Bài viết hôm nay được trích dẫn từ bài đóng góp của chúng tôi vào buổi giổ lần thứ 22, ngày 29 tháng 7 năm 2012, tại Hội trường Robespierre, thành phố Ivry sur Seine, ngoại ô Paris- Pháp do các anh em Đảng Tân Đại Việt-Âu châu tổ chức. Sau phần tự giới thiệu sự liên hệ của chúng tôi với Giáo sư Nguyễn Ngọc Huy, chúng tôi xin trình bày cùng quý thính giả và hôm nay cùng quý độc giả một khía cạnh của con người đầy tài năng của Thầy Nguyễn Ngọc Huy ít được thiên hạ nói tới. Người đời thường biết Giáo sư Nguyễn Ngọc Huy là một nhà Chánh trị, một chuyên viên Chánh trị học và Luật học, một nhà Thơ, một nhà phân tích, bình luận thời sự viết báo và cuối cùng một nhà Giáo, khoa bảng giảng dạy ở rất nhiều trường Đại học ở Việt Nam Cộng hòa và sau ngày mất nước tỵ nạn có cọng tác với ngành Đại học Mỹ. Và đây, chúng tôi xin giới thiệu Thầy Nguyễn Ngọc Huy, nhà Giáo thành lập một trường học chuyên nghiệp, một nhà “trồng người”, một nhà Giáo dục với một tầm nhìn viễn kiến cho tương lai hậu chiến thời Việt Nam Cộng hòa, chúng tôi nghĩ tầm nhìn và chương trình ấy vẫn còn giá trị đến ngày hôm nay:
1/ Nguyễn Ngọc Huy, nhà thơ Đằng Phương,
từ nhà bình luận Hùng Nguyên đến nhà báo Ba Xạo… :
Giáo sư Nguyễn Ngọc Huy, trước hết là một nhà thơ, thi sĩ Đằng Phương – Tập thơ Hồn Việt của tác giả Đằng Phương gồm những bài thơ khổ dài theo thể thất ngôn biến thể. Ông chọn thể thơ tám chữ để dễ diển đạt tư tưởng. Những bài thơ Hồn Việt, đúng ra đó là một thông điệp về lòng ái quốc, để kích thích lòng người dấn thân tranh đấu cho đất nước. Và tôi yêu thơ Đằng Phương, dù những lời thơ ấy không được những bạn bè cùng trang lứa chung quanh chia sẻ.
Ở mỗi chúng ta đều có những cái lãng mạc và rung động khác nhau. Nếu bạn bè tôi thuở tuổi thiếu thời ấy, đầy lãng mạn thường mơ mộng và chép những giòng thơ loại “thương yêu, khóc tình dang dỡ, tương tư đau khổ...” vào tập riêng để học thuộc lòng, nào là:
“Thôn Đoài ngồi nhớ thôn Đông…” (Xuân Diệu)
Hay
“Nếu biết rằng em đã có chồng…”(TTKH)
Và sẳn sàng có một cuộc tình tan vỡ - hay làm bộ khóc vì em đã sang sông – như Alfred de Musset ( “…Les plus désespérés sont les chants les plus beaux, Et j'en sais d'immortels qui sont de purs sanglots…” ( Những bài ca đẹp nhứt là những bài ca đầy đau khổ - Và tôi đã thuộc những bài bất hủ tràn đầy nước mắt) Tập thơ Đêm tháng Năm – Nuit de Mai, A.de Musset
Hay sẳn sàng chết vì tình - như Werther của nhà văn nổi tiến người Đức Gothe – (Die Leiden des jungen Werthers - Sự đau khổ của Werther)
Thì cũng có người như anh em chúng tôi rung động bởi những câu:
“…Tuy công nghiệp không ghi trong sử sách
Tuy bảng vàng bia đá chẳng đề tên…”
hoặc đã như chúng tôi khóc với…
“… Nhưng máu họ đã len vào mạch đất
Thịt cùng xương trộn lẫn với non sông…” (Đằng Phương, Chiến sĩ Vô danh).
Và Giáo sư Nguyễn Ngọc Huy, Anh Ba của đoàn thể chúng tôi cũng là một nhà tranh đấu chánh trị. Ông suốt đời tận tụy với con đường đã chọn: tranh đấu dành độc lập dân tộc lúc Việt nam bị thực dân Pháp đô hộ, rồi tranh đấu để cho Việt Nam có một thể chế dân chủ, bảo vệ đất nước trước tham vọng xăm lăng đô hộ của cộng sản. Trong lúc vừa tranh đấu đảng phái chánh trị, vừa trốn thực dân Pháp và Cộng sản tìm cách ám hại, vừa lánh nạn độc tài Ngô Đình Diệm truy lùng càn quét các đảng phái cách mạng quốc gia như Việt quốc, Đại Việt, Duy Dân, ông vẫn vừa thực hiện một khối lượng tác phẩm đồ sộ về văn học, về tư tưởng chánh trị,…Những biên khảo của ông về Luật học như Quốc Triều Hình Luật, về Nhơn Quyền ở Tàu và Việt Nam đã góp công đả phá cái nhìn thành kiến cũ về nếp văn hóa việt nam dưới thời quân chủ cực thạnh. Công trình nghiên cứu này ngày nay đang được các Đại Học danh tiếng của Huê kỳ dùng làm tài liệu nghiên cứu và giảng dạy. Và nhờ đó mà người ngoại quốc biết rõ và tỏ ra kính trọng văn hóa Việt nam.
Ngoài ra, Giáo sư Nguyễn Ngọc Huy, nhà chánh trị học - ông tốt nghiệp Tiến sĩ Chánh trị học ở Đại học Paris - nhà thơ, ông còn là một nhà viết báo, dưới nhiều bút hiệu khác nhau. Làm thơ ông là thi sĩ Đằng Phương, ông còn là Hùng Nguyên, nhà bình luận chánh trị và ông cũng là Ba Xạo, viết phiếm luận châm biếm chánh trị…Về mặt này, phải nói ông quả thật là một con người có nhiều năng khiếu đặc biệt. Ba Xạo là tác giả phiếm văn “Biện chứng duy xạo luận” nhằm diểu cợt cộng sản bằng cách nhái theo kinh điển mác-xích lập lại khẩu hiệu trong bản Tuyên ngôn cộng sản, một bản văn đã một thời làm nghiên ngã gần phân nửa quả địa cầu trong suốt thế kỷ vừa qua. Khi “Bản Tuyên ngôn cộng sản” viết sáo đầu kêu gọi:
“Hởi những người công nhơn! Hãy đoàn kết lại!”,
Thì ”Biện chứng duy xạo luận” xuất bản vào giữa thập niên bốn mươi, viết ngạo lại:
“Hởi những người xạo toàn thế giới! Hãy đoàn kết lại!”
2/ Nguyễn Ngọc Huy, Giáo sư Đại học, nhà Giáo dục:
Tiến sĩ Nguyễn Ngọc Huy là một nhà giáo, đó là điều ai cũng biết, người đời gọi ông là Giáo sư Nguyễn Ngọc Huy. Ông mang danh ấy, ông có cả chức danh và chức năng Giáo sư. Theo tập tục gọi các danh chức thuộc ngành Giáo dục ở Pháp - và ở Việt nam thời trước ngày mất nước của mình cũng vậy – danh chức “Giáo sư” khi đặt trước tên và họ và được gọi với cả tên và họ phải là Giáo sư Đại học (cũng vì vậy ở Pháp và ở Việt nam thời trước, không ai gọi hay ghi Giáo sư Tiến sĩ cả, vì khi đã Giáo sư Đại học rồi thì chắc chắn là phải Tiến sĩ - như vậy tại Pháp hay tại Việt nam hồi đó, Giáo sư, chắc chắn là Tiến sĩ, còn Tiến sĩ chưa chắc đã là Giáo sư! Còn nếu là Thầy giáo ở Trung học và Tiểu học, thì viết tên hay nói tên xong mới trình diện nghề nghiệp: giáo sư trung học, hay giáo sư tiểu học. Tỷ dụ: Ông NVX, giáo sư trung học ( Monsieur NVX professeur des collèges – ou professeur des lycées; ngày nay người Pháp thường dùng chữ enseignant – giáo chức, cho giản tiện, riêng từ professeur des écoles, có từ 1990 ở Pháp không dành hẳn để thay thế cho danh tự nghề nghiệp instituteur, mà chỉ hẳn một cấp bậc giáo dục, một chuyên ngành riêng dành cho các thầy giáo tiểu học ra trường sau những năm 1990, với những tiêu chuẩn tuyển lựa đặc biệt và được huấn luyện khác hẳn với các instituteurs, kể cả chế độ lương bổng hành chánh hoàn toàn khác với ngành instituteur mà việt ngữ dịch là giáo viên tiểu học…)
Giáo sư Nguyễn Ngọc Huy là một Giáo sư Đại học ở thời Việt Nam chúng ta, ông đã giảng dạy và cộng tác hầu như gần hết tất cả các Trường Đại học công và tư của Việt Nam Cọng Hòa. Nhưng có một khía cạnh ít được người đời biết đến, là ông Khai Sáng và Thành Lập Trường Đại học.
Hành nghề Giáo dục ở Đại học có hai con đường: một làm Thầy Giáo, đi giảng dạy, hai là Thành lập Trường Đại học.
Đi giảng dạy là chia sẻ cái hiểu biết, chia sẻ cái quan niệm, cái nhìn của mình cho thế hệ sau, chỉ vẽ, dẫn dắc, cho con em, học trò, đệ tử chọn con đường, chọn phương thức để tham khảo, nghiên cứu, trau dồi, biện minh, biện chứng, hôi luận đóng góp,.. để trau dồi kiến thức, huấn luyện con người để phục vụ và khai triển tri thức xã hội… Nhưng khi ta đi dạy học ở những Trường Đại học, công lập hay tư thục, ta đều phải theo cái khung chương trình giáo huấn - dỉ nhiên do Bộ Giáo dục và Chánh phủ hoạch định - nhưng cũng phải theo nhơn sanh quan, ý thức, quan niệm chương trình của những Trường Đại học nơi chúng ta cọng tác.
Thành lập một Trường Đại học, cũng là một kỹ thuật trồng người, nhưng với nhơn sanh quan của chúng ta, với phương thức riêng của mỗi chúng ta, hay của nhóm chúng ta. Dưới thời Việt Nam Cộng hòa, dưới con mắt của Giáo sư và của anh em chúng tôi, có rất nhiều Trường Đại học, tất cả đều có những chương trình về hiểu biết rất tổng quát và rất đầy đủ. Nhưng trừ Dược và Y hay Luật rất chuyên khoa phần đông đào tạo những thầy giáo dạy học: Văn Khoa, Khoa học, Sư phạm,… chỉ có Chánh trị Kinh Doanh Đà lạt là có một phương thức tạo những cán bộ đa khoa, đa năng có thể hôi nhập làm việc có các xí nghiệp, doanh nghiệp tư, thương mãi.
Chúng tôi có cái may mắn là đồng môn với Giáo sư Nguyễn Ngọc Huy, chúng tôi cùng tốt nghiệp ở các Viện Khoa học Chánh trị - les Instituts des Études Politiques thường được gọi tắt là SiencesPo - ở Pháp. Viện Khoa học Chánh trị đào tạo những chuyên viên đa dụng, hoặc chọn con đường thi tuyển vào Trường Quốc Gia Hành Chánh Pháp – École Nationale dAdministration - để trở thành những Đại công chức của Pháp, chuyên viên quản trị hành chánh công cộng, nhưng cũng có thể được biệt phái quản trị những công ty tư doanh lớn của Pháp.
1973, cuộc chiến Việt Nam đã qua thời kỳ gay go. Mỹ đã rút quân ra khỏi Việt Nam. Mùa hè đỏ lửa đã đi qua, quân đội Việt Nam Cộng Hòa đã chứng minh có thể tự mình đảm nhận được - nhưng phải được sự ủng hộ bằng phương tiện của Mỹ và Đồng Minh!
Mình phải nghĩ đến tương lai, hậu chiến, xây dựng. Anh em Đại Việt chúng tôi mặc dù đã cảm nhận được đồng minh Mỹ có thể cố ý “bắt con bỏ chợ”, nhưng vẫn nghĩ rằng “ con bài Việt Nam Cọng hòa”, con bài “ Quốc Gia” vẫn còn sáng giá trong chiến thuật “ be bờ chống bành trướng Cộng sản” của Mỹ. Vã lại, chả nhẻ công trình xây dựng từ 20 năm nay, nhở nào nhẫn tâm vứt bỏ. Thế là thầy trò lao đầu vào giấc mơ giáo dục, giấc mơ xây dựng một tương lai cho Việt Nam.
Và thầy Nguyễn Ngọc Huy - người mà anh em đồng chí Đại Việt Quốc Dân Đảng và Tân Đại Việt thường gọi bằng “ Anh Ba” - quyết định mở một trường Đại học. Và trường Đại Học ấy sẽ giao cho chúng tôi Phan Văn Song chủ nhiệm với sự giúp đở của nhiều anh em trong tổ chức (Như anh đàn anh Mã Xái, Chủ tịch Đảng Tân Đại Việt, và anh bạn tâm huyết Trần Minh Xuân, Giáo Già ).
Trường Đại Học tư thục được đặt tên là Trường Cao Đẳng Thương Mại “ Minh Trí”.
Cao Đẳng Thương Mại là tầm nhìn, một chương trình, một chuyên ngành. Chúng tôi, mặc dù tốt nghiệp ở trường Chánh trị học và Đại học Luật khoa, nhưng được huấn luyện thêm và thực tập ở các Ngân hàng và các cơ sở thương mại lớn của Pháp lúc bấy giờ ( vào những năm từ 66 đến 70 ) như Ngân hàng Crédit Lyonais, hay Hảng Tiếp thị và Quảng cáo Publicis, Mc Cain & Erisson, Công Ty IBM….Chúng tôi có văn bằng Marketing tức là Tiếp thị ( nhờ vậy, năm 1973 đã được hảng BGI (Bia và Nước Đá Đông dương) Sài gòn thâu dụng vào làm trưởng Sở Marketing của Nha Giám Đốc Thương Mại của hảng– và sau nầy, đầu năm 1975, kiêm luôn Giám đốc Thương mãi và Tiếp thị.
Thầy Nguyễn Ngọc Huy và các anh em trong nhóm nghiên cứu tổ chức một chương trình giáo huấn đào tạo những chuyên viên thương mại kiểu các Écoles Supérieures de Commerce - Các Trường Cao Đẳng Thương Mại - của Pháp. Chương trình và tổ chức cũng tương đương như vậy và nhưng sẽ được thực dụng hơn để dễ áp dụng vào mô hình một thị trường chậm tiến kiểu Việt nam.
3/ Giáo sư Nguyễn Ngọc Huy và «Viễn kiến Cán sự”:
Giáo sư Nguyễn Ngọc Huy cũng đã là một Giáo sư Trường Quốc Gia Hành Chánh Việt Nam, ông biết rõ và nắm rõ phương thức đào tạo một công chức hành chánh quốc gia. Ông thường nói với chúng tôi và cùng với chúng tôi, thường đặt câu hỏi so sánh hai phương thức quản trị các cơ quan hành chánh công cộng, và quản trị các xí nghiệp tư doanh thương mại hay kỹ nghệ. Cũng như guồng máy hành chánh quốc gia, các xí nghiệp tư cũng có nhiều từng hoạt động khác nhau trong giây chuyền sản xuất và trong giây chuyền trách nhiệm.
Trường Quốc gia Hành Chánh tuy là một Trường Đại học, tuy tuyển sanh viên đã tốt nghiệp trung học, để tạo thành những công chức tương lai. Nhưng đào tạo hai cấp bực nhơn viên chuyên nghiệp khác nhau với hai chương trình khác nhau: Cán sự và Đốc sự. Bộ máy hành chánh các tỉnh được điều hành bởi các Đốc sự, và ở các huyện nhỏ bởi các Cán sự.
Ở các xí nghiệp tư cũng vậy, cấp điều hành trách nhiệm, lãnh đạo ở các nha, các sở có các Giám đốc, với các chuyên viên có đẳng cấp Đại học, Cử nhơn, Cao học, Kỹ sư… nhưng ở cấp phần hành, văn phòng, xưởng là do các chuyên viên thừa hành kinh nghiệm với nghề nghiệp văn bằng chuyên môn như… thư ký, thợ máy chuyên nghiệp….
Ở Việt Nam lúc bấy giờ tại các xí nghiệp tư,… các Ngân hàng,… các doanh thương nghiệp, các phần hành đều do các cô các thầy thư ký, luyện tập tại chổ, sống lâu ra lão làng, thường thường do các trưởng văn phòng điều hành, giảng dạy, truyền nghề, Với những thao tác, tập tục… và quen việc; và… bộ máy hằng ngày cứ thế mà chạy.
Thầy Nguyễn Ngọc Huy nhận định lúc bấy giờ, ở Việt Nam có các Trường Đại học đào tạo cấp Cử nhơn, Cao học… nhưng muốn học phần hành cấp Cán sự ở các doanh thương nghiệp tư nhơn ở Việt Nam hoàn toàn không có.
Vì vây, chúng ta phải phải sửa soạn tương lai một Việt nam hậu chiến! Chắc chắn Việt Nam rồi đây sẽ có một thị trường doanh thương nghiệp tư nhơn mở rộng, rất cần những môn như kế toán tài chánh, kế toán ngân hàng, khai quan thuế, dịch vụ…doanh thương, điạ ốc…. Các tập tục nghề nghiệp ấy sẽ là những môn khoa học thực dụng! Vì vậy, phải được đào luyện tập dược! Các sanh viên phải học và làm quen với những tập tục doanh nghiệp, với những thái độ doanh thương, với thế nào là nghiên cứu thị trường, những biểu đồ, với thế nào là quản trị thị trường, với thế nào là tiếp thị!...từ thái độ tiếp khách tới tổ chức hành chánh!
Thói thường, người Việt mình khi ở Việt Nam lúc bấy giờ, thưòng nghĩ rằng giỏi buôn bán, giỏi thương nhiệp là do bản tánh doanh thương, buôn bán, tự nhiên, trời cho, thiên phú, thường dành cho người Hoa ở Việt nam. Nhưng đâu có biết đó là do cái luyện, cái tập, cũng phát xuất từ cái khó khăn mà tạo nên cả - chẳng qua chỉ là là cái bản năng dân tộc sanh tồn! Sau nầy khi tỵ nạn ra Hải ngoại, một số người Việt mình trong cái khó khăn, cũng có những “thiên tài làm ăn” nên nhà nên cửa. Không phải một sự ngẩu nhiên, hay một phép mầu nhiệm, mà nước Mỹ hội tụ được những thiên tài business, với những success stories.
Giáo sư Nguyễn Ngọc Huy là người có cái viễn kiến ấy cho một Việt Nam đang cần sẽ phải xây dựng. Tầm nhìn Chánh trị, tầm nhìn Kinh tế phải đi đôi với một viễn kiến Giáo dục. Xây dựng phát triển một nền chánh trị, một nền kinh tế tương lai, phải có một chương trình giáo dục đào tạo đội ngũ cán bộ để phục vụ đúng với tầm nhìn ấy.
Chương trình đào tạo của chúng tôi trước mắt sẽ tạo ra những cán sự với chương trình 2 năm đầu học một cách thực dụng với những xưởng thực tập (work shops ). Mong sao, sau hai năm các em có thể đi làm, bắt tay vào việc là hữu hiệu ngay, biết đánh máy, biết cơ cấu hành chánh, viết một đơn đặt hàng… làm một tờ trình… Lớp sáng học bài giảng, chiều thực tập, lớp chiều thực tập buổi sáng, học bài giảng buổi chiều. Lớp tối dành cho các nhơn viên tư chức hay công chức hay quân đội đã biết làm việc rồi chỉ học lý thuyết thôi. Những quan niệm lãnh đạo (management), tổ chức hành chánh, những sơ đồ sản suất, recherche opérationnelle, chúng tôi đang sử dụng, đang được áp dụng tại hảng BGI của chúng tôi sẽ giúp rất nhiều vào suy nghĩ giáo dục, đóng góp vào chương trình giáo dục của Trường Cao đẳng Thương Mãi.
Sau hai năm xong, xong chương trình cán sự là các em tốt nghiệp ngay và có thể đi làm. Và khi đi làm các em sẽ bắt tay ngay vào các phần hành không bở ngỡ. Nếu muốn học thêm, hai năm 3 và 4 là những năm đào tạo lớp cử nhơn. Chương trình cử nhơn sẽ giảng dạy qua những chứng chỉ (units) chuyên môn hiểu biết: 5 units một năm, đủ 10 cái có cấp bằng cử nhơn.
Chương trình đầy tham vọng. Chương trình được sự ủng hộ của Thầy Nguyễn Ngọc Huy và Thầy Nguyễn Văn Ngôn. Hai vị chẳng những cùng sáng lập, cọng tác giảng dạy với chúng tôi mà còn đở đầu cho chúng tôi đứng mủi chịu sào, trong vai trò khoa trưởng, lèo lái con thuyền Trường Cao Đẳng Thương Mãi đầu tiên tại Việt Nam. Các đồng sáng lập viên khác là các anh Bác sĩ Mã Xái, Đỗ Thành Chí, Nguyễn Hoàng Vinh và Trần Minh Xuân. Hôm nay Phan Văn Song chúng tôi, xin có đôi lời cám ơn, và vinh danh quý anh.
Với những quen biết của chúng tôi - chúng tôi đại diện hảng BGI - giữ chức vụ Tổng thư ký hai Phòng Thương mại Việt Nam và Phòng Thương mại Pháp Việt. Nhờ những quen biết và hệ thống ấy, chúng tôi sẽ nhờ các hảng hôi viên cả hai Phòng Thương mại, Việt Nam hay Pháp Mỹ và ngoại quốc giúp đở cho các sanh viên tập sự vào mùa hè ( bắt buộc): Caric – Michelin – BGI – Bastos – Mic – Lucia – Shell – Esso - Caltex – Citron - National… Xà bông Việt Nam, Bông gòn Bạch Tuyết, Công ty Thủy Tinh… các đồn điền cao su, hay các ngân hàng…Và chúng tôi cũng đã nghĩ đến cho các sanh viên được hưởng một số thù lao nho nhỏ trong khoảng thời gian tập sự ấy. Chúng tôi đã nghĩ đến con số từ 15 đến 20 000 đồng VN lúc bấy giờ. Số tiền ấy tuy không nhiều nhưng sẽ giúp sanh viên phấn khởi tập sự - và các công ty sẽ không ngần ngại sử dụng thực sự các sanh viên tập sự như những công nhơn.
Các công ty Pháp và ngoại quốc mà chúng tôi đã liên lạc đã nhận lời sẳn sàng giúp đở Mại và sẽ nhờ trường đào tạo nhơn viên của mình thêm. Một chương trình trao đổi doanh nghiệp / Trường học đã được viết thành dự án ( lần đầu tiên ở Việt Nam bấy giờ).
Trường ra đời 25 tháng 11 năm 1974 và chết với ngày 30 tháng 4- 1975 cùng với đất nước.
Hồi Nhơn Sơn, tháng 7,
Thương nhớ Ba mẹ và Chú Ba Huy.
Phan Văn Song
1/ Nguyễn Ngọc Huy, nhà thơ Đằng Phương,
từ nhà bình luận Hùng Nguyên đến nhà báo Ba Xạo… :
Giáo sư Nguyễn Ngọc Huy, trước hết là một nhà thơ, thi sĩ Đằng Phương – Tập thơ Hồn Việt của tác giả Đằng Phương gồm những bài thơ khổ dài theo thể thất ngôn biến thể. Ông chọn thể thơ tám chữ để dễ diển đạt tư tưởng. Những bài thơ Hồn Việt, đúng ra đó là một thông điệp về lòng ái quốc, để kích thích lòng người dấn thân tranh đấu cho đất nước. Và tôi yêu thơ Đằng Phương, dù những lời thơ ấy không được những bạn bè cùng trang lứa chung quanh chia sẻ.
Ở mỗi chúng ta đều có những cái lãng mạc và rung động khác nhau. Nếu bạn bè tôi thuở tuổi thiếu thời ấy, đầy lãng mạn thường mơ mộng và chép những giòng thơ loại “thương yêu, khóc tình dang dỡ, tương tư đau khổ...” vào tập riêng để học thuộc lòng, nào là:
“Thôn Đoài ngồi nhớ thôn Đông…” (Xuân Diệu)
Hay
“Nếu biết rằng em đã có chồng…”(TTKH)
Và sẳn sàng có một cuộc tình tan vỡ - hay làm bộ khóc vì em đã sang sông – như Alfred de Musset ( “…Les plus désespérés sont les chants les plus beaux, Et j'en sais d'immortels qui sont de purs sanglots…” ( Những bài ca đẹp nhứt là những bài ca đầy đau khổ - Và tôi đã thuộc những bài bất hủ tràn đầy nước mắt) Tập thơ Đêm tháng Năm – Nuit de Mai, A.de Musset
Hay sẳn sàng chết vì tình - như Werther của nhà văn nổi tiến người Đức Gothe – (Die Leiden des jungen Werthers - Sự đau khổ của Werther)
Thì cũng có người như anh em chúng tôi rung động bởi những câu:
“…Tuy công nghiệp không ghi trong sử sách
Tuy bảng vàng bia đá chẳng đề tên…”
hoặc đã như chúng tôi khóc với…
“… Nhưng máu họ đã len vào mạch đất
Thịt cùng xương trộn lẫn với non sông…” (Đằng Phương, Chiến sĩ Vô danh).
Và Giáo sư Nguyễn Ngọc Huy, Anh Ba của đoàn thể chúng tôi cũng là một nhà tranh đấu chánh trị. Ông suốt đời tận tụy với con đường đã chọn: tranh đấu dành độc lập dân tộc lúc Việt nam bị thực dân Pháp đô hộ, rồi tranh đấu để cho Việt Nam có một thể chế dân chủ, bảo vệ đất nước trước tham vọng xăm lăng đô hộ của cộng sản. Trong lúc vừa tranh đấu đảng phái chánh trị, vừa trốn thực dân Pháp và Cộng sản tìm cách ám hại, vừa lánh nạn độc tài Ngô Đình Diệm truy lùng càn quét các đảng phái cách mạng quốc gia như Việt quốc, Đại Việt, Duy Dân, ông vẫn vừa thực hiện một khối lượng tác phẩm đồ sộ về văn học, về tư tưởng chánh trị,…Những biên khảo của ông về Luật học như Quốc Triều Hình Luật, về Nhơn Quyền ở Tàu và Việt Nam đã góp công đả phá cái nhìn thành kiến cũ về nếp văn hóa việt nam dưới thời quân chủ cực thạnh. Công trình nghiên cứu này ngày nay đang được các Đại Học danh tiếng của Huê kỳ dùng làm tài liệu nghiên cứu và giảng dạy. Và nhờ đó mà người ngoại quốc biết rõ và tỏ ra kính trọng văn hóa Việt nam.
Ngoài ra, Giáo sư Nguyễn Ngọc Huy, nhà chánh trị học - ông tốt nghiệp Tiến sĩ Chánh trị học ở Đại học Paris - nhà thơ, ông còn là một nhà viết báo, dưới nhiều bút hiệu khác nhau. Làm thơ ông là thi sĩ Đằng Phương, ông còn là Hùng Nguyên, nhà bình luận chánh trị và ông cũng là Ba Xạo, viết phiếm luận châm biếm chánh trị…Về mặt này, phải nói ông quả thật là một con người có nhiều năng khiếu đặc biệt. Ba Xạo là tác giả phiếm văn “Biện chứng duy xạo luận” nhằm diểu cợt cộng sản bằng cách nhái theo kinh điển mác-xích lập lại khẩu hiệu trong bản Tuyên ngôn cộng sản, một bản văn đã một thời làm nghiên ngã gần phân nửa quả địa cầu trong suốt thế kỷ vừa qua. Khi “Bản Tuyên ngôn cộng sản” viết sáo đầu kêu gọi:
“Hởi những người công nhơn! Hãy đoàn kết lại!”,
Thì ”Biện chứng duy xạo luận” xuất bản vào giữa thập niên bốn mươi, viết ngạo lại:
“Hởi những người xạo toàn thế giới! Hãy đoàn kết lại!”
2/ Nguyễn Ngọc Huy, Giáo sư Đại học, nhà Giáo dục:
Tiến sĩ Nguyễn Ngọc Huy là một nhà giáo, đó là điều ai cũng biết, người đời gọi ông là Giáo sư Nguyễn Ngọc Huy. Ông mang danh ấy, ông có cả chức danh và chức năng Giáo sư. Theo tập tục gọi các danh chức thuộc ngành Giáo dục ở Pháp - và ở Việt nam thời trước ngày mất nước của mình cũng vậy – danh chức “Giáo sư” khi đặt trước tên và họ và được gọi với cả tên và họ phải là Giáo sư Đại học (cũng vì vậy ở Pháp và ở Việt nam thời trước, không ai gọi hay ghi Giáo sư Tiến sĩ cả, vì khi đã Giáo sư Đại học rồi thì chắc chắn là phải Tiến sĩ - như vậy tại Pháp hay tại Việt nam hồi đó, Giáo sư, chắc chắn là Tiến sĩ, còn Tiến sĩ chưa chắc đã là Giáo sư! Còn nếu là Thầy giáo ở Trung học và Tiểu học, thì viết tên hay nói tên xong mới trình diện nghề nghiệp: giáo sư trung học, hay giáo sư tiểu học. Tỷ dụ: Ông NVX, giáo sư trung học ( Monsieur NVX professeur des collèges – ou professeur des lycées; ngày nay người Pháp thường dùng chữ enseignant – giáo chức, cho giản tiện, riêng từ professeur des écoles, có từ 1990 ở Pháp không dành hẳn để thay thế cho danh tự nghề nghiệp instituteur, mà chỉ hẳn một cấp bậc giáo dục, một chuyên ngành riêng dành cho các thầy giáo tiểu học ra trường sau những năm 1990, với những tiêu chuẩn tuyển lựa đặc biệt và được huấn luyện khác hẳn với các instituteurs, kể cả chế độ lương bổng hành chánh hoàn toàn khác với ngành instituteur mà việt ngữ dịch là giáo viên tiểu học…)
Giáo sư Nguyễn Ngọc Huy là một Giáo sư Đại học ở thời Việt Nam chúng ta, ông đã giảng dạy và cộng tác hầu như gần hết tất cả các Trường Đại học công và tư của Việt Nam Cọng Hòa. Nhưng có một khía cạnh ít được người đời biết đến, là ông Khai Sáng và Thành Lập Trường Đại học.
Hành nghề Giáo dục ở Đại học có hai con đường: một làm Thầy Giáo, đi giảng dạy, hai là Thành lập Trường Đại học.
Đi giảng dạy là chia sẻ cái hiểu biết, chia sẻ cái quan niệm, cái nhìn của mình cho thế hệ sau, chỉ vẽ, dẫn dắc, cho con em, học trò, đệ tử chọn con đường, chọn phương thức để tham khảo, nghiên cứu, trau dồi, biện minh, biện chứng, hôi luận đóng góp,.. để trau dồi kiến thức, huấn luyện con người để phục vụ và khai triển tri thức xã hội… Nhưng khi ta đi dạy học ở những Trường Đại học, công lập hay tư thục, ta đều phải theo cái khung chương trình giáo huấn - dỉ nhiên do Bộ Giáo dục và Chánh phủ hoạch định - nhưng cũng phải theo nhơn sanh quan, ý thức, quan niệm chương trình của những Trường Đại học nơi chúng ta cọng tác.
Thành lập một Trường Đại học, cũng là một kỹ thuật trồng người, nhưng với nhơn sanh quan của chúng ta, với phương thức riêng của mỗi chúng ta, hay của nhóm chúng ta. Dưới thời Việt Nam Cộng hòa, dưới con mắt của Giáo sư và của anh em chúng tôi, có rất nhiều Trường Đại học, tất cả đều có những chương trình về hiểu biết rất tổng quát và rất đầy đủ. Nhưng trừ Dược và Y hay Luật rất chuyên khoa phần đông đào tạo những thầy giáo dạy học: Văn Khoa, Khoa học, Sư phạm,… chỉ có Chánh trị Kinh Doanh Đà lạt là có một phương thức tạo những cán bộ đa khoa, đa năng có thể hôi nhập làm việc có các xí nghiệp, doanh nghiệp tư, thương mãi.
Chúng tôi có cái may mắn là đồng môn với Giáo sư Nguyễn Ngọc Huy, chúng tôi cùng tốt nghiệp ở các Viện Khoa học Chánh trị - les Instituts des Études Politiques thường được gọi tắt là SiencesPo - ở Pháp. Viện Khoa học Chánh trị đào tạo những chuyên viên đa dụng, hoặc chọn con đường thi tuyển vào Trường Quốc Gia Hành Chánh Pháp – École Nationale dAdministration - để trở thành những Đại công chức của Pháp, chuyên viên quản trị hành chánh công cộng, nhưng cũng có thể được biệt phái quản trị những công ty tư doanh lớn của Pháp.
1973, cuộc chiến Việt Nam đã qua thời kỳ gay go. Mỹ đã rút quân ra khỏi Việt Nam. Mùa hè đỏ lửa đã đi qua, quân đội Việt Nam Cộng Hòa đã chứng minh có thể tự mình đảm nhận được - nhưng phải được sự ủng hộ bằng phương tiện của Mỹ và Đồng Minh!
Mình phải nghĩ đến tương lai, hậu chiến, xây dựng. Anh em Đại Việt chúng tôi mặc dù đã cảm nhận được đồng minh Mỹ có thể cố ý “bắt con bỏ chợ”, nhưng vẫn nghĩ rằng “ con bài Việt Nam Cọng hòa”, con bài “ Quốc Gia” vẫn còn sáng giá trong chiến thuật “ be bờ chống bành trướng Cộng sản” của Mỹ. Vã lại, chả nhẻ công trình xây dựng từ 20 năm nay, nhở nào nhẫn tâm vứt bỏ. Thế là thầy trò lao đầu vào giấc mơ giáo dục, giấc mơ xây dựng một tương lai cho Việt Nam.
Và thầy Nguyễn Ngọc Huy - người mà anh em đồng chí Đại Việt Quốc Dân Đảng và Tân Đại Việt thường gọi bằng “ Anh Ba” - quyết định mở một trường Đại học. Và trường Đại Học ấy sẽ giao cho chúng tôi Phan Văn Song chủ nhiệm với sự giúp đở của nhiều anh em trong tổ chức (Như anh đàn anh Mã Xái, Chủ tịch Đảng Tân Đại Việt, và anh bạn tâm huyết Trần Minh Xuân, Giáo Già ).
Trường Đại Học tư thục được đặt tên là Trường Cao Đẳng Thương Mại “ Minh Trí”.
Cao Đẳng Thương Mại là tầm nhìn, một chương trình, một chuyên ngành. Chúng tôi, mặc dù tốt nghiệp ở trường Chánh trị học và Đại học Luật khoa, nhưng được huấn luyện thêm và thực tập ở các Ngân hàng và các cơ sở thương mại lớn của Pháp lúc bấy giờ ( vào những năm từ 66 đến 70 ) như Ngân hàng Crédit Lyonais, hay Hảng Tiếp thị và Quảng cáo Publicis, Mc Cain & Erisson, Công Ty IBM….Chúng tôi có văn bằng Marketing tức là Tiếp thị ( nhờ vậy, năm 1973 đã được hảng BGI (Bia và Nước Đá Đông dương) Sài gòn thâu dụng vào làm trưởng Sở Marketing của Nha Giám Đốc Thương Mại của hảng– và sau nầy, đầu năm 1975, kiêm luôn Giám đốc Thương mãi và Tiếp thị.
Thầy Nguyễn Ngọc Huy và các anh em trong nhóm nghiên cứu tổ chức một chương trình giáo huấn đào tạo những chuyên viên thương mại kiểu các Écoles Supérieures de Commerce - Các Trường Cao Đẳng Thương Mại - của Pháp. Chương trình và tổ chức cũng tương đương như vậy và nhưng sẽ được thực dụng hơn để dễ áp dụng vào mô hình một thị trường chậm tiến kiểu Việt nam.
3/ Giáo sư Nguyễn Ngọc Huy và «Viễn kiến Cán sự”:
Giáo sư Nguyễn Ngọc Huy cũng đã là một Giáo sư Trường Quốc Gia Hành Chánh Việt Nam, ông biết rõ và nắm rõ phương thức đào tạo một công chức hành chánh quốc gia. Ông thường nói với chúng tôi và cùng với chúng tôi, thường đặt câu hỏi so sánh hai phương thức quản trị các cơ quan hành chánh công cộng, và quản trị các xí nghiệp tư doanh thương mại hay kỹ nghệ. Cũng như guồng máy hành chánh quốc gia, các xí nghiệp tư cũng có nhiều từng hoạt động khác nhau trong giây chuyền sản xuất và trong giây chuyền trách nhiệm.
Trường Quốc gia Hành Chánh tuy là một Trường Đại học, tuy tuyển sanh viên đã tốt nghiệp trung học, để tạo thành những công chức tương lai. Nhưng đào tạo hai cấp bực nhơn viên chuyên nghiệp khác nhau với hai chương trình khác nhau: Cán sự và Đốc sự. Bộ máy hành chánh các tỉnh được điều hành bởi các Đốc sự, và ở các huyện nhỏ bởi các Cán sự.
Ở các xí nghiệp tư cũng vậy, cấp điều hành trách nhiệm, lãnh đạo ở các nha, các sở có các Giám đốc, với các chuyên viên có đẳng cấp Đại học, Cử nhơn, Cao học, Kỹ sư… nhưng ở cấp phần hành, văn phòng, xưởng là do các chuyên viên thừa hành kinh nghiệm với nghề nghiệp văn bằng chuyên môn như… thư ký, thợ máy chuyên nghiệp….
Ở Việt Nam lúc bấy giờ tại các xí nghiệp tư,… các Ngân hàng,… các doanh thương nghiệp, các phần hành đều do các cô các thầy thư ký, luyện tập tại chổ, sống lâu ra lão làng, thường thường do các trưởng văn phòng điều hành, giảng dạy, truyền nghề, Với những thao tác, tập tục… và quen việc; và… bộ máy hằng ngày cứ thế mà chạy.
Thầy Nguyễn Ngọc Huy nhận định lúc bấy giờ, ở Việt Nam có các Trường Đại học đào tạo cấp Cử nhơn, Cao học… nhưng muốn học phần hành cấp Cán sự ở các doanh thương nghiệp tư nhơn ở Việt Nam hoàn toàn không có.
Vì vây, chúng ta phải phải sửa soạn tương lai một Việt nam hậu chiến! Chắc chắn Việt Nam rồi đây sẽ có một thị trường doanh thương nghiệp tư nhơn mở rộng, rất cần những môn như kế toán tài chánh, kế toán ngân hàng, khai quan thuế, dịch vụ…doanh thương, điạ ốc…. Các tập tục nghề nghiệp ấy sẽ là những môn khoa học thực dụng! Vì vậy, phải được đào luyện tập dược! Các sanh viên phải học và làm quen với những tập tục doanh nghiệp, với những thái độ doanh thương, với thế nào là nghiên cứu thị trường, những biểu đồ, với thế nào là quản trị thị trường, với thế nào là tiếp thị!...từ thái độ tiếp khách tới tổ chức hành chánh!
Thói thường, người Việt mình khi ở Việt Nam lúc bấy giờ, thưòng nghĩ rằng giỏi buôn bán, giỏi thương nhiệp là do bản tánh doanh thương, buôn bán, tự nhiên, trời cho, thiên phú, thường dành cho người Hoa ở Việt nam. Nhưng đâu có biết đó là do cái luyện, cái tập, cũng phát xuất từ cái khó khăn mà tạo nên cả - chẳng qua chỉ là là cái bản năng dân tộc sanh tồn! Sau nầy khi tỵ nạn ra Hải ngoại, một số người Việt mình trong cái khó khăn, cũng có những “thiên tài làm ăn” nên nhà nên cửa. Không phải một sự ngẩu nhiên, hay một phép mầu nhiệm, mà nước Mỹ hội tụ được những thiên tài business, với những success stories.
Giáo sư Nguyễn Ngọc Huy là người có cái viễn kiến ấy cho một Việt Nam đang cần sẽ phải xây dựng. Tầm nhìn Chánh trị, tầm nhìn Kinh tế phải đi đôi với một viễn kiến Giáo dục. Xây dựng phát triển một nền chánh trị, một nền kinh tế tương lai, phải có một chương trình giáo dục đào tạo đội ngũ cán bộ để phục vụ đúng với tầm nhìn ấy.
Chương trình đào tạo của chúng tôi trước mắt sẽ tạo ra những cán sự với chương trình 2 năm đầu học một cách thực dụng với những xưởng thực tập (work shops ). Mong sao, sau hai năm các em có thể đi làm, bắt tay vào việc là hữu hiệu ngay, biết đánh máy, biết cơ cấu hành chánh, viết một đơn đặt hàng… làm một tờ trình… Lớp sáng học bài giảng, chiều thực tập, lớp chiều thực tập buổi sáng, học bài giảng buổi chiều. Lớp tối dành cho các nhơn viên tư chức hay công chức hay quân đội đã biết làm việc rồi chỉ học lý thuyết thôi. Những quan niệm lãnh đạo (management), tổ chức hành chánh, những sơ đồ sản suất, recherche opérationnelle, chúng tôi đang sử dụng, đang được áp dụng tại hảng BGI của chúng tôi sẽ giúp rất nhiều vào suy nghĩ giáo dục, đóng góp vào chương trình giáo dục của Trường Cao đẳng Thương Mãi.
Sau hai năm xong, xong chương trình cán sự là các em tốt nghiệp ngay và có thể đi làm. Và khi đi làm các em sẽ bắt tay ngay vào các phần hành không bở ngỡ. Nếu muốn học thêm, hai năm 3 và 4 là những năm đào tạo lớp cử nhơn. Chương trình cử nhơn sẽ giảng dạy qua những chứng chỉ (units) chuyên môn hiểu biết: 5 units một năm, đủ 10 cái có cấp bằng cử nhơn.
Chương trình đầy tham vọng. Chương trình được sự ủng hộ của Thầy Nguyễn Ngọc Huy và Thầy Nguyễn Văn Ngôn. Hai vị chẳng những cùng sáng lập, cọng tác giảng dạy với chúng tôi mà còn đở đầu cho chúng tôi đứng mủi chịu sào, trong vai trò khoa trưởng, lèo lái con thuyền Trường Cao Đẳng Thương Mãi đầu tiên tại Việt Nam. Các đồng sáng lập viên khác là các anh Bác sĩ Mã Xái, Đỗ Thành Chí, Nguyễn Hoàng Vinh và Trần Minh Xuân. Hôm nay Phan Văn Song chúng tôi, xin có đôi lời cám ơn, và vinh danh quý anh.
Với những quen biết của chúng tôi - chúng tôi đại diện hảng BGI - giữ chức vụ Tổng thư ký hai Phòng Thương mại Việt Nam và Phòng Thương mại Pháp Việt. Nhờ những quen biết và hệ thống ấy, chúng tôi sẽ nhờ các hảng hôi viên cả hai Phòng Thương mại, Việt Nam hay Pháp Mỹ và ngoại quốc giúp đở cho các sanh viên tập sự vào mùa hè ( bắt buộc): Caric – Michelin – BGI – Bastos – Mic – Lucia – Shell – Esso - Caltex – Citron - National… Xà bông Việt Nam, Bông gòn Bạch Tuyết, Công ty Thủy Tinh… các đồn điền cao su, hay các ngân hàng…Và chúng tôi cũng đã nghĩ đến cho các sanh viên được hưởng một số thù lao nho nhỏ trong khoảng thời gian tập sự ấy. Chúng tôi đã nghĩ đến con số từ 15 đến 20 000 đồng VN lúc bấy giờ. Số tiền ấy tuy không nhiều nhưng sẽ giúp sanh viên phấn khởi tập sự - và các công ty sẽ không ngần ngại sử dụng thực sự các sanh viên tập sự như những công nhơn.
Các công ty Pháp và ngoại quốc mà chúng tôi đã liên lạc đã nhận lời sẳn sàng giúp đở Mại và sẽ nhờ trường đào tạo nhơn viên của mình thêm. Một chương trình trao đổi doanh nghiệp / Trường học đã được viết thành dự án ( lần đầu tiên ở Việt Nam bấy giờ).
Trường ra đời 25 tháng 11 năm 1974 và chết với ngày 30 tháng 4- 1975 cùng với đất nước.
Hồi Nhơn Sơn, tháng 7,
Thương nhớ Ba mẹ và Chú Ba Huy.
Phan Văn Song
Gửi ý kiến của bạn
