp hé nở!
"Too quick. See, I ask a little thing,
Only that you will lend, not give, her to me.
She shall be yours when her years' span is full.
Vội vàng quá hỡi ơi địa phủ. Ta chỉ xin một chút khẩn cầu, mượn tạm nàng trở lại trần gian. Rồi nàng sẽ thuộc về ngươi khi số tận.
Cả chốn địa phủ thê lương, từ những linh hồn vô cảm đến các vị thần đều không cầm được nước mắt trước khúc ca thuần khiết và bi thương. Persephone giàn dụa nước mắt, trong khi Hades lắc đầu thở dài, rồi họ đồng ý cho Orpheus dẫn Eurydice về nhân gian. Trước khi từ giã, Hades dặn Orpheus rất kĩ một điều: “Trên đường dẫn Eurydice về nhân gian, không được ngoái đầu nhìn lại, dù chỉ một lần!” Orpheus làm theo lời dặn, dắt Eurydice trở về dương gian. Khi qua những tăm tối của địa phủ, thấy ánh sáng trần thế le lói phía trước, Orpheus chợt nhân ra rằng chàng không hề nghe thấy tiếng bước chân và hơi thở của Eurydice (do Eurydice lúc này vẫn là người chết), Tưởng Euridyce bị lạc đường, Orpheus hoảng hốt quay đầu lại. Và tất cả những gì chàng kịp thấy là hình ảnh của người vợ dấu yêu bị hút dần về phía màn đêm thăm thẳm của chốn địa ngục âm u, nhanh đến nỗi Orpheus không kịp gọi tên vợ mình một lần cuối…Trở về dương gian, Orpheus như người mất hồn, chàng không còn để tâm đến cô gái nào nữa, và vì thế, chàng bị xem là kiêu ngạo. Trong một lễ hội mừng thần rượu nho Dionysus, chàng bị một đám đàn bà say xỉn đánh đập đến chết, họ vứt xác chàng xuống sông cùng cây đàn lia. Những thần nữ sông nước nhặt xác Orpheus và chôn chàng dưới chân núi Olympus. Cho đến ngày nay ở nơi đó, chim sơn ca hót tiếng ngọt ngào hơn bất cứ nơi nào. Và thần Zeus xót thương, sai chim ó nhặt chiếc đàn lia mang về trời làm chòm sao Thiên Cầm.
Một câu chuyện thần thoại tình yêu thủy chung thật đẹp. Đẹp và buồn, đầy hối tiếc như những chuyện tình buồn đẹp nhất. Đẹp bởi vì với tài năng ca phú tuyệt trần như Orpheus, chàng có thể làm đắm say và chiếm hửu bất kỳ người nử đẹp. Nhưng Orpheus chỉ yêu mổi một nàng Eurydice vắn số. Đẹp bởi vì tình yêu mạnh hơn sự chết đã khiến Orpheus đi vào cỏi âm để tìm cứu người yêu. Đẹp bởi hạnh phúc quá đổi mong manh. Và đẹp bởi vì trong tình yêu ai mà không âu lo và nhiều lần ngoái lại xem những gì mình Có - có còn y nguyên?
Tình yêu chân thực không có so sánh và lý trí. Yêu như mù lòa bất tuân số mệnh. Orpheus quả là khờ dại khi quay đầu nhìn lại. Bởi trái tim nôn nóng được tao phùng? Hay là tình yêu và hạnh phúc chân chính không đến được hai lần?
"Tôi khờ khạo lắm, ngu ngơ lắm. Chỉ biết yêu thôi, chẳng hiểu gì" (Xuân Diệu) Ai trong chúng ta khi yêu mà không khờ dại. Ai trong chúng hẳn có lần ngoái lại lỗi lầm, để nghe những tan hoang chia lìa ngày sau. Vì vậy nên tôi vẫn yêu thích lời bài hát A Day In A Life Of A Fool của Carl Sigman:
Một ngày của kẻ khờ
Ngày buồn và đơn côi
Chân bước lê hè phố
Đâu bóng hình dáng em
Khi dừng trước hiên nhà
Em không còn đó nữa
Trở về căn gác trọ
Mình anh rưng rức buồn
Một vết cắn của rắn làm khởi nguồn cho một câu chuyện thần thoại đẹp tuyệt vời. Một cái ngoái đầu lại để thách đố số phận và thênh thang kiếp người. Tôi đã thất bại nhiều lần trong hiện tại, bởi lòng luôn ngoái lại đàng sau. Mong bạn sẽ không như tôi và không có một ngày buồn. Một ngày dại khờ, một ngày như vậy đầu năm con rắn.
SB
Gửi ý kiến của bạn
